Vooroordelen
Jona Lendering
Illustratie: Pulpcovers.com
Café Laziz in Beiroet is niet moeilijk te vinden. Het zit aan de Rue Hamra, vlakbij de plaats waar deze de Rue Jeanne d’Arc kruist. Veel centraler kan een café in West-Beiroet (“de islamitische wijk” in het jargon van de burgeroorlogen) niet zijn gevestigd. Het is een fijne plek, waar je lekker kunt eten en waar waterpijpen worden gepresenteerd zoals God waterpijpen heeft bedoeld.
In de Rue Hamra zitten twee van de beste boekhandels van het Midden-Oosten, een derde zit in de Rue Jeanne d’Arc, en niets is aangenamer dan je aan het einde van de dag op de lage banken te zetten, te genieten van je aanschaf (voorbeeld), te roken, een karaf minted lemonade te drinken en af te ronden met wat hapjes.
Aards paradijs
Laziz was ook de plek waar – ik noemde het al eens – we tegelijkertijd het kerstliedje “komt laten wij aanbidden” en de oproep tot gebed van de dichtstbijzijnde muezzin hoorden. Ik schreef al dat Beiroet het aards paradijs niet is, maar soms komt in de buurt.
Iedereen lijkt hier te komen. Mensen uit Beiroet zelf, mensen uit de omgeving en een enkele verdwaalde toerist. Mensen die, aan hun kleding te zien, redelijk gefortuneerd moeten zijn en mensen die het wat minder hebben getroffen. De studente die gebruik maakt van de wifi en de mannen die backgammon zitten te spelen. Mensen die Camille heten en mensen die als Ali worden aangesproken – christenen en moslims dus. Oud en jong. Mannen en vrouwen.
Modieuze hoofddoeken
Tussen de bezoekers zagen we ook een oude vrouw, ergens eind zestig denk ik, die een waterpijp deelde met iemand die haar dochter zal zijn geweest. Aan de hoofddoek te zien waren het moslima’s. Het verbaasde me, want ik kan me niet herinneren ooit een bejaarde moslima te hebben gezien in een café in Nederland.
Maar mijn aandacht ging vooral uit naar de jonge moslima’s, die trendy gekleed gaan en de meest modieuze hoofddoeken dragen. Ik weet het: de rijke soennitische zakenlieden van Libanon hebben meestal wel een pied-à-terre in West-Beiroet, dus je moet er niet van opkijken als hun studerende dochters hier neerstrijken om met hun vriendinnen te kletsen.
Mijn innerlijke Geert vindt het echter maar raar. Ik ervaar een tegenstelling tussen enerzijds het hoofddoekje, dat ik niet meteen associeer met vrouwenemancipatie, en de zelfstandigheid van deze jonge vrouwen.
Genieten van je onwetendheid
Dat zegt heel veel over mijn vooroordelen, want ik weet vrij zeker dat de betrokken vrouwen de door mij ontwaarde tegenstelling niet zouden herkennen. De moslima’s die ik wel eens over hun religie heb gesproken zien ook geen contrast tussen hun religieuze identiteit en hun aansluiting bij de moderne wereld, waar ze zelfverzekerd hun bijdrage aan leveren. (En voor wie nu denkt dat ik alleen hoogopgeleide moslima’s ken: ik heb jarenlang gewerkt in de schoonmaak.) De tegenstelling die ik bespeur, is een schijntegenstelling, zoals ook mijn onbegrip van de twee gezichten van Hezbollah bewijzen dat ik iets niet begrijp.
Dit is, geloof ik, wat ik leuk vind aan het reizen door het Midden-Oosten: de confrontatie met mijn vooroordelen. Toen ik terugkwam van mijn eerste reis door Iran, was de voornaamste les dat Iran niet zozeer antiwesters was, als wel dat de tegenstelling tussen pro- en antiwesters het verkeerde kader is om je indrukken in te ordenen. Zoiets kun je theoretisch wel beredeneren – ik heb niet de illusie dat ik in dit stukje veel meld wat u niet allang zelf had bedacht – maar het is iets anders als je het ook werkelijk ervaart. In het Midden-Oosten kun je dagelijks genieten van je onwetendheid.
Valse kennis
Iemand vroeg me ooit waarom ik mijn belangstelling wat verlegde van de klassieke Oudheid naar het antieke Nabije Oosten en vervolgens naar het moderne Midden-Oosten. Ik heb toen, naar waarheid, geantwoord dat de bestudering van de antieke wereld me intellectueel niet meer aanspreekt. Je zou van een wetenschap die in een grondslagencrisis verkeert, verwachten dat ze haar grondslagen bediscussieert, maar men gaat die uitdaging niet aan. Er was dus een push-factor wég van de Oudheid.
