Wil tot Waarheid

Jasper Mekkes

Het gevaarlijkste aan fascisme is dat een fascist vooral een hekel heeft aan zichzelf.

Een fop-intellectueel is vrij eenvoudig te herkennen. Hij probeert vaak een alliantie met meerderheden te sluiten door gebruik te maken van de xenofobie van het kuddedier tegenover minderheden. Fop-intellectuelen in de politiek zijn juist daarom zo gevaarlijk: hun machtsbasis wil uiteindelijk af van alles dat afwijkt van de kudde. Niets menselijks is het kuddedier vreemd wanneer hij verzuimt boven die kudde uit te springen en meedoet met het neerdrukken van afwijkende (groepen van) individuen. Zoals het beroemde experiment in de Stanford gevangenis al bewees: de rol die je speelt, beïnvloedt je gedrag.

Het buigen voor de kuddemoraal is een teken van beschaving; omdat wij helemaal geen kuddedier zijn. We hebben ons aan laten praten dat we het zijn; door het neoliberalisme. Eén van de grootste prestaties van dat neoliberalisme is dan ook het opdienen van barbarisme als een hogere vorm van beschaving. Het neoliberalisme hecht alleen waarde aan het vrije individu zolang dat individu een volgzame burger en consument is; zolang hij geen gevaar vormt voor het systeem.

Vrije individuen

Ondertussen presteren sommige neoliberalen het om te beweren dat de westerse mens steeds minder sociaal, want steeds individualistischer, aan het worden is. Dit misverstand, dat de individualisering van de samenleving een probleem zou zijn, wordt door het kuddedier gekoesterd met maar één doel: het terugduwen van vrije individuen in de kudde. Gelukkig weten die vrije individuen wel beter: voor succesvolle sociale samenlevingen met gelukkige individuen moet juist het individu centraal staan — en niet de groep.

Een kuddedier hoeft zichzelf in de veiligheid van de kudde niet te leren kennen en zal zichzelf in die kudde nooit in de juiste richting kunnen ontwikkelen, omdat vrije individuen altijd weg willen uit de kudde. Wat het kuddedier daarmee vooral doet is zijn kracht als individu onderschatten. Soms uit welbegrepen eigenbelang: als zijn talenten voor visie, inzicht en lef slecht ontwikkeld zijn, kan het gunstig lijken om op te gaan in de, oppervlakkig gezien (qua aantal), sterkere kudde dan boven die kudde uit te springen – en niet bang te zijn voor het gevaar van het – in je eentje – kiezen voor een onbekende weg, om op zoek te gaan naar een onbekende wereld – door jezelf in alle vrijheid te ontwikkelen – en jezelf nog eens te laten verrassen door open eindjes.

Fort Europa

Waaraan je kunt zien dat neoliberalisme en xenofobie hand in hand gaan is het feit dat dezelfde neoliberale politici die onder het mom van het ‘bevrijden van individuen’ besloten tot het gooien van bommen op verre buitenlanden als Afghanistan, Irak, Libië en Syrië, die individuen niet alleen juist doodden met hun bommen, maar hen – toen zij in reactie op de bommen met gevaar voor eigen leven het ‘vrije’ westen probeerden te bereiken, ook uit alle macht tegenhielden. De gemiddelde neoliberaal houdt niet zo van verrassingen; hoe goed ze ook te voorspellen zouden zijn geweest.

Opeens waren die zogenaamd bevrijde individuen dus een gevaar geworden voor ‘Fort Europa’ en haar superieure ‘joods-christelijke’ cultuur, die dankzij de verlichting het walhalla, de ratio, had bereikt en na de industriële revolutie en die geweldige globalisering zelfs een wereldwijde, neoliberale economie… en andere waanbeelden. En die ‘gevaarlijke’ immigranten (lees: ze hebben een andere religie) waren slechts ‘gelukszoekers’ (lees: ze willen graag werken) – maar ze hadden natuurlijk vooral andere roots, een andere cultuur, zwart haar en bruine ogen. Die mochten natuurlijk niet zomaar het grondgebied van zijn Staat binnenwandelen, dingen die de neoliberale politicus als het eigendom van hem en zijn kudde beschouwd. Nee, de mens, hoewel van nature een nomadische soort, mag zich niet meer overal waar hij dat wenst vestigen; dat zou immers het hele concept Staat op zijn kop zetten. De immigrant, die buitenstaander die de xenofoob tot gevaarlijk bestempelt, omdat hij afwijkt van de kudde, mag zichzelf – en daarmee de kudde – vooral niet ontwikkelen.

