Loten?
Yezkilim
Er komt weer een nieuw studiejaar aan, met een nieuwe lichting studenten. Voor de universiteiten en studierichtingen met een numerus fixus levert dit elk jaar weer problemen op: niet alleen is het aantal aanmeldingen elk jaar opnieuw te groot, maar dit aantal neemt ook nog eens ieder jaar toe. Werk vinden direct na het behalen van je diploma wordt immers steeds moeilijker en bovendien worden er elk jaar méér VWO-diploma’s uitgereikt, want het wordt steeds eenvoudiger om dit diploma te behalen.
Hoe komt het dat het steeds gemakkelijker wordt om aan een VWO-diploma te komen? Het is niet zo, dat de eisen ten aanzien wat je moet weten en kunnen steeds soepeler worden. Ook wordt het aantal toegestane onvoldoendes op je eindlijst niet elk jaar opnieuw verhoogd. Nee, het ligt anders (zie ook: Nivellering). Voor elk vak waarvoor de scores anders erg slecht zouden worden, wordt, elk jaar opnieuw, voor elk mogelijk te behalen cijfer, het toegestane aantal fouten verhoogd.
Doordat er met de cijfergeving wordt geknoeid, is de norm om te slagen voor je VWO-diploma in plaats van absoluut, relatief geworden. Voor een diploma hoef je nu alleen nog maar te behoren tot de beste, lees: minst slechte zoveel procent van de deelnemers aan het landelijke en/of schoolexamen. De percentages worden door de politiek en de scholen vastgesteld om rampen te voorkomen, want we kunnen het natuurlijk niet hebben dat, zeg maar, driekwart van de kandidaten zakt voor zijn examen.
Voor wie zich afvraagt hoe iemand die onder de maat presteert in een eindexamenklas terechtgekomen is: hiervoor geldt iets soorgelijks. Scholen laten uitsluitend een vooraf vastgesteld percentage leerlingen doubleren. De rest die er echt niets van bakt wordt naar een ander schooltype, bij voorkeur binnen dezelfde school, gestuurd – leve de scholengemeenschappen – want dat is gunstig voor de statistieken.
Scholen gedragen zich niet zo uit pure liefdadigheid. En er zijn ook geen aanwijzingen dat er leraren of bestuurders worden omgekocht. Nee, als school word je, door het publiek en door de overheid, slechts beoordeeld op basis van twee criteria: het percentage kandidaten dat slaagt, en het aantal jaren dat de gemiddelde leerling over een opleiding doet. En aangezien je subsidie afhangt van wat de overheid van je vindt en, indirect, via het aantal aanmeldingen, van de mening van het publiek, laat je je scores niet verpesten door luie, incapabele of ongeinteresseerde leerlingen, maar sjoemel je, zoals gezegd, met cijfers, om de scores te verhogen. Je moet wel, toch?
Hoe zijn deze incapabele, ongeinteresseerde en luie leerlingen trouwens ooit in de brugklas terechtgekomen? Er is toch zoiets als een CITO-toets? Drie keer raden. Inderdaad, ook op de basisschool wordt de hierboven beschreven methodiek toegepast. Ook hier wordt (zie ook, nogmaals: Nivellering) de link tussen het aantal fouten en de score bepaald door de politiek.
Merk je als VWO-opleiding dat er dankzij het gegoochel met CITO-scores kinderen op jouw school terechtgekomen zijn die daar niet thuishoren, dan heb je een praktisch probleem. Maar je wilt deze kinderen niet kwijt, want hoe meer leerlingen, des te meer geld. En ze herhaaldelijk laten doubleren is, zoals gezegd, slecht voor je naam. Wat doe je dus als school? Je laat de leraren goochelen met de cijfers voor de proefwerken. Je eist bijvoorbeeld van ze dat ze dezelfde proefwerken als die van het vorige jaar soepeler nakijken. En dat eis je ook nog eens elk jaar opnieuw. En waag het als leraar eens om niet mee te willen doen…
Een lichtpuntje in deze duistere praktijken is gelukkig dat er ondanks alles nog steeds scholen bestaan, met name gymnasia, die wél goed zijn. Waar leerlingen prijzen winnen, waar zo goed als iedereen slaagt en over gaat, waar de scores hoog liggen en waar dus niet hoeft te worden getruukt. Dat dit met name bij gymnasia voorkomt is logisch: anders dan op andere opleidingen voor VO, zitten er op het gymnasium tal van kinderen die best een tandje, of een heel gebit, hoger zouden kunnen en willen, maar waar geen passende opleiding voor bestaat. Met name de categorale gymnasia worden dan ook steeds populairder. Overigens gaat het op deze scholen soms zo goed, dat je steeds vaker laag opgeleide, jaloerse politici hoort roepen dat het gymnasium maar eens zou moeten worden afgeschaft, of (hoe dat dan moet, zeggen ze er niet bij) opengesteld voor iedereen.
