Verzameldrift
Illustratie: Egon Schiele
Wat is dat toch met Nederland, dat wij elk probleem menen te moeten benaderen door zoveel mogelijk gegevens te verzamelen en deze het liefst in centrale databestanden te moeten opslaan? Na mijn akkefietje met het consultatiebureau dacht ik er wel even klaar mee te zijn. Ik realiseer me echter steeds meer, dat ik, totdat mijn kinderen volwassen zijn, zal moeten blijven vechten tegen de toenemende waanzin in onderwijs en jeugdzorg.
Nu eerst een lesje bureaucratie. Ik doe mijn best alles in appels en peren uit te leggen. Als de lezer halverwege afhaakt, heb ik daar het volste begrip voor.
In de strijd tegen taalachterstand heeft de overheid in haar wijsheid de wet OKE (Wet Ontwikkelingskansen door Kwaliteit en Educatie) bedacht. Dit verplicht de peuterspeelzalen om erkende VVE -(Voor -en Vroegschoolse-educatie) programma’s aan te bieden. Deze programma’s richten zich op vier gebieden: taal, motoriek, rekenen en sociaal-emotionele competenties (wat dat ook betekenen moge).
Er bestaan zes erkende VVE-methodes. Mijn peuterspeelzaal werkt met de methode “Piramide” van CITO. Er wordt gewerkt met een uitgebreid observatie -en registratiesysteem. Van ieder kind wordt elke dag en elk half jaar een evaluatie gemaakt. Voor ieder kind dat afwijkt, kan de organisatie aanspraak maken op geld voor extra aandacht (een gratis stagiaire wordt ingeschakeld).
Let wel, we hebben het hier over peuters die worden afgerekend op rekenen en taal. Iedereen uit een groot gezin kan je zeggen dat de een na tien maanden begint te praten en de ander na drie jaar. Taal en rekenen zegt op die leeftijd niets over het cognitieve niveau.
De NTR heeft zelfs speciaal een kinderprogramma (“Het Zandkasteel”) laten maken voor de methode Piramide. Het programma getuigt van een domme zoetigheid met het geijkte roze en blauw. Waar is het “broodje poep” van Ome Willem gebleven?
Omdat iedere peuterspeelzaal tegenwoordig samenwerkt met het CJG (Centrum Voor Jeugd en Gezin), loop je het risico dat die informatie daar ook terecht komt en gebruikt gaat worden voor het EKD (Het Elektronisch Kinddossier), tegenwoordig de DD JGZ (Digitaal Dossier Jeugdgezondheidszorg).
In tegenstelling tot het EPD (Elektronisch Patiëntendossier) kun je het EKD niet weigeren. Als je geboren wordt, krijg je een dossier en begint het grote schrijven. Dankzij voormalig minister van Jeugd en Gezin André Rouvoet is het EKD een medisch dossier gebleven. Ere wie ere toekomt. Als het aan de Nederlandse gemeentes had gelegen was het EKD een AJD (Algemeen Jeugdzorgdossier) geworden. Justitie, politie en elke hulpverlener hadden dan ongegeneerd achter de voordeur kunnen kijken wat voor vlees ze in de kuip hadden.
Nu is ‘medisch dossier’ wel een misleidende term, want voor het EKD wordt de lijst van de BDS (Basisdataset) van het NCJ (Nederlands Centrum Jeugdgezondheid) gebruikt. Etnische achtergrond, woonverband, asielzoeker, religie, geletterdheid, erfelijke belasting, ouderkenmerken, eventuele bedreigingen, roken, drugs en alcohol tijdens de zwangerschap, zwemdiploma, seksueel actief, penis- en vulvabijzonderheden zijn ook medische parameters. De lijst is oneindig. Het EKD wordt tot en met je vierendertigste levensjaar bewaard.
