Wat is joods?
René Süss
In een vorig artikel stonden we in verband met het werk van de Israëlische historicus Sjlomo Sand stil bij de vraag: wie is joods en we vroegen ons, in zijn spoor af, of de rabbinale, halachische beslissing om de moeder normatief te laten zijn houdbaar is.
In dit artikel willen we ons bezig houden met de vraag wat nu eigenlijk joods is.
Joods gen
Zoals bekend, liep de zoektocht van de nazi’s naar een -uiteraard negatief- joods gen op niets uit. Ook de zionisten, die graag een biologische component verdisconteerden in hun opvattingen over het joodse volk, vonden geen joods gen. Vanzelfsprekend niet. Het gaat immers om een cultureel-historisch gegeven, niet om een biologisch-fysiek.
Wie hier in biologie geïnteresseerd is, zal zich bezig moeten houden met het zogenoemde, overigens allesbehalve ‘zuivere’, semitische ras. Voor de bepaling van wat joods is, levert dit echter niets op.
Der ewige Jude
Het belette die nazi’s trouwens niet om hun rassenleer zodanig te construeren dat er een inferieur ‘joods ras’ te onderscheiden was, dat het ‘arische’ naar het leven zou staan. De strijd tegen dit ‘joodse ras’ maakten zij op alle mogelijke terreinen operabel. Vooral het betrekkelijk nieuwe middel film, om een massapubliek te trekken, bleef niet onbenut.
Bekend werd de rolprent Der ewige Jude van Frits Hippler uit 1940, waar het antisemitisme zo vanaf droop dat hij aan zijn doel voorbij schoot. De film flopte; er kwamen erg weinig mensen naar kijken. Dit tot grote teleurstelling en ergernis van de initiatiefnemers minister Joseph Goebbels en de Führer zelf. De korte film van ruim een uur is in Duitsland overigens verboden.
Overdreven ijdelheid
Het verschil tussen Joden en andere, ‘gewone’ mensen is, denk ik, niet zozeer van kwalitatieve, als wel van kwantitatieve aard. Het is meer een kwestie van vorm(en) dan van inhoud. Bij ons is alles wat overdadiger, wat heftiger: zowel in de synagogale liturgie als in het gewone leven zit nogal wat overdrijving.
IJdelheid bijvoorbeeld is niet speciaal joods, overdreven ijdelheid mogelijk wel. Ik ken een rabbijn die graag wil laten weten dat hij er is tijdens bijeenkomsten met veel mensen. Daarom loopt hij voordat het programma begint minstens tien minuten rond voordat hij plaatsneemt: ‘Zie je dat: rabbijn X is er ook!’
Eindeloze herhalingen
En wat de liturgie betreft: eenmaal amida -het staande gebed- is niet voldoende, nee het moet viermaal, tweemaal door de gemeente en dan nog eens tweemaal herhaald door de baäl koré, de voorganger. Verder: de eindeloze herhalingen van widdoej, de zondenbelijdenis op Jom Kippoer. Negenmaal (!), als ik goed heb geteld, wordt in onze diensten op Jom Kippoer, de verzoendag, de ‘waslijst’ met overtredingen en zonden voorgedragen. Er zijn overtredingen bij waarvan het bestaan mij nauwelijks bekend was, laat staan dat ik mij er ooit aan bezondigde!
En is de opname van de offervoorschriften, ook nadat de beide tempels waren verwoest, in het toegevoegde moessafgebed niet wat overdreven, alsof ze nog praktisch van kracht zouden zijn? Wat is de zin hiervan?
Vegetarische levenswijze
Onze diensten duren gemiddeld zeker drie uur (lengte lijkt het kenmerk van het ware!). Dat komt door de vele herhalingen en uitbreidingen die de liturgie de eeuwen door onderging, vooral met, vaak, indrukwekkende, bijdragen uit de piejoet, de liturgische poëzie. Al staan de herhalingen in het didactische kader van het memoriseren, het lijkt allemaal wat overdreven. Schaadt overdaad hier niet een beetje?
