Zie ginds zinkt de stoomboot
Rob Bloemkolk
Illustratie: Thomas Rowlandson
Daar wordt op de deur geklopt. Wie zou dat zijn? Het is kunstenaar Quincy Gario met zijn jaarlijkse surprise: een spiegeltje. Het Nederlandse volk is not amused. De reacties op zijn begrijpelijke stelling dat Zwarte Piet een racistisch archetype is, bereiken over en weer onvermoede dieptepunten.
Wanneer zangeres Anouk meent zich in de discussie te moeten mengen, wordt zij getrakteerd op een zak giftig strooigoed waarin kwalificaties als ‘nikkerhoer’ en aantijgingen over de huidskleur van haar kinderen blijkbaar als normaal worden ervaren. Luttele maanden geleden verdedigt zij nog heldhaftig de nationale driekleur op het Europees Songfestival, inmiddels is ze een ordinaire landverrader. Het kan verkeren. Op de blanke top der duinen.
Rotte visje
Maar dat zijn reaguurders, hoor ik u denken. Tragische verliezers, hobbelend langs de digitale snelweg, verwensingen schreeuwend naar het voortrazende verkeer om achter te blijven met hun eigen binaire rotte visje dat binnen luttele minuten morsdood naar de duistere diepten van het internet zinkt. Het spiegeltje van Quincy doet het aanmerkelijk beter.
Al was het alleen maar omdat de gemiddelde burger evenzeer gepikeerd reageert. Van racisme is geen sprake. Het is gewoon Piet, zwart van de schoorsteen waardoor hij afdaalt om het gelovige kroost van speelgoed te voorzien. En die gouden oorringen en dikke lippen zijn nu toch weg? Zullen we gewoon dit kinderfeest blijven vieren zoals we dat gewend zijn?
Roede van Zwarte Piet
Quincy’s surprise voldoet in ieder geval aan de traditionele norm dat deze een pijnlijke waarheid voor de ontvanger onthult. De gemiddelde, blanke Nederlander ontkent eenvoudig dat er sprake is van een probleem, namelijk dat kindervriend Zwarte Piet voor een minderheid naar een pijnlijk verleden verwijst dat eerlijk gezegd nog lang niet tot het verleden behoort. In de slipstream van deze opmerkelijke nationale discussie komen namelijk tal van schokkende incidenten aan de oppervlakte.
Een gegriefde grootmoeder schrijft een ingezonden brief waarin ze op pijnlijke wijze verhaalt van de behandeling die haar gekleurde kleinkinderen bijna dagelijks ten deel valt. En ook de vaderlandse politie blijkt ijverig de inmiddels afgedankte roede van Zwarte Piet te hanteren tijdens aanhoudingen van anders gekleurde Nederlanders. Het kan verkeren. Op de blanke top der duinen.
Landelijke walging
Waarom hebben we het zo moeilijk met Zwarte Piet? Tijdens mijn leven heeft Sinterklaas zijn bestraffende karakter verloren. Het is tegenwoordig ondenkbaar dat een Rooms Katholieke geestelijke onwillige kinderen in een jute zak mee naar Spanje sleept om ze in de kelder van zijn paleis aan de tucht van zijn roede te onderwerpen. Daar kwam Gerard Reve misschien nog mee weg. Maar mededelingen van die aard in het huidige Sinterklaasjournaal kunnen op breed gedragen protest en landelijke walging rekenen.
Waarom is het dan zo moeilijk om de figuur van Zwarte Piet om te vormen tot een veelkleurige kindervriend? Desnoods geleidelijk, teneinde jonge gelovigen niet nodeloos te verwarren. Zelfs nationale hofnar Youp van ’t Hek komt er in zijn doorgaans haarscherpe columns niet helemaal uit. In een geestig geschreven stuk stelt hij de totaal uit de hand gelopen discussie aan de orde door de inmiddels ingestelde beveiliging van de Goedheiligman op de hak te nemen. Maar hoe is dat zo ver gekomen? Zwarte Piet is packing a gun. Over raciale stereotypen gesproken.
Crimineel gesjoemel
Ik vermoed dat de hoog opgelopen discussie opnieuw raakt aan de crisis waar wij in verkeren. Mocht iemand nog denken dat we in een economische crisis zitten: er klopt inmiddels iets heel anders aan de deur. Wie kijkt naar de schemerige oorzaken van de voortslepende crisis, begrijpt dat deze niet alleen financieel- maar vooral moreel van karakter is.