Alleen schoolgerelateerde informatie en problemen worden niet opgenomen in het EKD. Sinds een jaartje of tien worden deze gegevens opgeslagen in een LVS (Leerling Volgsysteem). In de schaalvergroting die het onderwijs onderging werd er van de leraren en onderwijzers verwacht, dat ze van elke leerling de dagelijkse ontwikkeling bijhielden, dit, om de vele aanspraken op diverse geldpotjes te kunnen rechtvaardigen. Vanaf oktober 2010 gaan al die verschillende Leerling Volgsystemen over in het ELD (Elektronisch Leerlingendossier).
De tijd dat een groepsleerkracht of leraar voor de klas stond die de enkele leerlingen met achterstanden er zo uit kon pikken, bijschoolde of corrigeerde, is voorbij. Daarvoor hebben wij systemen en methodes. Dat automatiseren wij. Zodat iedereen hetzelfde gestandaardiseerde formuliertje heeft.
Op het moment dat de vierjarige naar de basisschool gaat wordt het Piramidedossier, waarvan de informatie waarschijnlijk al in het EKD staat, keurig overhandigd en geïntegreerd in het ELD. Het is de bedoeling dat een deel van dit ELD van school naar school gaat en aan de basis staat van elk oordeel over elk kind. Wat voor gegevens er precies in het ELD moeten staan is nog niet geheel duidelijk. De staatssecretaris heeft echter al aangegeven dat er meer in moet komen dan alleen schoolprestaties.
Maar het zijn de onderwijzers en leraren met wie je echt medelijden moet hebben. Die moeten dit nieuwe ELD gaan uitvoeren en voorzien van informatie. Daarnaast moeten ze ook nog een DOD (Digitaal Overdrachtdossier) van elke leerling gaan verzorgen.
Voorbeelden van wat zij in de toekomst moeten integreren in het systeem zijn: de referentiekaders Taal en Rekenen, Diepteproject Talent, Diepteproject Competenties, Gegevenssets en andere onbegrijpelijke zaken. De ambitie van het ELD maakt wel duidelijk dat het vooral weer een instrument wordt om de onderwijzer en leraar te dwingen om nieuwe onderwijshypes (dat is nu de obsessie met rekenen, taal, mishandeling en modeziektes) uit te voeren en de individuele kracht van de leraar verder uit te hollen.
Als je kinderen zich normaal ontwikkelen en geen ‘levenspech’ hebben, zul je weinig last hebben van dit soort systemen. Maar ‘levenspech’ heeft niemand in de hand. Zelfs zoiets simpels als ‘doktertje spelen’ kan al gemakkelijk leiden tot allerlei niet-gewenste stempels. Steeds meer ouders zien Jeugdzorg dan ook meer en meer als Bemoeizorg en als een verkapte opsporingsinstantie, dan als een vertrouwensinstituut waar je met vragen en problemen naar toe kunt.
Ook kun je je afvragen of het wenselijk is dat van iedereen dergelijke dossiers worden aangelegd. Informatie kan gemakkelijk gaan zwerven en je weet nooit wie er in de toekomst allemaal toegang tot heeft. Het kan levens vernietigen.
De beste bescherming tegenover dit soort verzameldrift van de hulpindustrie is om geen enkele informatie te geven en als je toch verplicht bent de gewenste antwoorden te geven. De werkvloer doe je er in ieder geval een plezier mee. Als er niets in staat weet ze niks en kan ze niks, al hebben verschillende consultatiebureau’s voor het niet invullen van vragen al een code “orange” bedacht. Alsof het een fucking oorlog tegen terrorisme betreft.
Op macroniveau is de schade van de verzameldrift een stuk ernstiger. Volgens een onderzoek van Beter Onderwijs Nederland wordt slechts twintig procent van het onderwijsbudget besteed aan lesgeven. Een op de tien leerlingen in het basisonderwijs en bijna een op de vijf leerlingen in het voortgezet onderwijs heeft een indicatie voor, ofwel speciaal onderwijs, ofwel een ‘rugzak’. Iedere onderwijzer en leraar heeft een fulltime-kracht naast zich om alle poespas rondom het onderwijs te regelen. En nog besteedt hij de helft van de tijd aan andere zaken dan lesgeven.