En dan nu weer terug naar de universiteiten en studierichtingen met een numerus fixus. Hoe verdelen we de schaarse plekken? Loten? Nee, want we willen geen kneusjes, studenten die er eeuwig over gaan doen of die uitvallen op de universiteit. Want dat is, ook hier, slecht voor de subsidie en voor je goede naam. En zonde van de toptalenten die worden uitgeloot. Selecteren dan maar? En waarop dan wel? Op de getruukte cijferlijsten bij de diploma’s uit de hoge hoed?
Nee, er is maar één eerlijke methode om te bepalen wie je toe zou moeten laten op jouw universiteit of studierichting: maak je eigen toelatingsexamen (wat vroeger op het VO óók prima werkte.) En laat vervolgens, wanneer je honderd plaatsen hebt, de kandidaten met de honderd beste scores voor dit toelatingsexamen toe…
…of zouden we ook voor de verdeling van schaarse plekken op universiteiten niet alleen naar de rangorde in scores, maar ook naar een vereiste minimumscore moeten kijken? En wanneer deze norm niet door teveel, maar door te weinig kandidaten zou worden gehaald, zouden we dan misschien ook hier laconiek en principieel moeten zijn en dus zelfs nog minder studenten toe moeten laten dan er plekken zijn?
Yezkilim is wiskundeleraar, Italofiel en levensgenieter. Ze is dol op het signaleren en oplossen van problemen. Een van haar hobbies is het bedenken van radicale onderwijshervormingen.
Yezkilim, 15.08.2010 @ 21:45
15 Reacties
op 16 08 2010 at 09:58 schreef herman van der helm:
Wat denk je van een goed persoonlijk gesprek met alle kandidaten. Ik zou me zo kunnen voorstellen dat je voor een geneeskundige opleiding ook iemenad moet kunnen beoordelen op sociale interesse en omgangsvormen. M.i. missen diverse artsen hier toch wel iets van.
op 16 08 2010 at 10:36 schreef yezkilim:
Lijkt me voor geneeskunde een nuttige toevoeging aan het toelatingsexamen (elders niet echt), maar deze studenten worden hier al, zij het pas sinds kort, uitgebreid op gescreend, inderdaad vanwege de problemen die jij signaleert.
op 16 08 2010 at 11:19 schreef Henk:
Dat het VWO steeds makkelijker wordt is een discussie die al sinds de Mammoetwet gevoerd wordt: “Wij deden nog eindexamen in 12 vakken!”.
Een toelatingsexamen voor het WO is er al: het eindexamen VWO waarbij voor de meeste opleidingen eisen worden gesteld aan het vakkenpakket.
Maar de kernvraag is, krijg je betere studenten als je een toelatingsexamen afneemt? Wordt een VWO-leerling met hoge cijfers een betere huisarts dan iemand met lagere cijfers? Misschien uis de laatste wel eentje die op zijn slofjes door het VWO is gekomen en de eerste door hard beulen hoge cijfers heeft gehaald.
Bij geneeskunde kent men al de gewogen loting waarbij leerlingen met hoge cijfers een grotere kans maken. Maar waar blijkt dan de sociale vaardigheden uit van die leerling? Een huisarts zou die toch zeker moeten hebben. Iemand die zich met fundamentele wiskunde bezig houdt wat minder.
En wat dan te denken van een kaakchirurg lekker loopt te kletsen over vriendjes en uitgaan zoals mij vorig jaar overkwam? Ik moet het niet in mijn hoofd halen om tijdens een gesprek met een klant even lekker te gaan ouwehoeren over de GSM.