Wellicht hebben we die jubelend ontvangen stijging van ons ‘bbp’ te danken aan het criminele gesjoemel met de Liborrente door die dekselse Rabopiraten. En piraten varen nu eenmaal zonder kompas, zonder scrupules op zoek naar buit. Zie ginds zinkt de stoomboot. De lading is geplunderd. De bemanning overboord gezet. En die bemanning dat zijn wij. Zwart, bruin, geel en wit. Niet iedereen heeft het in de gaten. Maar we trappelen water, wachtend op de rekening van onze gezonken stoomboot. Over surprises gesproken.
Watertrappelende volk
En dat is wat u tijdens deze Pietencrisis vooral ziet: het watertrappelende volk dat zich zonder kompas, boos en krampachtig vastklampt aan het wrakhout van het schip van Sinterklaas, aan een laatste traditie. De rest is met behoud van bonus allang verkwanseld. Onze schoenen blijven leeg. De koek is op. We zijn geen stoute kinderen geweest. Maar in de beste vaderlandse traditie en in de woorden van onze vorstin: een beetje dom.
Rob Bloemkolk (1958) woont en werkt in Schoorl. Hij is scenarist en schreef ondermeer drie telefilms, een televisieserie en een flink aantal (jeugd)theaterstukken. Op het komende Nederlands Filmfestival in Utrecht gaat de door hem geschreven tweedelige televisieserie ‘De val van Willem Aantjes’ in premiere.
Rob Bloemkolk, 22.11.2013 @ 14:18
19 Reacties
op 22 11 2013 at 16:07 schreef MNb:
“er klopt inmiddels iets heel anders aan de deur”
Gisteren was deze meneer
op mijn school. Jarenlang in Nl gewoond, gestudeerd en gewerkt. Hij maakte voor dit stuk één relevante opmerking: Nederland is bezig uit elkaar te vallen.
Sinds een paar jaar overtreft de Surinaamse remigratie de emigratie.
op 22 11 2013 at 17:03 schreef Rob Geurtsen:
Het ware Sinterklaas feest voor mij was toch het maken van gedichten met heerlijk venijn, kritiek, of verrassende geheimen die onthuld werden…
het eind resultaat was dat je elkaar na afloop van de avond een beetje beter leerde kennen. Soms kon aanhang daar ook iets mee, maar even vaak helemaal niet. Jammer.
Inderdaad Quinsy gaf met zijn actie het ideale en meest effectieve Sinterklaas gedicht of surprise. Nu nog een passend kado dat moet of mag worden uitgepakt.
op 22 11 2013 at 17:04 schreef Lic:
Ik zie geen oplossing in regenboogpieten. Een gekleurde neger is toch nog steeds een neger?
Maar er liever duivels van. Zwarte duiveltjes.
op 22 11 2013 at 19:20 schreef Thomas E:
“het watertrappelende volk dat zich (…..) vastklampt aan het wrakhout van het schip van Sinterklaas, aan een laatste traditie.”
En o ironie: de énige zwarte waar heel Nederland onvoorwaardelijk van houdt wordt ons nota bene ontnomen door…. een zwarte. Verraad! Het is alsof een eend uit een naburige vijver je Donald Duckjes komt opeisen. Eenzelfde onnozel onbegrip bespeur ik bij verreweg de meeste Nederlanders.
op 22 11 2013 at 20:00 schreef Leo Schmit:
Het doet me denken aan de ramp van de Essex, de walvisvaarder uit braaf gelovig Nantucket die in de Pacific door een walvis geramd werd en ten onder ging. Melville’s Moby Dick is erop gebaseerd. Uit angst voor de menseneters die op de Pitcairn eilanden zouden rondlopen kozen de gelovige schipbreukelingen voor een lange koers van ruim 3000 zeemijlen richting Zuid Amerika. Drijvend in de sloepen moest er worden gekozen welk bemanningslid als eerste opgegeten moest worden. U mag raden naar de huidskleur van de uitverkoren bemanningsleden.
op 22 11 2013 at 20:51 schreef Bernadette van E.:
Vanmiddag haalde ik mijn dochterje van 6 op van school en hoorde twee jongetjes een donker klasgenootje uitschelden. Toen ik ingreep en vroeg wat er aan de hand was riepen die twee kereltjes van amper zes jaar oud dat de negers Sinterklaas willen vermoorden.