En wat te denken van het uitgebreide systeem van het kasjroet? ‘Het’ hangt allemaal aan het dunne draadje van Exodus 23:19 (letterlijk herhaald in Exodus 34:26 en Deuteronomium 14:21): Je mag het bokje niet koken in de melk van zijn moeder. Nee, dat lijkt me ook nogal gruwelijk. Je zou zeggen dat er een pleidooi voor een vegetarische levenswijze aan ontleend zou zijn, maar dat is niet het geval.
Feiten en fictie
Tenslotte, om mij tot deze voorbeelden te beperken (ze zijn ‘eindeloos’ uit te breiden!): het verhaal -de haggada!- van de Uittocht uit Egypte zal in werkelijkheid niet die massale dimensies hebben gehad die de Bijbel suggereert. Als dat wel zo was geweest zou er in de Egyptische geschiedschrijving zeker melding van zijn gemaakt. Dat is niet het geval en ook de ‘stenen’ -de archeologie- spreken hier niet.
Nota bene: het is wenselijk om een duidelijk verschil te maken tussen feiten en fictie, verhalen dus.
René Süss heeft een nieuw boek uit: Sjabbat Sjalom, een verzameling ‘droosjes’, korte toelichtingen bij Tora-teksten. Eerder schreef hij onder andere Luthers Theologisch Testament, zijn proefschrift over het virulente antisemitisme van Maarten Luther. Hij maakte er een paar vijanden mee. Ook schreef hij De Geest Bemint de Buitenkant, over de lichamelijkheid in het jodendom en Luther, een Sympathieke Potentaat.
René Süss, 05.06.2014 @ 07:24
20 Reacties
op 05 06 2014 at 09:31 schreef André Richard:
Probeer eens een orthodoxe dienst… :-)
op 05 06 2014 at 13:45 schreef laarmans:
Grappig, die ijdeltuitende rabbi ( alles is ijdelheid, Prediker 1:2 ).Het doet me denken aan Studio Sport uit het zwart-wit tijdperk, beelden vanaf de Ajax tribune in de Meer. Wanneer het lampje op de tv camera rood werd, zag je Willy Alberti opstaan en de tribune aflopen.Het was een sport in ons gezin om te raden of ie bij een volgende thuiswedstrijd van Ajax weer in beeld verscheen. En verdomd… daar liep die kleine weer.
op 05 06 2014 at 18:05 schreef jvdheuvel:
Ik zag de schedelmeter alweer de antisemitisme kaart spelen nav dit artikel.
op 05 06 2014 at 19:38 schreef Peter:
Ik zag de schedelmeter alweer de antisemitisme kaart spelen nav dit artikel.
Waarop een andere nazi meteen weer de naam van mijn werkgever begon te brullen. Grappig, Joost Niemöller die me voor antisemiet uitscheldt omdat ik geen racist ben.
op 05 06 2014 at 23:26 schreef MNb:
“Wie hier in biologie geïnteresseerd is, zal zich bezig moeten houden met het zogenoemde, overigens allesbehalve ‘zuivere’, semitische ras.”
Wie waar dan ook in biologie geïnteresseerd is gebruikt het woord ras helemaal niet.
Als RS denkt te weten wat overdrijving is daag ik hem uit de volledige ceremonie van een hindoehuwelijk bij te wonen.
op 06 06 2014 at 06:16 schreef Pickelhaube:
Het genetisch onderzoek van de nazi’s liep op niets uit, maar inmiddels werd er wel degelijk een “joods gen” ontdekt. Eerder werd vastgesteld dat alle cohanim een gemeenschappelijke voorouder hebben, maar wat recentelijker werd vastgesteld dat ver van elkaar verwijderde Joodse gemeenschappen een gemeenschappelijk genetisch profiel hebben.
op 06 06 2014 at 07:48 schreef laarmans:
Joost Niemöller met umlaut is een oorspronkelijke Nederlander die het de kaste van nieuwe Nederlanders kwalijk neemt dat zij hun mond open doen over kwesties zoals de Marokkanen uitspraak van van Woerkom.Het most niet maggen, zijn ze helemaal belatafeld,ze motten hun plaats weten die bruintjes..In zijn laatste column gaat Joost weer ouderwets tekeer en bewijst voor de zoveelste keer dat het een bekrompen mannetje is met onfrisse ideeën
op 06 06 2014 at 09:03 schreef Thomas E:
“These Jewish communities are more closely related to each other and to other Middle Eastern Semitic populations -– Palestinians, Syrians, and Druze — than to their neighboring non-Jewish populations in the Diaspora.”
