Vijf waanzinnig goede kerstfilms waar u nog nooit van hebt gehoord
Peter Breedveld
Waar ik altijd een beetje agressief van word, nadat ik een film heb aanbevolen, is de onnozele vraag “Staat ie op Netflix?” (zoek het godverdomme zelf op!) Film is voor de mensen synoniem voor Netflix en als het niet op Netflix staat, bestaat het niet.
Nu kreeg ik laatst van iemand een gouden tip, namelijk een reeks codes waarmee je toegang krijgt tot een schatkamer van cinematografische juweeltjes op Netflix, films die je via het algoritme van Netflix nooit aanbevolen krijgt. Zie hier.
Maar toch, voor echte bijzonder films moet je in de regel niet bij Netflix zijn, en ja, ik ben een snob. Amerikaanse formule-shit is aan mij niet besteed. En de kerstfilms op Netflix zijn, met enkele uitzonderingen, totale bagger. Van die Hallmark-meuk, romantische komedies, nauwelijks van elkaar te onderscheiden.
Ik ben niet per se tegen Amerikaanse kerstfilms, ook ik ben fan van Die Hard, Bad Santa en Robert Zemeckis’ versie van A Christmas Carol, maar ik wil weleens wat anders. Elk jaar kijk ik relatief onbekende kerstfilms die ik in de maanden daarvoor bij elkaar heb gescharreld. Veel oude crime noirs die zich tijdens kerst afspelen, Japanse, Koreaanse en Chinese kerstfilms en oude Europese films, die heb ik het liefst. Ik ken er inmiddels heel wat en ben tot de conclusie gekomen dat Frankrijk altijd de beste kerstfilms heeft gemaakt.
Maar daarover misschien volgend jaar een stukje. Check in elk geval mijn hashtag #FrontaalNaaktFilm op Twitter. Hieronder heb ik voor u vijf kerstfilms geselecteerd uit vijf verschillende landen, die stuk voor stuk meesterwerken zijn. Ze zijn niet allemaal even supermakkelijk te vinden, maar ook niet onmogelijk. De nummer één kunt u gewoon vanaf deze site bekijken.
Veel kijkplezier en een fijn kerstfeest, behalve voor Mark Rutte en Hugo de Jonge!
5: Die Ratten (Robert Siodmak, 1955)
We beginnen de kerst grimmig, dat past wel in deze tijd, nietwaar? Die Ratten speelt in Oost-Duitsland, de DDR, waar een vrouw een zwangere Poolse tiener onder haar hoede neemt, die naar het westen wil om de man te achterhalen die haar bezwangerd heeft. De vrouw heeft zelf een miskraam gehad, haar tweede, en haalt het meisje over haar baby aan haar te geven, omdat ze bang is dat haar man, die op zakenreis is, niet meer van haar zal houden als hij ontdekt dat ze geen levende baby’s ter wereld kan brengen.
De baby wordt geboren en overgedragen maar het meisje weigert te vertrekken. De vrouw dwingt haar broer, een pederast die ze kan maken en breken, het meisje te vermoorden. Het laat zich raden dat alles in een afschuwelijk drama eindigt, en dat allemaal tijdens kerst en Oud & Nieuw.
Die Ratten is alles wat u niet van een kerstfilm gewend bent: misantropisch en vol miserabele mensen in een uitzichtsloze, donkere, kille wereld. Maar ik vind ‘m adembenemend en de actrice die de rol van het Poolse meisje vertolkt, de Oostenrijkse Maria Schell, speelt alsof haar leven ervan afhangt. Zo intens zie je ze niet vaak.
De film is, in stukken geknipt, te zien op YouTube. Er is ook een, wat prijzige, DVD.
4: London Belongs to Me (Sidney Gilliat, 1948)
Deze mix van komedie, sociaal realisme, thriller en rechtbankdrama speelt vlak voor het uitbreken van de Tweede Wereldoorlog. In een Londens pension bereiden de bewoners zich voor op het kerstfeest. Het zijn allemaal eigenaardige types, uiteraard. Van de bemoeizuchtige oude vrijsters tot de constant orerende communist en de charlatan die claimt een lijntje met het hiernamaals te hebben.