Het donkere jongetje was helemaal geen neger maar kwam uit Pakistan of daaromstreeks maar die nuance was aan de kleine mannen niet besteed.
Subsidie dichtertje Gario haalt met zijn (schijn)heiligheid decennia integratie onderuit. Hij vergroot de tegenstellingen in een tijd dat we dàt nou juist nièt nodig hebben. Dat kan toch nooit zijn bedoeling zijn? Of misschien toch?
op 23 11 2013 at 01:29 schreef Edwin Vink:
Ik kan me niet voorstellen dat Quicy Gario die kindertjes verteld heeft dat de negers (volgens mij zou hij dat woord nooit gebruiken) Sinterklaas willen vermoorden. Dat zijn waarschijnlijk hun ouders geweest, dus om meneer Gario daar nou de schuld van te geven lijkt me nogal dom. Of hij wel of geen subsidie krijgt voor zijn gedichten lijkt me ook niet relevant. Dit lijkt me meer een bevestiging van zijn stelling dat er nog veel racisme in Nederland is, hij vergroot dus niet de tegenstellingen, maar legt dat verdekte racisme(zo verdekt is het de laatste jaren nou ook weer niet)slechts bloot.
op 23 11 2013 at 06:13 schreef Mario:
Bernadette, waarom hanteer je een uiterst simplistische frame, afkomstig van een aantal domrechtse randfiguren, zoals die droeftoeters van geenstijl?
“Subsidie dichtertje Gario”, werkelijk?
Is het prettig om anderen na te blaten, onderwijl een ad hominem te plaatsen? Het vergroten van tegenstellingen, werk jij ijverig aan mee, zo blijkt uit je reactie.
Enig nuance is jou schijnbaar vreemd. Jammer.
op 23 11 2013 at 09:34 schreef Rosa:
Bernadette, zelden iemand zo’n verkeerde conclusie ziet trekken, bijna potsierlijk.
op 23 11 2013 at 10:42 schreef Thomas E:
Ho ho mensen, ik ben ook absoluut voor regenboogpieten zónder moorse connotaties, maar zie wel wat Bernadette bedoelt. Ze schrijft het wat onhandig op en kleineert Gario compleet onnodig, helemaal eens. Maar feit is wel, dat het op-scherp-stellen van het fenomeen Zwarte Piet in heel wat huiskamers tot racistische woede-uitbarstingen heeft geleid. En in schoolklassen tot misprijzende uitlatingen van docenten. Kortom, een topic dat door de kinderen niet begrepen wordt en dat zij dus negatief op hun donkere klasgenootjes projecteren. Dit racisme aanwakkerende neveneffect had niemand voorzien. Misschien is dit blootleggen van onderhuids racisme eigenlijk heel goed, daar kan je over discussiëren, maar helaas wordt het door grote groepen dombo’s JUIST aangegrepen als (extra) legitimatie voor racisme.
op 23 11 2013 at 12:14 schreef Beukman:
Al die bekeerde dominee-zonen. Tien jaar terug zag niemand van hen kwaad in de (voor de hand liggende) zwartheid van Zwarte Piet. Zo radicaal van mening veranderen in een paar jaar tijd zou toch nederig moeten stemmen in het anderen de maat nemen: als één apostel met een spiegeltje dit kan bewerkstelligen, gaat het kennelijk niet om feiten maar om perceptie.
Plotseling kleeft nu aan Zwarte Piet het etiket “racisme”, en is iedereen die het met de beste wil van de wereld niet lukt om in die vrolijke en onmisbare Sint-helper en kinderheld een slaaf of zelfs een racistisch symbool te herkennen, op zijn minst verdacht. Een flinke portie wantrouwen jegens lieden die het ene moment met grote stelligheid het ene beweren, en het volgende moment met dezelfde stelligheid het andere, is anders heel gezond.