Nationalistische gevoelens

Aan de basis van vrijwel ieder gewapend conflict staat hetzelfde misverstand, dat gretig wordt misbruikt door xenofobe politici en journalisten. Dat misverstand komt neer op conservatieve fanatici die, onder invloed van dezelfde xenofobe, nationalistische gevoelens die leidden tot de Eerste en Tweede Wereldoorlog, per abuis door de kudde worden aangezien voor hun leider. Het mechanisme hierachter vind plaats in de psyche van het kuddedier dat, gevoelig als de mens is voor alles wat riekt naar beschaving, de neiging heeft structuren die bovenop de ratio zijn gebouwd te omarmen – en collega kuddedieren die, ook al is het puur voor het eigen gewin, vanaf de top van de apenrots aan de touwtjes trekken, per abuis voor hun leider aan te zien.

Wat nog niet zo goed ontwikkeld is in de mens is een juist onderscheidingsvermogen voor wat een hoger beschavingsniveau eigenlijk is. Vaak wordt dat onderscheidingsvermogen beperkt door de overheersende, maar suboptimale cultuur. Zo zien we gebeuren dat, hoewel de mens van nature een solitair levend dier is, oftewel een dier dat van nature nooit in een groter verband dan zijn familie wil leven, door het feit dat hij het contact met de natuur, zijn natuur, verloren is, vaak de neiging heeft achter een door xenofoben aangevoerde kudde aan te hollen. Het feit dat die xenofoben de verkeerde kant op gaan; de kant van nationalisme, uitsluiting, ongelijke kansen, achterkamertjespolitiek, machtswellust, milieuvervuiling, honger, geweld en oorlog, maakt daarbij niet uit; zolang het kuddebrein maar voldoende gestimuleerd wordt door de nihilistische roep van de meerderheid.

Niet-bestaande vijand

De belangrijkste voorwaarde voor het kuddebrein om verblind te raken door de kuddemoraal van xenofobe leiders is door, vooral in de media, te suggereren dat die xenofobe leiders ook politieke leiders zouden kunnen zijn, daarbij rijkelijk puttend uit allerhande spookverhalen over een vaak niet eens bestaande vijand. Maar xenofobe politici zijn alleen geschikt om chaos en geweld te creëren. Niet omdat ze talent voor leidinggeven hebben, maar omdat het een self fullfilling prophecy is. Als je om gekozen te worden al die tijd hebt geroepen dat we ‘eraan gaan door al die buitenlanders’ dan zou het wel heel vreemd zijn als je de afwijkende Ander niet genadeloos zou aanpakken op het moment dat je gekozen bent. Dat verwacht de kudde immers van je. Dat vervolgens een reactie volgt van degenen die neergedrukt worden door de ‘frisse wind in de politiek’, met alle gevolgen van dien, kan een kind bedenken.

De echte leiders, de Avant-garde van intellectuelen in iedere samenleving, lopen dan ook altijd juist achteraan, net buiten de kudde, om het overzicht te bewaren en de kudde bij te sturen wanneer die weer eens in volle vaart op een afgrond af rent. Echte leiders geloven bovendien nog in het belang van tolerantie tegenover minderheden – en andere objectieve waarheden.

Wil tot waarheid

Wanneer je net als veel politici denkt dat jouw visie ‘de’ waarheid wordt als zoveel mogelijk mensen jouw machtspositie steunen wordt je leven meer een lijdensweg… dan de weg van een leider. Misschien moeten we daarom maar eens af van Nietzsche’s ‘Wil tot Macht’ als belangrijkste drijfveer van de mens.

De werkelijkheid is namelijk dat in de mens een veel sterkere drijfveer zit dan die wil tot macht; iets dat 2000 jaar ‘joods-christelijke’ cultuur niet heeft kunnen uitroeien: de Wil tot Waarheid. Wanneer we beter leren die wil tot waarheid aan te spreken zullen we weer vooruit gaan, zonder xenofobie en andere onnodige angsten. Dan laten we ons niet meer misleiden door de xenofobe demagogen. Dan oefenen we zelf invloed uit op ons lot; door onszelf voortdurend te ontwikkelen, in een eeuwige zoektocht naar de waarheid.

Jasper Mekkes is ingenieur en vooruitgangsfilosoof.

Tweet

Jasper Mekkes, 08.02.2018 @ 08:05

[Home]