Woede
Josje
Illustratie: William Mortensen
Vorige week besefte ik ineens dat mijn doof-zijn nooit zal worden geaccepteerd als een essentieel deel van mijzelf. Ik doe het namelijk zelf ook niet. Na het verkrijgen van dit inzicht groeide er een intense woede in mij. Die woede was verblindend wit en erg scherp. Ik kon het licht niet doven.
Mijn doof-zijn is energieverslindend. Overal en altijd weet ik dat ik nooit ‘volwaardig’ mee zal kunnen draaien, want oren en ogen hebben is een must om te kunnen overleven in de maatschappij. Ik weet dat anders-zijn – in welke vorm ook – nooit zal worden geaccepteerd. Maar de woede, het intense verdriet van het besef heb ik nooit durven ondergaan.
Mijn hele leven lang heb ik de houding van vele, vele mensen die geen raad met mij wisten, proberen te vergoeilijken vanuit hun standpunt. Ik vond het moeilijk dat mijn man juist daarom het gevecht aanging met de maatschappij, en daarbij met hele scheve ogen wordt aangekeken. Nooit en te nimmer zal hij zich aanpassen, zich conformeren aan de angst, de onwetendheid, de onverdraagzaamheid. Het bizarre is dat ik hem wel begreep, overal en altijd. Maar zelf bedekte ik alles het liefst met de mantel der liefde.
Nu kan ik toegeven dat ik het uitermate oneerlijk vind dat ik overal een gebarentolk voor nodig heb, voor cursussen, voor bijeenkomsten, voor verjaardagen, voor het journaal, voor de radio, voor alles eigenlijk wel. Ik voel me daardoor totaal afhankelijk van een tussenpersoon.
Altijd maar rekening houden met het feit dat ik nooit zomaar ergens naar toe kan gaan. Altijd maar moeten toezien dat mensen naar de gebarentolk toe gaan in plaats van naar mij. Altijd maar moeten zeggen dat ik mijn mondje zelf uitstekend kan roeren, maar dan altijd maar die ongelovige, bange ogen te moeten zien.
Die vergoeilijk maakte dat ik nooit mijn doof-zijn heb geaccepteerd. Ik ben er immers nooit boos of verdrietig om geweest. Ik heb nooit aan mijzelf gedacht.
Sindsdien loop ik rond met dit voor mij schokkende inzicht. Het allesverblindende licht van de woede en het voelen van het verdriet achter in mijn keel ervaar ik als iets nieuws. Het doet geen pijn, ondanks de scherpte. Het werkt eerder louterend, als iets zachts. Als een soort erkenning.
Ik durf nog niet te denken aan de volgende stap: de daadwerkelijke acceptatie. Ik vrees dat ik daarbij mijzelf verlies. Dat ik mijn liefde, mijn vreugde voor het anders-zijn verlies. Dat ik altijd maar boos, verongelijkt, verontwaardigd zal blijven zijn. Is het niet beter om de mantel der liefde te blijven gebruiken?
Helaas is Josje niet zo leuk naïef meer, maar zij blijft volharden in een open kijk op de wereld. Met roodgestifte lippen.
Josje, 24.02.2011 @ 08:05
22 Reacties
op 24 02 2011 at 09:05 schreef thomas erdtsieck:
Knal het er maar uit, Josje. Je hoeft niet altijd maar doof te blijven voor je eigen verdriet.
Misschien een piepklein, dooddoenerige troostje: heel veel mensen hebben wel iets waar zij eenzaam mee staan in dit leven. Bij de een is dat autisme (dus ‘doof’ voor emoties), bij de ander eczeem. Bij weer anderen verborgen homoseksualiteit, een hazenlip of vreselijke depressies.
Ja Josje, we kunnen allemaal wel eens gillen en vloeken om dat KUT onrecht dat de natuur ons heeft aangedaan.
op 24 02 2011 at 09:21 schreef Josje:
Het idiote aan mij, Thomas, is dat ik juist niet doof ben voor de woede en het verdriet van de ander die ook een ‘onvermogen’ bezit. Ik ben gewoon een sukkel geweest om de mijne te verloochenen. Ik wil niet meer doen alsof het mij allemaal zo makkelijk afgaat, zoals zo vaak tegen mij gezegd is. Here I come. Maar eng vind ik het wel.
op 24 02 2011 at 09:35 schreef babs:
Iedereen heeft voor zo goed als alles elke dag tussenpersonen nodig. Alleen bij jou wordt het dag in dag uit recht in het gezicht geslagen.
