Islam, mijn islam (4)

Dave Sim

Ik was (en ben) er niet van overtuigd dat synagoge-, moskee- of kerkbezoek een absolute noodzaak is om God te dienen. Ik had ervoor gekozen de sabbat te eren (aanvankelijk wisselde ik de Joodse sabbat, – onze zaterdag – af met de christelijke sabbat – zondag – wat betekende dat ik vijf dagen per week werkte, gevolgd door een rustdag, en daarna weer zeven dagen, gevolgd door een rustdag. Uiteindelijk heb ik de zondag aangehouden – letterlijk van zaterdag middernacht tot zondag middernacht – hoewel ik bleef twijfelen of ik misschien toch niet beter de Joodse sabbat zou eren: van zonsondergang op vrijdag tot zonsondergang op zaterdag.

Ik bleef twee maal per dag bidden, betaalde de zakat, maar in het najaar van 1999 had ik het gevoel iets te missen. Wat ik uiteindelijk ook van de Anglicaanse kerk vond, het besluit om niet langer regelmatig naar de kerk te gaan, liet een leegte achter waarvan ik me zeer bewust bleef.

Op zeker moment, aan het einde van 1999, las ik ergens dat de ramadan op 9 december begon. Vasten tijdens de Heilige Maand is ook één van de vijf pilaren van de islam. Ik was maar half op de hoogte van de regels van het vasten. Eerder had ik mezelf ten taak gesteld te proberen hoe lang ik op de sabbat zonder ontbijt zou kunnen – hoe lang, voor ik mezelf zou toestaan iets te eten.

Meestal hield ik het vol tot een uur of vier, vijf ’s middags, maar uiteindelijk werd dan mijn honger en dorst zo overweldigend dat ik nauwelijks in staat was de Schrift en de commentaren tot me te nemen – wat me in spiritueel opzicht nogal contraproductief leek. Ook sprak het de sportman in mij iets teveel aan: “Ha! Ik heb het record van vorige week met 48 minuten gebroken!” Niet echt het soort geestelijke voedsel dat bij ritueel vasten hoort.

George Petrou (hoi, George!) vertelde me over zijn moeder, die vastte volgens de regels van de Grieks-orthodoxe kerk en zichzelf overdag alleen vruchtensap en water toestond. Dat was tijdens… Lent? Volgens mij was het Lent. Reflections on Islam had rond die tijd een uitzending over ramadan: geen eten en drinken van zonsopgang tot zonsondergang.

En dan natuurlijk de vijf dagelijkse gebeden. Bij die gebeden kon ik me weinig voorstellen, zeker in combinatie met de rituele wassing – eerst schone, licht gekleurde kleding aan, dan het gezicht wassen van kruin tot kin, dan de rechterarm wassen tot aan de elleboog, de linkerarm tot aan de elleboog, de binnenkant van de oren, de mond spoelen, water in beide neusgaten inhaleren (dat meen je niet!), de rechtervoet tot aan de enkel wassen, de linkervoet tot aan de enkel wassen, de hoofdhuid bevochtigen. Je moet water of schoon zand gebruiken. Water had ik, Godzijdank. En dan het gebed. Vijf keer per dag.

Ik dacht terug aan de Anglicaanse dienst, die een beetje hard is voor nieuwkomers. Het Boek der Gebeden, het Liedboek, het Herziene Boek der Gebeden (wat is dat toch met christenen en hun herzieningsmanie?) Twee uur lang deed ik er steeds dertig seconden langer over dan de andere kerkbezoekers om de juiste bladzijde te vinden. Dit stuk staat op pagina 59 van het Herziene Boek der Gebeden, dus niet pagina 59 van het oude, niet herziene Boek der Gebeden. Dit is Lied 203, maar dat staat op bladzij 188. Op bladzij 203 staat lied 217, dat in de verste verte niet klinkt als dit lied. Hoe luidt de tekst? Sta ik mezelf toe deze tekst te zingen? Snel de tekst scannen…

“Luister, allemaal. Naar achteren, jullie. Ik heb hier een crucifix en wijwater en ik zal niet aarzelen die te gebruiken.” Het Nicaese gebroed. Altijd een paar regels vooruit kijken: ik sta mezelf deze regels wel toe, de twee vólgende regels niet (“Ik meen het, dit is echt wijwater. Geen stap dichterbij.”)