In Leiden hebben ze een onderzoek gedaan naar toelating en -examens. de uitkomst was dat het geen verschil maakt. Een van de oplossingen is wel het gebonden studieadvies zodat studenten al na 1 jaar gedwongen worden een andere studie te kiezen bij het behalen van te weinig studiepunten.
De reden dat universiteiten in deVS wel toelatingsexamens kennen is omdat er een groot verschil is tussen de ene high-school en de andere. Sommigen leveren leerlingen af van VMBO-kwaliteit en anderen alleen maar van VWO-kwaliteit.
En dan de CITO. Vroeger was dat een hulpmiddel voor een onderwijzer om de leerling en de ouders te adviseren welk onderwij hij moest gaan volgen. Nu zijn er al scholen die alleen maar naar de CITO-toets kijken. Alsof het theorieexamen bij autorijden meer waar is dan het praktijkexamen.
op 16 08 2010 at 11:44 schreef Rena:
Bij de toelating ook een EQ test laten doen?
op 16 08 2010 at 11:54 schreef Henk:
@Rena, heeft die dan een voorspellende waarde?
op 16 08 2010 at 12:48 schreef Linda Duits:
Goed stuk! Probleem is alleen nu dat universiteiten niet mogen selecteren aan de poort. De nivellering gaat op de universiteit ook door. Zie dit stuk dat ik daar eens over schreef: http://www.dejaap.nl/2010/05/de-onderwijsfabriek/
op 16 08 2010 at 12:56 schreef Nico:
Zeer eens met dit artikel, snel invoeren dat toelatingsexamen. Op kunstopleidingen is het altijd al gebruikelijk geweest om vooraf te toetsen, ik weet uit ervaring dat je een heleboel kaf van het koren kunt scheiden met een toelatingsexamen. En over die goede gesprekken en sociale vaardigheden: die worden in het huidige onderwijs al zo overbelicht dat dat best een tandje minder kan.
op 16 08 2010 at 13:29 schreef herman van der helm:
Wat opvalt is dat alle kwaliteit in ons land alleen maar getoetst wordt op papier. Andere zaken die niet via papier kunnen, komen er bekaaid vanaf. Mijn zoon van 16 afgelopen week. Ik wist voor hem een baantje bij een licht en geluidverhuur bedrijf. Hij is ontzettend handig en wil graag in die brache werken, Heeft veel technisch inzicht, maar is behoorlijk dyslectisch. Het briefje wat hij geschreven heeft bevatte ongeveer de volgende tekst: Beste mensen, ik ben .. en ik hoorde dat jullie misschien van mijn dienst gebruik willen maken. Ik ben niet zo handig met schrijven dus ik wil graag even een gesprek waar ik kan vertellen wat ik te bieden heb. Mijn tel nummer is..
Hij krijgt als antwoord, dat ze wel eerst een sollicitatiebrief willen hebben. Heeft een week zitten ploeteren en is nu opzoek naar een ander baantje.
op 16 08 2010 at 16:22 schreef vetklep:
De nivellering op het gymnasium en de willekeur die optreedt bij de toelating tot bepaalde studies zijn juist de perfecte voorbereiding op de maatschappij!
Want wie boven het maaiveld uitsteekt zal zijn hoofd moeten missen. En loten is nog altijd beter dan irrelevante of zelfs positief discriminerende criteria.
op 16 08 2010 at 17:22 schreef vander F:
Nou niet zo overdreven belang hechten aan EQ e.d.
dat is eigenlijk niet zo van belang bij een universitaire opleiding.
Streven naar excellentie is wel van belang,
bij oplopende studentenaantallen de lat wat hoger leggen lijkt me om te beginnen een goed plan,
dit om de instroom wat in te dammen en om het niveau op peil te houden/te verhogen.
Vander F jr. heeft geen Cito hoeven doen, ze hadden op zijn school een ander soort test.
Uiteindelijk heeft hij het laatste half jaar op de basisschool stevig moeten oefenen op rekenen, waar hij een achterstand had opgelopen.
De juf heeft uiteindelijk een Havo/VWO advies afgegeven.
Volgende week gaat hij beginnen, ik ben benieuwd.
Maar dat gezeur dat iedereen toegang moet hebben tot onderwijs is ontspoord.