Zonder Peter Breedveld, Vint Cerf en iedereen er tussenin had ik nooit kennis kunnen nemen van je schrijven. Dat is pas afhankelijkheid. Ik hoop dat je je voordeel kunt doen met je besef van afhankelijkheid. Iedereen is afhankelijk, maar de meesten beseffen het niet eens.
op 24 02 2011 at 10:15 schreef thomas erdtsieck:
Goed punt, Babs.
op 24 02 2011 at 10:35 schreef Josje:
Niet gek wat je daar zegt, Babs. Ik denk echter dat er verschillende soorten afhankelijkheden zijn. Ik ben inderdaad afhankelijk van Frontaal Naakt voor mijn verhalen, maar ik ben er danig verguld mee. Ik kan er de lezers direkt mee bereiken. Afhankelijk zijn van een gebarentolk in het openbaar om de direkte communicatie te kunnen volgen en daardoor in feite niet echt de kans krijgen om te laten zien dat ik ook maar een mens ben, is een andere soort. Als ik zelf tegen de ander begin te praten (en ik ben prima verstaanbaar, geen schreeuwerd), kijkt men mij dus zeer vreemd aan.
Ik werk inmiddels al 10 jaar op dezelfde plek, en ik ben gezegend met mijn vrouwelijke collega’s met wie ik veelvuldig samenwerk en uitstekend communiceer. Maar de mannelijke collega’s blijven mij ontwijken. Om in contact te blijven met hen, ben ik weer afhankelijk van de mail. Nu zeg ik: “Klootzakken.” i.p.v. “Ach, ze weten niet beter.”
op 24 02 2011 at 11:49 schreef babs:
Denk je dat die mannen bij anderen wel zien dat het ook maar mensen zijn? Mannen zijn gewoon lui en bepekt. Als man kan ik dat weten. Als buitenlander in landen waarin ik de taal lang slecht beheerst heb ook. Als echtgenoot van een gehandicapte vrouw ook.
Maar voor weinigen ben ik bereid een stukje meer moeite te doen. Ondanks die lompe luiheid ben ik er toch in geslaagd verliefd te worden op een gehandicapte vrouw. Nederlandse mannen zijn onder de mannen nog eens bijzonder lomp, zo heb ik de indruk.
op 24 02 2011 at 12:04 schreef rena:
Een goed vriendin van mij heeft onlangs te horen gekregen dat zij de ziekte van Parkinson heeft.
Nu al is zij meermaals geschoffeerd door personeel en andere wachtenden omdat ze niet zo snel geld uit haar portemonnee kan pakken!
Ik zie hoe haar strijd haar boos en verdrietig maakt, de diverse fasen van acceptatie en rouw, het voorgoed anders zijn.
Ja, ze is afhankelijk geworden. En daarmee iedereen om haar heen ook. Aanpassing van haar naasten om met haar te leven, niet perse alleen in praktische zin hulp bieden. Er is zoveel meer nodig.
Ik wens je veel vrienden en geliefden om je woede te verwerken. Dat gaat vast lukken want je weet het in ieder geval te verwoorden.
op 24 02 2011 at 12:48 schreef Pandy:
Je ontroert me, Josje.
Sta mij toe een poging te doen je een klein beetje op te vrolijken. Er is een Perzisch gezegde dat luidt:
Shab har che tariktar, setaarghan rohshantar.
(Hoe donkerder de nacht, des te feller de sterren.)
op 24 02 2011 at 12:52 schreef Roderick:
@Jos, je hebt het geluk dat nu (anders dan 25 jaar geleden) heel veel ‘mondelinge’ communicatie ‘elektronisch, digitaal’ verloopt. Het schijnt zelfs dat de opgroeiende social-media jeugd niet meer in staat is om een ‘analoog’ gesprek te voeren met mond en oren.
Hier ben je ‘digitaal’ volwaardig en niet van horenden te onderscheiden.
op 24 02 2011 at 15:42 schreef Josje:
@Babs,
Dankjewel voor je menselijke woorden. Ik heb gelukkig wel een paar mannelijke vrienden in mijn leven die mij als mij zien, maar op mijn werk is het echt één pot nat met die machtsgeile mannetjes. Ik zie ook wel dat zij mijn vrouwelijke collega’s niet als volwaardig zien, maar zij práten tenminste wel met hen en lopen niet met een boogje om hen heen.
Zoals ik het zie, heb jij blijkbaar niet alleen je vrouw lief, maar ook jezelf.