Eén van hen is een jonge automonteur, gespeeld door Richard Attenborough die, toen hij jong was, heel veel op Spider-Man-acteur Tom Holland leek. Hij is heel lief voor zijn zieke moeder en verliefd op een medebewoonster, een jongedame die zich probeert te ontworstelen aan de autoriteit van haar strenge ouders. Hij heeft iets met een andere jongedame, een wat ordinairder type, die zich maar niet door hem laat afpoeieren.
Om zijn moeder en de vrouw van zijn dromen iets moois te kunnen geven voor kerst, accepteert hij de opdracht van een crimineel die hem vraagt een gestolen auto voor hem te “fixen”. Maar terwijl hij daarmee bezig is, dringt zijn scharrel zich aan hem op, en door een ongelukkige samenloop van omstandigheden sterft de vrouw. De jongen wordt na een angstige kerst opgepakt en het laatste halfuur is de film een rechtbankdrama.
London Belongs to Me is een zeer Londense film vol geweldige acteurs en een fijne sfeer. Kerstig met een wat grimmige ondertoon maar zonder ooit zijn gevoel voor humor te verliezen. De film staat op YouTube, maar de kwaliteit laat te wensen over en er is geen ondertiteling. Wie goed zoekt, vindt ‘m elders op het Internet, maar ik ga u daarbij niet helpen. Ik heb, goedzak die ik ben, voor de domme luilakken onder u nog gecheckt of Netflix de film heeft, wat niet het geval is, maar ik kreeg wel een boel suggesties voor andere oude films die me de moeite waard leken. Dus dat is ook iets om te proberen: titels van oude, onbekende fims invoeren en kijken wat je krijgt.
3: Plácido (Luis García Berlanga, 1961)
Dit is de meest Spaanse film die ik ooit gezien heb. Een moordend tempo met ditto dialogen, scènes waarin duizend dingen tegelijk gebeuren en iedereen vreselijk druk doet en onmogelijk veel praat. De humor is zwart en keihard en het bijtende sarcasme druipt eraf. Laat het aan de Spanjaarden over om een hilarische komedie te maken over de bittere ellende van de armen.
Plácido betekent plezier maar het is ook de voornaam van de hoofdpersoon, een straatarme schlemiel met een gezin, die een lening heeft afgesloten voor een tot minitruck omgebouwde motor of zoiets. Het ding dreigt hem te worden afgenomen als hij voor het einde van de kerstavond zijn afbetaling niet regelt, maar hij heeft het geld niet. Daarmee komt zijn levensonderhoud in onmiddellijk gevaar.
Nu heeft de bourgeoisie van zijn stad een liefdadigheidsactie voor de armen georganiseerd, waarbij Plácido allerlei hand- en spandiensten verleent met zijn minitruck. Van die liefdadigheidsactie wordt een groot circus gemaakt, allemaal ter meerdere eer en glorie van de rijken en notabelen, maar niemand die een fuck geeft om de armen, waar het om draait. Die zijn vooral de attributen voor die grote zelfbevlekkingsshow. Als één van die arme mensen tijdens het liefdadigheidsfeest dreigt te sterven, is dat vooral heel gênant voor hen, nog meer als blijkt dat hij tientallen jaren met een vrouw in zonde heeft geleefd.
Ook Plácido, die door hen gretig wordt geëxploiteerd, krijgt van hen de kans niet om het geld voor zijn afbetaling bij elkaar te schrapen. Niemand die er zelfs maar over piekert hem het geld voor te schieten en de betaling te doen bij de bank, die zelfs op kerstavond onverbiddelijk is.
Dit meesterwerk is via Amazon.nl te krijgen, maar zonder ondertiteling. Je kunt hem downloaden met ondertiteling, maar dat is illegaal.
2: L’Assassinat du père Noël (Christian-Jaque, 1941)
De Fransen hebben in de Tweede Wereldoorlog toch mooie films gemaakt, met oogverblindend mooie decors en cinematofgrafie om je vingers bij af te likken, niet normaal. L’Assassinat du père Noël is er één van. De film is voor een Duitse studio gemaakt, maar het is overduidelijk een anti-Nazifilm.