De verzameldrift, noem het bureaucratisering, van de overheid getuigt van een enorm wantrouwen jegens de uitvoerende krachten. Het jaagt de kwaliteit het onderwijs uit. Het staat in ieder geval dwars op de conclusies van de Parlementaire Enquête Onderwijs, namelijk, dat het onderwijs eindelijk eens met rust moet worden gelaten.
Frans Smeets zou in het huidige onderwijssysteem na tien jaar Ritalingebruik in een sociale werkplaats geëindigd zijn.
Frans Smeets, 21.03.2011 @ 07:36
25 Reacties
op 21 03 2011 at 08:19 schreef Sandro:
Smeets – ik kan het alleen maar met je eens zijn in deze.
De ellende in het onderwijs is niet te overzien – van peuterspeelplaats tot voortgezet onderwijs.
Mijn oudste zit in de brugklas van de HAVO en dat is niets dan ellende. Hij heeft nog niet één volledige lesweek gehad, elke week vallen er lessen uit. Hij heeft nu al 4 weken geen Nederlands gehad maar toen wij laatst op een 10 minutengesprek moesten werd ons wel verteld dat hij zijn Nederlands moets verbeteren. Op mijn vraag hoe hij dit zou moeten doen als hij al in geen weken meer Nederlandse les heeft gehad kwam geen antwoord maar kreeg ik de intelligente blik van een koe toegeworpen door de mentor.
De jongste zit nog op de basisschool (groep 6).
De hele week met de carnaval zijn de kinderen in limburg vrij geweest en dus ook de leraren.
Wat schetst mijn verbazing: de maandag NA de carnavalsweek moetsten de kinderen nog een dagje tuis blijven want de leraren hadden een studiedag…….en dat had niet op de donderdag of vrijdag plaats kunnen vinden in de carnavalsweek?
op 21 03 2011 at 08:32 schreef vetklep:
Doodeng, dat dossiergedoe.
Bovendien gaat alle energie in dat “papier” verloren. Die wordt namelijk niet in kinderen geïnvesteerd.
op 21 03 2011 at 09:02 schreef Jabir:
Eigenlijk heb ik alleen positieve ervaringen met het schoolsysteem. Mijn zoontje kan iets te goed leren, verveelt zich stierlijk en die is nu in een ‘plusklas’ geplaatst, zodat hij meer uitdaging ervaart. Die zit nu veel lekkerder in zijn vel en heeft veel meer plezier in school. Ik vind al die programma’s wel goed, omdat het scholen de gelegenheid geeft hun aanbod aan te passen op de mogelijkheden van een kind.
op 21 03 2011 at 09:39 schreef irrie:
jabir,
Het gaat hier niet om schoolprogramma’s, die hebben alle scholen namelijk, net als verschillende methodes. Ook gaat het niet op een schoolsysteem. Die kan prima zijn. Hier gaat het om het noteren van zoveel mogelijk informatie over ieder kind en conclusies en de koppeling van sytemen. Dat de school aansluit bij de individuele ontwikkeling van ieder individu, daar is juist niets mis mee.
het gaat er om dat er bijvoorbeeld bij een peuter sprake is van , “misschien wel een aanleg voor ADHD” en dat deze informatie tot en met je 34ste in een dossier staat. Stel, je solliciteert, deze informatie ligt op straat, degene die je aanneemt leest ‘aanleg voor ADHD’, wat denk je dat die werkgever doet?
op 21 03 2011 at 10:35 schreef thomas erdtsieck:
Kafkaiaans, inderdaad. Je hebt vaak ook geen idee van HOE het opgeschreven staat in de diverse dossiers. Alleen al in een politierapport, dat een verslag zou moeten zijn van wat ik zojuist verteld had, moest ik bij teruglezing 8 essentiële correcties aanbrengen! Ik bedoel maar.
Aan de andere kant snap ik weer wel, dat je veel gegevens moet verzamelen als je mensen (kinderen) op maat terwille wilt kunnen zijn. Misschien zou je via een code op één bepaalde site moeten kunnen zien wat er allemaal over jou/je kind geregistreerd staat. Dan zou je adh daarvan bezwaar kunnen aantekenen en aanpassing cq verwijdering (van achterhaalde gegevens) kunnen eisen.