In plaats van ‘iedereen met een bepaalde capaciteit moet op niveau onderwijs kunnen genieten’ is het ‘iedereen moet overal toegang kunnen krijgen’
met weglating van de capaciteit eis,
die, zoals beschreven, tegenwoordig nogal relatief van aard is.
Ik kan me nog een speciale allochtonen groep herinneren, kreeg de opleiding subsidie voor,
het grootste gedeelte van die groep moest uiteindelijk afhaken wegens taalproblemen,
taalproblemen los je al helemaal niet op door een allochtonengroep te vormen met allemaal taalachterstanden.
Die lijken me meer baat te hebben door juist tussen studenten te vertoeven die de taal wel machtig zijn.
Maar goed, er moest weer eens ‘goedbedoeld’ subsidiegeld over de balk worden gesmeten.
op 16 08 2010 at 17:28 schreef Rena:
Zou het ook wat zijn om te onderzoeken of mensen wel echt ‘iets’ met hun studie willen gaan doen?
Ik ben in mijn leven zoveel mensen tegengekomen die achteraf eigenlijk wat anders hadden willen of kunnen doen.
Ik zelf ook trouwens.
Iemand die bijv. echt heel graag huisarts wil worden moet toch de kans krijgen?
Waarom zijn er uberhaupt zoveel studie richtingen? Na je studie culturele antropologie in Peru een paar maanden rondhangen en op cocabladeren kauwen, om vervolgens java programmeur te worden.. I don’t get it. Rechten studeren en dan medewerker bij een Sociale Dienst worden…er zijn vast tal van voorbeelden.
op 16 08 2010 at 18:27 schreef Jimmy:
Artsen controleren d.m.v. de numerus fixus voor geneeskunde bewust de aanwas nieuwe artsen om zo de schaarste te bewaken en zo de salarissen hoog te houden.
Toegangsexamens zouden het meest eerlijk zijn, maar ik heb er een hard hoofd in dat universiteiten dan voor de 100 beschikbare plaatsen ook de 100 beste studenten zouden kiezen. Vroeg of laat gaan ze dan toch of over disproportionaliteit emmeren en zullen er plaatsen gereserveerd worden voor mindere goden e.d. Wie gelooft er eigenlijk in meritocratie als het erop aankomt? Ga dat als faculteit natuurkunde maar eens aan een Heleen Mees uitleggen.
Ik zou niet pleiten voor EQ-testen, maar IQ-testen bij studies — alleen het laatste telt namelijk echt voor sollicitaties. Het valt mij op dat bijna alle grote bedrijven ‘capaciteitstoesten’ houden en dat sommige afgestudeerden daar dan op vastlopen als ze een baan zoeken. Het was eerlijker geweest als ze voor 4+ jaar bedrijfskunde hadden geweten dat ze bij veel bedrijven nooit in aanmerking zouden komen voor zulke functies — diploma of niet. Piloten checken ze ook niet op hun oogsterkte nadat ze officieel zijn ‘af’-gevlogen.
op 17 08 2010 at 12:56 schreef yezkilim:
Bedankt voor de reacties! Fijn dat jullie het vaak met me eens zijn; heel goed, Nico, dat EQ wel wat minder kan; heerlijk, jullie realistisch cynisme, Vetklep, Van der F. en Jimmy!
Linda, hoezo niet mogen? Bij een numerus fixus mag er toch worden geselecteerd en dit is toch een selectiemethode? Of ligt het ingewikkelder?
Henk, ik heb als ik moet kiezen liever een slimme (huis)arts dan eentje die heel hard gewerkt heeft tijdens zijn studie.
Uiteraard bedoel ik met een toelatingsexamen dat ze zelf mogen kiezen welke eisen ze in dat examen stellen. (Onder andere) een IQ-test lijkt mij ook het beste, maar je moet kunnen toetsen op al die zaken die jij als instituut belangrijk vindt, en dat zijn niet de cijfertjes op je eindlijst (want, nogmaals, die zijn voor meerdere uitleg vatbaar). Ook stel je, lijkt mij, andere eisen voor een taal dan voor wiskunde.
Herman, dyslectici worden erg slecht behandeld, dat signaleerde ik al in http://www.frontaalnaakt.nl//archives/dyslexie.html (peter, help, hoe zet je een link in een reactie?)