@Rena,
Jij ook heel hartelijk dank voor jouw kijk. Dat je expliciet de naasten vermeldt die ook moeten leren omgaan met jouw vriendin, vind ik goed voor mijzelf. Het is gewoon waar dat het voor alle betrokkenen moeilijk is om met een ‘onvermogen’ om te gaan. Wat ik nu ben gaan denken naar aanleiding van jouw stukje, is dat ik moet gaan vertellen aan mijn omgeving hoe ik mijn doof-zijn beleef. Omdat ik daar eigenlijk nooit zo over praat, weten de mensen ook niet beter. Daarmee wil ik echter niet weer gaan vergoeilijken, want het blijft gewoon ontzettend vervelend om elke dag tegen muren aan te lopen. Mijn hele leven lang. Net als de rest van het leven van jouw vriendin. Heel veel sterkte en liefde wens ik haar en jou toe.
@Pandy,
Fijn dat je mij dat prachtige Perzische spreekwoord hebt gegeven. Dat zal ik in mijn hart bewaren. Dankjewel.
@Roderick,
Is het gek om te wensen dat ik in het echte leven ook volwaardig wil zijn, ook al weet ik donders goed dat ik dat nooit zal zijn?
Ik hoef mij ook niet van horenden te onderscheiden, want ondanks mijn woede en verdriet ben ik ergens ook blij om mijn doof-zijn. Dit ‘onvermogen’ maakt dat ik het anders-zijn liefheb. En dat is waar het leven om draait.
op 24 02 2011 at 17:16 schreef @JoycePants:
Die woede moet eruit. Mensen raken verbitterd door onverwerkte boosheid en angst. Wees niet bang om af en toe iets lelijks eruit te laten (wat overigens gewoon kunst heet) teneinde de mooie gedachten en gevoelens dicht bij je te kunnen houden.
Of zoiets. Ik bedoel het niet prekerig, want ik heb juist veel respect voor je verhaal en je talent.
op 24 02 2011 at 19:02 schreef Josje:
Voor mij werkt het al helend om die woede onder ogen te zien en te voelen, Joyce. En ook om zulke reacties te krijgen. Maar ik begrijp wat je bedoelt, en ik vind het een prachtig idee. Dansen of schilderen, of foto’s maken. Ik zal eens kijken. Dankjewel, ook voor je compliment.
op 24 02 2011 at 19:38 schreef Geertjan:
Mijn vader sprak gebarentaal met zijn dove vriend(innen) en kon uitstekend liplezen van horenden evenals verstaanbaar spreken zij het wat monotoom.
Als wij bijv. boodschappen deden was ik vaak de ’tolk’ omdat inderdaad de meeste mensen stupide reageren op een volgens hen onbeholpen stem.
‘Wat zegt ie?’
Dat liplezen werd hem destijds (1930) geleerd om zich aan te passen en niet op te vallen, gebarentaal werd ontmoedigd.
Tegenwoordig wordt gebarentaal weer als een unieke eigen taal gezien en oa gewaardeerd door logopedisten.
Jouw frustratie komt mij heel bekend voor, wat te doen, de waarheid ligt niet altijd in het midden en godzijdank hebben wij tegenwoordig internet en smartphones, dat heeft mijn vader helaas niet meer mee mogen maken.
op 25 02 2011 at 04:04 schreef Prof. Drs. G.B.J. VanFrikschoten:
Ik denk dat jij je juist zal hervinden als persoon met al haar mogelijkheden door juist die acceptatie, Josje. Wees niet zo bang en boos. Dat is alleen maar energievretende negativiteit die je veel beter voor iets positiefs kan gaan aanwenden. En ik proef uit je verhaal dat je er naar hunkert. Doe dat dan! De wereld ligt voor je open.
Ik heb een overtuigend aantal doven meegemaakt in mijn leven, en maak ze nog mee maar ook mensen met andere communicatieproblemen, die daar veel ontspannender in staan.
Ik hoor, jij niet. Als wij communiceren, desnoods met pen en papier, een computer, liplezen, gebaren of een combinatie daarvan dan delven we uiteindelijk dezelfde informatie.
Daar hoeven je mogelijkheden helemaal niet beperkt in te zijn. Nee, jij hoort geen muziek. Maar ik kan geen echte stilte horen.
Vaak vind ik het veel leuker om met dove mensen te communiceren want het noopt tot innovatie en je bent verzekerd van hun aandacht.
Een vriend van me pak ik eerst even vast of tik hem op de schouder: er gaat wat gezegd worden. En dan spreek ik in essenties tegen hem zodat hij goed kan lezen. Maar andere dove mensen die ik ontmoet spreken een andere taal. Dan komen pen en papier er bij aan te pas. Maar alles word ondersteund door duidelijke gezichtsuitdrukkingen en handgebaren om de intonatie en de sfeer aan te geven. Dat alles is taal.
Dat kan jij beter dan mij. Ik moet echt mijn best doen maar voor jou bekend terrein.