Persoonlijk zal het mij als zzp’er allemaal aan m’n jeweetwel roesten wat ze over mij verzameld hebben. Ik heb er nog nooit last van gehad.
op 21 03 2011 at 11:51 schreef irrie:
Waarschijnlijk heb je geen kinderen, maar jij hebt sowieso geen EKD, want die was er nog niet.
op 21 03 2011 at 12:28 schreef thomas erdtsieck:
@irri: Wel kinderen. En een big brother, die we kennelijk allemaal hebben als je dit zo leest :)
op 21 03 2011 at 13:46 schreef Paul:
Bah een onbezorgde dag bevlekt met een griezelscenario… Nu maar hopen dat mijn slungels van en 18 de dans ontspringen…
Neem nou mijn oudste, net iets te verlegen voor zijn leeftijd, dyslect en kind van gescheiden ouders… Hij werd vorig jaar apart genomen door een docent op zijn middelbare school. Daar werd hem indringend gevraagd of ie niet soms een traumatiserende gebeurtenis had meegemaakt. De docent heeft ‘m eerst moeten uitleggen wat dat was, want met potjeslatijn kan ie helemaal niets. Hij heeft de man met zijn blije blauwe ogen aangestaard en heeft geantwoord dat ie geen idee had waar de man het over had.
Nou hebben mijn jongens een goed gevoel voor wat privé is en heeft hij geen verhaal opgehangen om de nieuwsgierige docent tevreden te stellen. Mijn ex en ik hebben er naderhand en na een gesprek met de man nog hard om gelachen.
Maar hoeveel kinderen gaan zich afvragen? “ben ik anders, wat zou ie bedoelen?” en komen vervolgens met een gebeurtenis die voor hun eigenlijk heel onbelangrijk was en die vervolgens door de ingeschakelde hulpverleningsmaffia tot ongekende proporties wordt opgeblazen met alle gevolgen van dien?
Ik hoop echt dat er snel een tegenbeweging komt die leraren weer les laat geven en ouders laat opvoeden.
op 21 03 2011 at 14:23 schreef Jabir:
@Irrie
Als het een creatieve, zelfstandige functie betreft: onmiddelijk aannemen. Zoals het voor een CEO ook best goed werkt als die een complete psychopaat is.
Overigens kunnen volwassen ADHD’ers ook succesvol zijn als zelfstandig ondernemer, mits ze een goede boekhouder hebben. Die denken altijd lekker ‘out of the box’ he. Maar ik zou ze niet aannemen als je routinewerk van ze zou verwachten of ze al te expliciet onder iemands ‘gezag’ zou plaatsen. Dat gaat niet werken.
Volgens mij is het alleen maar handig als een ADHD’er dat bij voorbaat even vermeldt (hoewel ik niet denk dat potentiële werkgevers ooit inzage zullen krijgen in onderwijsdossiers), want dan kan je passende arbeid vinden voor zo iemand. Iets als lopende bandwerk gaat per definitie een drama worden voor beide partijen.
op 21 03 2011 at 14:33 schreef thomas erdtsieck:
Sorry Paul, maar als een docent een leerling met stil gedrag en (wellicht?) leerproblemen vraagt of er misschien iets ingrijpends is gebeurd in zijn leven, vind ik dit alleen maar getuigen van empathie.
En laten we wel wezen, een scheiding kan zeer ingrijpend zijn in een kinderleven.
Pas als zo’n docent erover gaat doorzeuren en ongevraagd de therapeut gaat uithangen, geef ik je gelijk.
op 21 03 2011 at 16:02 schreef Smeets:
Jabir,
Iedereen zal op zijn manier maatschappelijk best kunnen functioneren. Dat is echter niet het punt. Het gaat over een systeem dat meent elke afwijking vanaf de bevruchting te moeten opsporen. Probeer maar eens van een stempel af te komen. En dan hebben we het nog niet eens over de financiele belangen van de hulpindustrie. Dat 1 op de 5 kinderen een indicatie heeft zegt genoeg. Als je dit cijfer ook nog doortrekt naar het VMBO en de jongens kom je waarschijnlijk op 1 op 2.