Waarom broedervolken dan toch zo moeilijk in het nabije oosten?
Verder heb ik dat verhaal van ‘de verloren zwarte stam’ altijd al bizar gevonden. Het verbaast me dan ook niet dat Ethiopische joden meer dna-overeenkomst hebben met de Ethiopische niet-joden, dan met de blanke en lichtgetinte joden in de wereld.
op 06 06 2014 at 10:40 schreef vander f:
@pickelhaube,
allemaal famillie van mekaar,
bekijk het genetisch materiaal in zeg noor oost Friesland maar eens.
Zowiezo veel Nederlanders zijn ergens famillie van elkaar, alleen al vanaf 1940 van 9 miljoen naar 16 miljoen.
Laat staan vanaf 1600, nog geen 1,5 miljoen Nederlanders.
Dat via de vrouwelijke lijn doorgeven van de generaties is ook nogal slim wat dat betreft.
Maar ras?
Neuh, meer famillie of stam.
op 06 06 2014 at 10:46 schreef Boudewijn:
@Pickelhaube
Wat betekent dat voor die joodse gemeenschappen die dat genetische profiel niet hebben?
op 06 06 2014 at 10:54 schreef Niek Holtzappel:
Er is inderdaad onderzoek gedaan naar een “joods” gen. Daaruit zou blijken dat de meeste joden inderdaad voorouders hebben uit het Midden Oosten. Opvallend is echter dat de Arabische bewoners van het gebied vaak dezelfde genetische kenmerken hebben. Er is niet zozeer sprake van een joods gen, maar van een gen dat in het gebeid van Erets Israël/ Palestina/ Judea/ Syrië van oudsher voorkomt, dus ook onder joden waarvan veel voorouders wortels hebben in dat gebied.
Een en ander wil zeggen dat noch de joden, noch de huidige Palestijnse Arabieren “vreemdeling” zijn in dat gebied. Ze zullen de boel samen moeten bestieren.
op 06 06 2014 at 16:06 schreef Pickelhaube:
@Boudewijn: Ja, je maakte al eerder antisemitische opmerkingen. En nu suggereer je weer het halfgare kaasverhaaltje over de Khazaren? Er zijn geen Joodse gemeenschappen die dat profiel niet hebben. Genetisch onderzoek weerlegt de Khazaren hypothese overigens.
@van der F: ik houd me natuurlijk verre van ideeën over rassen, maar recent onderzoek van genetici onderscheidt joden toch wel heel specifiek. Je hebt ook aandoeningen die vaker bij Joden voorkomen dan andere bevolkingsgroepen. De geneticus Harry Ostrer deed daar onderzoek naar.
@Niek: er zijn inderdaad genetische kenmerken die Joden gemeenschappelijk hebben met andere volken in het Midden-Oosten, maar er werden ook genen gevonden die heel specifiek voor joden zijn.
op 06 06 2014 at 20:25 schreef Boudewijn:
@Pickelhaube
Vast staat dat niet alle joodse gemeenschappen dat specifieke joodse genetische profiel hebben en dat er ook niet-joodse gemeenschappen zijn dat datzelfde specifiek joodse genetische profiel wèl hebben. Hoe specifiek joods is zo’n genetisch profiel dan eigenlijk kun je je afvragen… Go figure.
Waar maakte ik trouwens ooit een antisemitische opmerking? Waar sprak ik ooit over Khazaren? Je ziet ze weer vliegen beste man.
op 06 06 2014 at 22:18 schreef Pickelhaube:
Nee Boudewijn, die Joodse gemeenschappen zijn er niet. Je geeft er dan ook geen voorbeelden van.
op 07 06 2014 at 07:08 schreef Boudewijn:
Ach Jabir, mannetje toch, ik ben niet degene die dat zegt hoor maar Eran Elhaik. Elhaik is een Israelische moleculair geneticus die sinds begin 2013 een zelfhatende jood wordt genoemd door de zionistische beweging omdat hij onomstotelijk heeft aangetoond dat er geen enkel joods gen bestaat. Dat Ostrer fout zat.