Ik heb geleerd om tussen doven behoorlijk beperkt te kunnen zijn in het overdragen van een bericht door mijn eigen onvermogen. De Nederlander in China die de taal spreekt. Maar ik heb ontdekt door mijn lawaaidoofheid (op drukke plekken versta ik echt niemand) dat ik daar juist met doven weer uitstekend kan praten. Ga eens met me mee naar een heavy metal concert! Geweldige lichtshows hebben die gasten!
op 25 02 2011 at 13:23 schreef Pandy:
Oh, ik kom er net achter dat het geen spreekwoord is, maar een citaat van Dostevski’s Misdaad en Straf. :P
op 25 02 2011 at 13:54 schreef Rob:
Je hoort meer dan het overgrote merendeel van de rest van de mensheid, Josje. Men zegt wel eens dat iemand ‘ziende blind’ is – dat kun je ook vervangen door ‘horend doof’.
Een wereld met meer Josjes zou stukken minder gehandicapt zijn.
op 25 02 2011 at 19:51 schreef Josje:
@Frikschoten,
Heavy metal? Ehm…. heel lief aangeboden, maar ik houd het liever beschaafd. ;-)
Het is mooi om jouw verhaal te lezen. Ik heb zelf jarenlang onder mijn dove medemensen vertoefd, maar daar heb ik ook nooit echt veel mee gehad. Behalve met mijn man, en ook met een paar anderen, die ook een heel eigen weg zijn gegaan en de ‘dovenwereld’ voor gezien houden. Ik heb daar ook eens over geschreven.
@Rob,
Je hebt een speciaal plekje in mijn hart. Ook dit zal ik nooit vergeten.
op 25 02 2011 at 22:30 schreef thomas erdtsieck:
@Pandy
Bedoel je Dostenjevski’s ‘Schuld en Boete’?
op 26 02 2011 at 09:53 schreef herman van der helm:
Josje, ik wil jou mijn bijzondere communicatieervaring vertellen.
Een twintigtal jaren geleden was ik op een internationale technische beurs in Hannover. Mijn interesse was verbrandingsmotoren, energiebesparing hiervan en beperking van de uitstoot van schadelijke gassen. Ik kwam bij een Japanse stand met een volgens mij interessant verhaal. Een Japanner die alleen maar zijn eigen taal sprak en een vrouwelijk tolk waren de enigen op de stand. Via de tolk ben ik (ik spreek geen Japans) in gesprek gegaan met de man. Onze gezamenlijke interesse zorgde ervoor dat we elkaar gingen boeien. We waren een halfuurtje met elkaar in gesprek en de vrouwelijk tolk gaf af en toe nog wel wat aan, maar het gesprek ging eigenlijk voornamelijk in het Japans en in het Nederlands. Op een bepaald moment vroeg de vrouw of ze nog nodig was, want dan ging ze even naar het toilet. Voor ons geen probleem. We zijn ongeveer tweeeneenhalf uur met elkaar in gesprek geweest en ik weet nu nog steeds tot in detail waar we het over gehad hebben. Er was gewoon een klik tussen ons. Later realiseerde ik me dat het eigenlijk bijzonder was dat we elkaar zo goed begrepen.
Ik denk dat we als mens bij het communiceren eigenlijk rechtstreeks gedachten overbrengen en die alleen maar begeleiden met woorden en andere uiterlijkheden. De gedachteoverdracht zelf kan ook zonder of met heel beperkte middelen plaats vinden. Een eng woord hiervoor is telepatie. Maar bovengenoemd voorbeeld en vele latere ervaringen op dit gebied hebben mij gesterkt in deze conclusie. Woorden zijn de begeleider van de gedachte, maar zijn de gedachte niet.
op 26 02 2011 at 19:25 schreef thomas erdtsieck:
Leuk verhaal! Maar jullie waren natuurlijk ook met gebarentaal bezig en hadden denk ik heel aanschouwelijk een verbrandingsmotor voor je neus.
Niettemin geloof ik in die gedachtenklik, die je met gelijkgestemden kunt hebben.
op 26 02 2011 at 23:11 schreef Yvonne:
@ Prof. Drs. G.B.J. VanFrikschoten:
Woorden zijn de begeleider van de gedachte, maar zijn de gedachte niet
De net niet gecensureerde en maar moeilijk te vinden gegevens zijn dat de moslims de lijsten aanvoeren van;
Gehandicapt geborenen.
Psychische stoornissen.
Criminaliteit cijfers.
Onafgemaakte studies.
Uitkeringen.
op 26 02 2011 at 23:56 schreef herman van der helm:
@Yvonne
nog heel wat te doen voor ons dus.