Thomas,
Dat een docent meeleeft met zijn leerlingen is heel normaal. Dat is wat anders dan dat een leraar een gesprek met een leerling aangaat omdat je volgens het EKD aan een aantal risicofactoren voldoet.Als ouder weet je dan ook niet meer waarom een leraar die vraag stelt. Daarmee onderbouwt zo,n systeem ook de vertrouwensband tussen ouder en leraar.
op 21 03 2011 at 16:23 schreef Paul:
Daar ging het nou net om Thomas…
op 21 03 2011 at 16:53 schreef irrie:
Hallo, mag ik trouwens zelf bepalen of ik ADHD/PDD-NOS of hoogbegaafd ben?
op 21 03 2011 at 17:19 schreef thomas erdtsieck:
@Smeets
‘onderbouwt’? of bedoelde je ‘ondergraaft’? Het 1e is positief, het 2e juist niet.
op 21 03 2011 at 17:41 schreef irrie:
Sorry, ik bedoel natuurlijk “ondergraaft”
op 21 03 2011 at 17:41 schreef Franssmeets:
Die laatste was van Smeets. Irrie is mijn vrouw. Even voor de duidelijkheid.
op 21 03 2011 at 18:43 schreef Jabir:
Smeets
Maar dan is het nog steeds de vraag of dat “stempel” perse negatief is. Het achterliggende argument dat ik een beetje proef is een soort behoefte aan privacy, klopt dat? Anno 2011 denk ik dat zulke privacy een illusie is. Zo is ‘off the grid’ leven eigenlijk niet meer te doen en dat is niet meer terug te draaien. Klopt dat beeld van ‘integriteit van de persoonlijke levenssfeer’ nog wel?
De mensen die inzage hebben in die informatie zijn volgens mij professioneel genoeg om het verschil tussen een diagnose en een persoonlijke diskwalificatie te zien. Bovendien kijken zulke professionals niet willekeurig, maar naar aanleiding van iets in zulke dossiers. Meestal ging daar toch echt een of ander probleem aan vooraf. En dan is het begrijpen van de ’track record’ toch echt van belang om zo’n probleem beter aan te kunnen pakken.
Eerder was het zo dat ouders hun kind ergens anders op school deden en dat er dan automatisch veel waardevolle informatie verloren ging. Het opnieuw opbouwen van die kennis lijkt me ook nogal ten koste gaan van de onderwijsuren van een onderwijzer.
In het verleden was ook een veelgehoorde klacht, dat verschillende instanties volledig langs elkaar heenwerken, omdat die hun eigen dossiers opbouwen. Als gevolg van dat ‘langs elkaar heenwerken’ zijn veel kinderen tussen de wal en het schip terechtgekomen, waar nu wel effectief beleid opgezet wordt als gevolg van die gecentraliseerde dossiers. Dat vind ik winst.
op 21 03 2011 at 18:47 schreef Jabir:
Zo hadden we nooit een ‘meisje van Nulde’ gehad als alle informatie over haar centraal toegankelijk was geweest.
op 21 03 2011 at 19:42 schreef Elin:
Het wantrouwen jegens het onderwijs zoals je dat noemt in de laatste alinea is op zich begrijpelijk, gezien er zo’n 10 jaar geleden allerlei nieuwe leervormen zijn geïntroduceerd (althans iig in het middelbaar onderwijs) die fundamenteel neerkomen op minder betrokkenheid van de docent, minder klassikale lessen en stimulering van samenwerken (i.e. minder individueel werken). De vele rugzakjes en diagnoses lijken me kortom een gevolg van minder “echt” lesgeven, niet een oorzaak. Alles dan willen bijhouden lijkt me een krampachtige poging om alsnog toch grip op te zaak te willen krijgen.
op 21 03 2011 at 22:20 schreef Jan van Dijk:
En als ze vroeger in Echt wat alerter waren geweest, en alle informatie over Frans Smeets hadden uitgewisseld, dan had hij ook nooit meer in Mokum kunnen loslopen.
op 21 03 2011 at 23:25 schreef Smeets:
Jabir,
Er zullen altijd meisjes van Nulden blijven bestaan. Die centrale dossiers leiden slechts tot een papieren werkelijkheid met eigen belangen. Ik vind je erg naïef hierin.