Het was niet makkelijk. Al leken de meeste rituelen en teksten in het geheel niets te maken te hebben met de teksten die ik thuis las en herlas, ergens was er iets bevredigends aan de inspanning en het gevoel de routine onder de knie te krijgen, en vooral het gevoel God een plezier te doen (hopelijk) – al was het moeilijk voor mij om de reactie voor te stellen van de voornamelijk joodse God die ik in mijn hoofd had: “Ik weet het. Ongelofelijk, vind je niet? En ze zijn er echt van overtuigd dat dít de manier is om mij te eren!”

Of: “Het gaat om de intentie, die is belangrijker dan de inhoud, waarmee is geknoeid. Op dit niveau kun je je eigen motivatie niet zo goed bevatten als God dat kan. Je moet trouw aan jezelf blijven.”

Of: “Ik wilde je dit alleen maar een keer laten zien, niet zes maanden lang elke zondag, natuurlijk. In hemelsnaam, heb je de tekst van dat lied gelezen? Ga naar huis! De bijbel lezen!”

Ik vroeg me af of de ‘Anglicaanse twee-stap’ (zit, sta, zeg op, kniel, zit, luister, sta, zit, sta, zing, zit, kniel, sta, luister) in vergelijking met de ramadan minder zwaar zou zijn of juist andersom. Ik begon excuses te verzinnen om er niet aan te hoeven beginnen. “Heeft de ramadan niet specifieke gebedstijden? Ik kom er nooit achter wanneer die specifieke gebedstijden zijn. Je kunt vast niet volstaan met vijf gebeden achter elkaar in de ochtend (dan zou ik de rituele wassing maar één keer hoeven doen! Gna-gna-gna)”.

En als ik gewoon willekeurig vijf keer per dag zou bidden, zou dat dan veel uitmaken? Is dat niet slechts een miniem ethisch verschil? Wat als de specifieke tijden belangrijk zijn voor de doeltreffendheid van het gebed? Zou het kunnen… is het feitelijk niet een mogelijkheid, of nog feitelijker, een waarschijnlijkheid dat bidden op willekeurige momenten een… belediging van God is?

De Hemel verhoede dat ik God beledig! (ik leg het er altijd dik bovenop, waardoor ik tijdens mijn innerlijke monoloog tegen God iets van een theatrale talmudgeleerde krijg, als ik probeer ergens onderuit te komen. De energie die het kost, terwijl ik weet waar ik mee bezig ben, en dat God weet waar ik mee bezig ben, en dat ik geen van ons beiden voor de gek hou, kan zeer vermoeiend zijn).

Dus ik besloot om het aan God over te laten. Als God mij een teken zou geven dat ik moest vasten tijdens ramadan, dan zou ik vasten tijdens ramadan. God om een teken vragen grenst aan blasfemie, dus ik raad niemand aan er geen gewoonte van maken. Maar nu u het toch vraagt: het is belangrijk om alert te zijn op tekens en beter je te vergissen dan aan een teken te twijfelen.

De volgende dag viel er een envelop op mijn deurmat (van Reflections on Islam). Er zat een folder in met als aanhef: ‘O, gij gelovigen, het vasten is u voorgeschreven, zoals het degenen die vóór u waren, was voorgeschreven, opdat gij vroom zult zijn’ (2:183). Toegegeven, niet erg subtiel, maar ik besloot God het voordeel van de twijfel te gunnen.

Dave Sim (1956, Ontario) heeft bijna dertig jaar lang een maandelijkse comic gepubliceerd, Cerebus. Hij is één van de grondleggers van het Comic Book Legal Defense Fund, dat het opneemt voor stripmakers, -uitgevers en -verkopers wier vrijheid van meningsuiting wordt bedreigd. Hij is ook moslim. De serie essays Islam, my Islam verscheen in Cerebus 276 tot en met 282. De eerste delen zijn hier, hier en hier te lezen.

Tweet

Dave Sim, 02.05.2009 @ 09:11

[Home]
 

Δ