Net als Süss en ik stelt de joodse Elhaik dat joden gewone mensen zijn en dat niets hen biologisch onderscheidt of uniek maakt.
Maar nu wordt oppassen geblazen want sinds de vorige keer dat ik joden met de rest van de mensheid gelijkstelde wordt ik door jou als antisemiet weggezet.
op 07 06 2014 at 09:25 schreef Pickelhaube:
Precies Boudewijn, het ging je dus wel om het zeer uitgebreid weerlegde Khazaren kaasverhaal, maar daar prikte ik al bij voorbaat doorheen. Waarom doe je dan net of ik ze “zie vliegen”?
En evenmin als Koestler toonde Elhaik iets aan:
…in the case of Elhaik, the evidence is not only weak and misleading, it is based on numerous sources that are not historical, instead employing conjectures and leaps in logic, as well as claims that cannot be substantiated.
One of Elhaik’s very first claims, that “contemporary Eastern European Jews comprise the largest ethno-religious aggregate of modern Jewish communities, accounting for nearly 90% of over 13 million Jews worldwide” is said to be based on a publication by the United Jewish Communities in 2003, titled the “National Jewish Population Survey, 2000-01.”
op 07 06 2014 at 10:40 schreef Boudewijn:
Och arme, wat kun je toch slecht tegen je ongelijk. Het gaat mij om het wetenschappelijke feit dat er geen joods gen is, niets meer en niets minder.
Dat toonde Elhaik aan door onder anderen het ontbreken ervan bij Ethiopische joden aan te tonen. Door het ontbreken ervan bij Zuid-Afrikaanse joden aan te tonen en zoals ook uit jouw link blijkt door het ontbreken ervan bij Europese joden aan te tonen.
Ook toonde hij aan dat dat zogenaamde joodse gen ook bij ontzettend veel niet joodse mensen voorkomt. Vaker nog dan bij joodse mensen… Saillant nietwaar?
Dat de zionistische gemeenschap als een blok beton op hem valt om zijn werk mag duidelijk zijn. Er zijn werkelijk duizenden artikelen met tegenwerpingen tegen zijn werk te vinden. Maar geen enkele die wetenschappelijk stand houdt.
Nu begrijp ik wel ineens wat je met die Khazaren bedoelt, Europese joden dus. Het begrip Khazaar als zodanig kende ik niet.
Nou kijk eens aan malle vent, heb je me onlangs je feitelijk onjuiste standpunt dat ‘joodsigheid’ genetisch zou zijn toch nog iets kunnen leren vandaag.
op 07 06 2014 at 11:47 schreef Pickelhaube:
Wat denk je precies met dat aanmatigende toontje te bereiken Boudewijn, als je kijkt naar de stompzinnigheden die je telkens weer debiteert? Elhaik toonde verder niets aan. Wat je demonstreert is hoe dat precies werkt, mensen die zich achter het schaamlapje van antizionisme verschuilen en hoe dat met gecherrypickte pseudowetenschappelijke nonsens op een geleideljke manier ontaardt in jodenhaat. Wat je daarnaast laat zien is dat je oneerlijk bent, want in Elhaiks verhaal staan de Khazaren nogal centraal.
op 27 06 2014 at 09:08 schreef Boudewijn:
@Pickledrayer
Sinds ik door jou van het bestaan van zogenaamde Khazaren weet lees ik daarover steeds meer opmerkelijke berichten. Neem nou bijvoorbeeld dit artikel ‘Israel acknowledges Jews in fact Khazars’ in de Times of Israel.
Gek eigenlijk. Volgens genetici bestaat er geen joods gen maar volgens jou wel. Volgens Israelische joden zijn veel van hen Khazaar maar volgens jou is het bestaan van die Khazaren een halfgaar kaasverhaaltje.
Volgens jou zal klimaatverandering ook wel een fabeltje zijn en leeft Elvis waarschijnlijk nog. Je hebt een nogal apart wereldbeeld Jeroen. Heel apart.
op 28 06 2014 at 20:58 schreef Wat is joods? | oogenhand:
[…] http://www.frontaalnaakt.nl/archives/wat-is-joods.html […]
RSS