Het verhaal is een allegorie voor de bezetting van Frankrijk. Het speelt zich af tijdens kerst in een besneeuwd bergdorp, waar een jonge graaf na tien jaar afwezigheid terugkeert in zijn kasteel. En dan zul je net zien dat de kerstman wordt vermoord. Iedereen verdenkt elkaar en paranoia maakt zich meester van de gemeenschap. Ondertussen bloeit er iets moois tussen de dochter van de plaatselijke globe-maker en de graaf en heeft een doodziek jongetje geen zin meer om te leven omdat de kerstman werd vermoord voordat hij zijn liefste wens kon komen vervullen. Ik hou het nauwelijks droog als dat jongetje begint te huilen. De kinderacteurs in deze film zijn sowieso waanzinnig goed.
Er is veel te vertellen over deze prachtige film, die mooi, spannend, grappig en ontroerend is en die bulkt van de kerstsfeer. Zo werd acteur Harry Baur, die de globemaker/kerstman speelt, er door antisemitische Franse kranten van beschuldigd Joods te zijn, opgepakt door de Nazi’s, gemarteld, zijn vrouw, van wie werd gezegd dat ze ook Joods was maar die geloof ik Turks was, werd beschuldigd van spionage en Baur stierf, verteerd door verbittering, in 1943.
Voor een tientje met Engelse ondertiteling te koop bij Amazon.nl.
1: Souls on the Road (Murata Minoru, 1921)
Ik ben constant op zoek naar Japanse kerstfilms, en tot voor kort dacht ik dat die tot in de jaren zeventig helemaal nooit gemaakt werden, daarna herkeek ik Kurosawa Akira’s Scandal (1950) en ontdekte tot mijn schok dat dat een kerstfilm is (was me nooit opgevallen; iemand zei me gisteren dat The Exorcist ook een kerstfilm is, heb ik ook nooit opgemerkt), vorig jaar ontdekte ik de anti-oorlogsfilm Morning for the Osone Family (Kinoshita Keisuke, 1946) en afgelopen weekend stuitte ik op Souls on the Road, een zwijgende film uit 1921! De eerste belangrijke Japanse film is een kerstfilm, en eentje volgens het boekje! Vol sneeuw, een kerstboom, kerstversiering, een kerstfeest, een kerstman en een verhaal over mededogen en vergiffenis, met een verwijzing naar Jezus Christus himself!
Maar de grootste verrassing is nog dat de film een cinematographisch en dramatisch meesterwerk is. Het verhaal is spannend en meeslepend, met verschillende verhaallijnen die elkaar doorkruisen, de acteurs zijn magnifiek, de fotografie is prachtig en de montage meesterlijk. Murata, van wie ik niks weet, toont zich een Tarantino avant la lettre, behalve dan dat er geen misselijkmakend geweld in de film zit.
Dat niet alleen, deze kerstfilm bevat de kiem voor alle kerstgenres die hierna zouden komen. Echt het hele spectrum zit erin: louteringsdrama, soap, romantische komedie, fantasy, melodrama en kerstboodschap. Het verhaal: een mislukte violist reist ontgoocheld met zijn gezin terug naar zijn geboortedorp, waar zijn vader hem zo de vrieskou weer instuurt. Zijn pad doorkruist dat van twee zwervers die inbreken in het huis van een rijk meisje, betrapt worden, waarna ze door het meisje uitgenodigd worden op haar kerstfeest. Het meisje is intussen verliefd op een bediende van de hardvochtige vader, die getuige is van de harteloze behandeling door zijn meester van diens zoon.
Dit, lieve mensen, is vanaf nu mijn favoriete kerstfilm. Ik hoop dat Martin Scorsese de film snel gaat restaureren, want de kwaliteit van de kopie die nu rondgaat, is niet je dat.
However, je kunt ‘m helemaal zien op YouTube. En ik weet het: zwart-wit en zonder geluid en alles, maar het is gegarandeerd een geweldige film.
Is het Vrije Woord u écht lief? Help me dan met een financiële bijdrage. Doneer aan de enige dwarsdenkende, onafhankelijke (maar echt) site van Nederland. Rekeningnummer NL59 RABO 0393 4449 61 (N.P. Breedveld, Rabobank Rijswijk), SWIFT BIC RABONL2U. Lees hier waarom dat niet met PayPal kan, maar steunen via Patreon kan weer wel en sinds kort ook met een Tikkie. Wordt dat symbool van de Hollandse krenterigheid tenminste voor iets nuttigs ingezet. Adverteren? Mail mij.
Film Reviews, Peter Breedveld, 21.12.2021 @ 14:16
RSS