Op zulke momenten mis ik Theo van Gogh wel eens. Geblinddoekt ging hij alle politieke correctheid te lijf. De immer vriendelijke Quincy G. en zijn discipelen van de Neo-politiek Correcte Kerk waren voor hem geen partij geweest.
op 23 11 2013 at 12:16 schreef Thomas Cool / Thomas Colignatus:
@Rob Bloemkolk: Je verbindt de kwestie van Zwarte Piet met de crisis (of andersom). Maar de kwestie van Zwarte Piet bestond al decennia eerder. Hoe dan ook, zie deze links van me t.a.v. beide kwesties: http://boycottholland.wordpress.com/2013/11/18/kidda-claus-and-claudia/ en een video over de crisis http://youtu.be/PxhQ1Sdk1nY
op 23 11 2013 at 14:53 schreef Vader Jacob:
Ik snap dat je hem mist Beukman maar wanhoop niet. Theo van Gogh is misschien dood maar zijn smerige, racistische, platte, decadente, vette gal is nog springlevend. Hoera!
op 24 11 2013 at 16:54 schreef MNb:
“Maar feit is wel, dat het op-scherp-stellen van het fenomeen Zwarte Piet in heel wat huiskamers tot racistische woede-uitbarstingen heeft geleid.”
En is dat de verantwoordelijkheid voor Gario of van de betreffende huisvaders en -moeders?
op 24 11 2013 at 17:59 schreef Thomas E:
Er is in dit geval niet zozeer sprake van verantwoordelijkheid, MNb, maar eerder van een constatering van aktie-reaktie. Een effect dat een eigen leven is gaan leiden.
op 25 11 2013 at 08:19 schreef Han van der Horst:
Afgelopen zaterdag maakte ik op een klein eiland een racistische manifestatie mee,waar de burgemeester door zijn actieve deelname een officieel karakter aan gaf. Sint Nicolaas verklaarde dat hij meer Pieten dan ooit had meegenome en dat de band die hij met hen voelde, nog nooit zo sterk was geweest. Ook prees hij de burgemeester omdat deze erin was geslaagd te stoppen met roken.
Ik ben er ernstig om aangevallen en uitgemaakt voor een witte parernalist en suprematist maar in dit land bereik je weinig als je een groot deel van de bevolking uitmaakt voor racist en vervolgens van haar eist dat zij penitentie doet door een geliefde figuur op te geven. Of door te verklaren dat de belangrijkste tegenstelling in het land die is tussen de “witten” en de overige bevolkingsgroepen. Dat is niet echt de manier om mensen aan je kant te krijgen.
Denk erom: het gaat Quinsy of de ondertekenaren van dat maffe manifest niet om het veranderen van Zwarte Piet maar om zijn verdwijning. Kijk maar: http://publicstatementzp.wordpress.com/public-statement-on-zwarte-piet/
Laat ook de redenering tot je doordringen.
op 25 11 2013 at 08:29 schreef Sneebal:
Vooroordelen (schemata over bevolkingsgroepen) direct bestrijden met communicatie is een ramp. Zodra je een vooroordeel activeert, krijg je hem juist bijna niet meer uit. Daar is in de jaren negentig veel onderzoek naar gedaan, ook nadat voorlichtingsfilmpjes niet het gewenste effect hadden.
Datzelfde ervaar je nu met Piet. Hoeveel blanken hoor je niet zeggen: “Door die pietdiscussie denk ik ineens ‘zwarte piet’ als ik een creool zie, zonder dat ik het wil of eerder ook deed”.
Dat is een neveneffect. Koppel dat aan de beschuldiging dat je racist bent, terwijl je het zelf niet zo ervaart en er zijn rapen gaar. Dat veroordeel ik niet heel makkelijk. Achterlijk gedrag wel.
Breder getrokken: iedereen, elk mens, heeft vooroordelen. Het gaat erom wat je ermee doet, zeker in contact met individuen.
op 26 11 2013 at 15:46 schreef rob bloemkolk:
@thomascool Dank voor je reactie. Ik ben me bewust dat de discussie over Zwarte Piet en de crisis al langer spelen. Ik merk alleen op dat het toenemende vlagvertoon en het vasthouden aan achterhaalde tradities typisch ‘crisisgedrag’ zijn.
op 27 11 2013 at 08:02 schreef Sneebal:
@Han
Lees net dat manifest. Zeer getunneld en veroordelend. Alsof ze zelf op een moreel voetstuk staan. Niet prettig en niet slim. Alsof een geschiedenis zich herhaalt.
RSS