Rena, de ideeen van (professor filosofie in Leiden) Andreas Kinneging, over onderwijs aan de slimste kinderen zullen ook jou wel aanspreken. Andreas, Ik hoop dat ik ze, heel in het kort, goed verwoord: Basisschool: taal en rekenen. VO: alle vakken. Universiteit: voor de eerste paar jaar kies je iets algemeens, specialiseren kan pas een paar jaar later.
op 18 08 2010 at 11:44 schreef pimmetje:
Er zijn een paar passages in de tekst die me erg onaangenaam stemden. Met name de karateristiek “incapabele, ongeinteresseerde en luie leerlingen” vond ik schokkend. Van mijn eigen schooltijd herinner ik me namelijk “incapabele, ongeinteresseerde en luie leerkrachten” die bepaald geen goed deden aan de ontwikkeling van mij en mijn lotgenoten. De hele atmosfeer die de term “incapabele, ongeinteresseerde en luie leerlingen” ademt, herinnert me aan de muffe stemming in de lerarenvertrekken die weinig inspirerend was om les te geven aan jongeren. De klap op de vuurpijl was wel de leerling die slechts in 1 vak een voldoende had weten te behalen, het hoogste cijfer van zijn klas, en zonder “gesjoemel” met de cijfers, terwijl hij verder slechts onvoldoendes had gescoord. Dat ene vak, natuurkunde, werd door mij gedoceerd.
Ook het voorval met het punkmeisje, compleet met kettingen, netnylons en veel te korte rokjes, maakt me nog steeds opstandig als ik er weer aan denk. Op de extra lerarenvergadering over haar “lastige” klas, werd voorgesteld om haar van school te sturen. De meest afgrijselijke verhalen deden de ronde op de vergadering. Ik heb toen verzocht om duidelijk te stellen dat we het over dezelfde persoon hadden. Eerst heb ik daarbij een fysieke beschrijving gegeven, waaruit snel werd beaamd dat dat degene was waar het allemaal om draaide, de rotte plek in de appel. Vervolgens heb ik uitgewijd over haar bijdrage aan mijn lessen. Lekker pittig en niet iemand die zomaar wat gaat bestuderen zonder te begrijpen waar het nuttig voor zou kunnen zijn. Haar hele klas ademde trouwens die atmosfeer. Het zou een waar verlies voor de groep zijn geweest als zij er juist was uitgeplukt. Ik was het dus totaal oneens dat zij van school zou moeten. Gelukkig kreeg ik bijval van een paar jongere collegaas en liep de zaak met een sisser af. Ze zou zelfs geen reprimande krijgen! Wat een geluk.
Twee jaar later, toen ik het leraarvak al de rug had toegedraaid omdat ik in zo’n muffe atmosfeer niet wilde werken de rest mijn leven, werd ik uitgenodigd voor het zoveeljarig bestaan van de betreffende school. Ik besloot te gaan. In de hal werd ik opgewacht door een zeer elegant geklede leerlinge, voorzitter van de leerlingenraad. “Ken je me niet meer?” Waarempel, het was datzelfde meisje. De teanen schoten in mijn ogen toen ik bedacht dat ze zo’n juweeltje van school hadden willen schoppen.
Nee, wat mij betreft zijn er alleen maar “incapabele, ongeinteresseerde en luie leerkrachten” waar het onderwijs onder gebukt gaat! Dat hele gezeur met examens, proefwerken en cijfertjes tot in de tweede decimaal, mogen ze wat mij betreft wel helemaal afschaffen.
op 18 08 2010 at 13:32 schreef yezkilim:
Pimmetje, mooi verhaal! Je haalt alleen iets uit de context: ik beweer niet dat alle, of de meeste, leerlingen zo zijn (zie ook het stukje over de scholen waar het WEL goed gaat), ik beschrijf alleen maar hoe de leerlingen uit deze drie categorieen worden ‘opgewaardeerd’.
Uiteraard ben ik het met je eens, dat er (ook) met allerlei leraren van alles mis is (en niet alleen op de drie genoemde gebieden), maar om nou negatieve stukjes over sommigen van mijn eigen collega’s te gaan schrijven, gaat me iets te ver. Bovendien heb ik daar nog geen oplossing voor bedacht, maar nu ik er over nadenk…