Er is echter ook een pull-factor náár het Midden-Oosten: de verbazing over het andere en het nederig stemmende inzicht dat je nog wat vooroordelen kunt afleren. Het zijn de dingen die ik ooit hoopte te vinden toen ik de Oudheid ging bestuderen en ik weet dat hetzelfde verlangen bevrijd te raken van valse kennis andere mensen ertoe heeft gebracht China of Polynesië of India of Japan of Afrika te bestuderen. Misschien is dat in feite een verlangen naar je kindertijd, toen er om elke straathoek nog iets wonderbaarlijk moois lag, klaar om te worden ontdekt.
Eerder gepubliceerd op Lenderings blog Mainzer Beobachter. Lendering won in 2010 de Oikos Publieksprijs. Lees zijn boeken. Meld u aan voor een cursus op Lenderings onderwijsinstituut Livius. Uw leven wordt erdoor verrijkt.
Jona Lendering, 06.02.2013 @ 08:36
6 Reacties
op 06 02 2013 at 10:18 schreef Mart:
Een mooi geschreven stuk Jona, maar ik werd getroffen door je sentiment dat als je geconfronteerd wordt met 2 visies dat je zelf iets niet begrijpt.
Het bewijst in ieder geval dat jij een wetenschapper bent, maar de meeste mensen die geconfronteerd worden met zaken die hun vooroordelen weerspreken reageren door deze te negeren of zelfs als onwaarheid te bestempelen, zonder verder onderzoek.
Frontaal Naakt laat dit verschijnsel helaas bijna dagelijks zien in de comments.
op 06 02 2013 at 11:05 schreef MNb:
Maar al te waar, Mart. We hoeven daar ons niet over te verbazen, want de psychologie heeft al lang uitgemaakt dat de mens geen rationeel wezen is. Ik weet van mezelf dat het grote moeite kost om mijn mening bij te stellen als ik met weersprekende feiten word geconfronteerd.
op 06 02 2013 at 18:02 schreef dewanand:
namaste Fnaakters,
kijk als ik helemaal eerlijk moet zijn nu dan is het echt zo dat onze anti discriminatie artikelen (art 1, 7 en art 37 wetboek van strafrecht) op een inverse manier juridisch juist toestaan dat iemand in vooroordelen gelooft, binnenshuis, tussen de orgen en benen, mits hsij zich houdt aan de legale discriminatie richtlijnen in de Nederlandse apartheidsstaat, officieel bekrachtigd en getekend sinds de Unie van Utrecht rond de zestiende eeuw:
1. Zwijgdiscriminatie is altijd legaal, wat je niet hoort is er niet in Nederland.
2. Geestelijk letsel, suicidaliteit, diepe trauma’s toegebracht door Koude kille intelligente rassendiscriminatie, geestelijke intimidatie enz eerder genoemd door mij als de Koude Holocaust sinds 1997 is wettelijk volstrekt onbewijsbaar en dus legaal. De geest van de gediscrimineerde is dan zelf ziek zegt men gewoon dus het slachtoffer is hier de zieke gek zelf en niet de blanke die discrimineerde. Je ziet dan boze witte spoken he in je zwarte hoofd als je blijft zeuren dus hou netjes je bek en slik je overdosis pillen laag buitenlands aapje uit de jungle.
Leuker kunnen hollanders het niet maken voor mij en 4 miljoen andere BUITENLANDERS.
op 08 02 2013 at 14:24 schreef Erik Tjallinks:
Een mooi artikel spreekt me erg aan, want ook ik heb last van een klein Geertje in mijn hoofd of liever onderbuik. Dit willen leren van andere culturen en er zelfs van genieten, kom ik alleen helaas zo weinig tegen bij andere culturen dan de westerse. Binnen de westerse cultuur zijn er ook stromingen die zich overgeven aan vooroordelen, maar zoek maar eens in Egypte, Iran, China of waar dan ook naar mensen die hetzelfde ervaren bij contact met de cultuur van bv. Nederland of Amerika. Nedem wel een lantarentje mee. Of is dit ook weer een vooroordeel van mij, het zou goed kunnen, want het kwam bij me op toen ik het artikel las.
op 08 02 2013 at 14:39 schreef Erik Tjallinks:
Dewanand bijvoorbeeld zegt dat ik als Hollander zwaar discrimineer. Hij presenteert dat als een feit waaraan niet te tornen valt. Omdat hij dat zegt, raak ik weer aan het twijfelen, vooral omdat ik gezegd heb dat ik last heb van een klein Geertje. Ik ben benieuwd hoe hij zou reageren als hij dit leest. Gaat hij ook twijfelen?
op 08 02 2013 at 20:52 schreef Vader Jacob:
Ongelooflijk? We hebben meer gemeen met onze buren dan met uitgestorven volkeren en verzinsels. Opzienbarende observatie!
RSS