Kijk naar zoiets als “stevig ouderschap”. Klopt wetenschappelijk als een bus. Het menselijk idee dat je een net bevallen vrouw niet moet komen lastig vallen met vragen over sexueel misbruik gaat er echter niet in. Ook hebben ze het natuurlijk niet over de toename van zorgmijders ten gevolge van hun vragen.
Dit soort dossiervorming lost helemaal niets op. Kijk eens naar het vorige artikel. Ik durf te wedden dat er hele boekdelen over Boy geschreven zijn. Dossiers zijn geduldig.
op 21 03 2011 at 23:44 schreef Smeets:
Jabir,
Het is ook niet waar dat er belangrijke informatie verloren ging bij een schoolwisseling. Onderwijzers gaven elkaar vroeger de gegevens van de leerling waar iets mis mee was. Vaak gaven ze elkaar tips of vroegen advies. Nu krijgen ze van elke leerling een bak informatie waar ze toch niets mee doen. Wat is er trouwens waardevol aan informatie over iemand waar helemaal geen probleem mee is?
En maak je geen illusies. Iedereen werkt nog steeds langs elkaar heen. Het enige dat het meisje van Nulde verandert heeft is dat men bij het geringste iemand uit huis plaatst, dat mensen die hulp zoeken zorgmijders zijn geworden en dat er gigabites dossiers worden volgeschreven. Dit laatste om de verantwoordelijken in te dekken als het misgaat.
op 22 03 2011 at 00:31 schreef vander F:
Ik ben zo iemand die dit soort zaken in digitale dossiers mag intikken.
Ik schrijf de laatste jaren immer meer terughoudend mijn observaties neer in deze domeinen.
Tot een tien jaar terug wist ik ongeveer wie deze dossiers in konden zien, mogelijkheid tot peroonlijk contact.
Nu niet meer, dat maakt mij voorzichtig,
en dossiers summier en oppervlakkig.
Obsessieve controle zucht leidt uiteindelijk tot controle verlies,
het verlies van zelfcontrole en vertrouwen.
op 22 03 2011 at 15:15 schreef Jabir:
Smeets,
Een ex van me werkte in de eerstelijnsopvang voor dakloze jongeren hier in Rotterdam. Ik heb haar vaak horen verzuchten dat alle instanties die met zo’n jongere te maken kregen volledig langs elkaar heenwerkten en allemaal over maar een deeltje van de informatie beschikten. Niemand die wist wat te doen, terwijl het leven van die jongere steeds verder escaleerde.
Bijvoorbeeld een meisje van 17 dat in de opvang terecht kwam, die tippelde bij het Marconiplein. Op school was het bekend dat het een ongedurig en opstandig meisje was dat veel spijbelde, bij de politie was bekend dat er in haar gezin regelmatig sprake was van huiselijk geweld en bij een andere hulpverleningsinstantie was dan weer bekend dat ze de hoer speelde. Alleen als je over het complete plaatje beschikt kan je zo’n meisje echt helpen met haar situatie, want haar ouders of zijzelf zullen het je niet vertellen. Vaak zat m’n ex dan een paar dagen rond te bellen om alle neuzen in dezelfde richting te krijgen en informatie te delen. Ik denk dat die dolgelukkig is met zo’n centraal dossier.
Verder denk ik dat je wel gelijk zult hebben dat die instanties nog steeds langs elkaar heen werken.
op 08 10 2011 at 20:43 schreef Verzameldrift « Digitaal Dossier JGZ (EKD) ja/nee?:
[…] dit artikel ‘Verzameldrift’ beschrijft Frans Smeets op Frontaal Naakt nog veel meer vormen van […]
RSS