U mag niet sterven voordat u deze Japanse film hebt gezien
Peter Breedveld
Scène uit Pale Flower (Masahiro Shinoda, 1964)
De illustraties in de huidige editie van Frontaal Naakt zijn gifjes van scènes uit de film Pale Flower van regisseur Shinoda Masahiro. Ik ben verliefd op die film. Het camerawerk is verbluffend, elk shot is waanzinnig mooi, de drie hoofdrolspelers zijn magnetisch en het verhaal is hypnotiserend. De film bulkt van de atmosfeer en zelfs het geluid is ongelofelijk.
Dat geluid, een mix van dramatische blaasinstrumenten en mechanische geluiden, wekt een soort van bevreemding terwijl je kijkt naar de gokkers in een donkere kamer, gezeten rond een wit, rechthoekig vlak, als Boeddhabeelden. Iemand prevelt onbegrijpelijk commentaar op het verloop van het spel, als boeddhistische mantra’s.
Shinoda doet dat vaker in zijn films, het sacrale paren aan het het aardse. Gokken als een heilig ritueel, uitgevoerd door het schorem van de samenleving, de yakuza. Later in de film zet hij een gangster voor een kerk, als een heilige, badend in goddelijk licht. Een bloederige moord vindt plaats tegen een achtergrond van christelijke iconen in glas-in-lood, die dienen als decoratie van een louche nachtclub. De score bij deze moordscène is een aria uit de opera ‘Dido and Aeneas‘, van Henry Purcell. De kamer waar de yakuza hun illegale gokspellen spelen, is versierd met schilderijen van scenes uit ik meen de klassieker Genji Monogatari, de oudste roman ter wereld, over het zinnelijke leven van een prins aan het Japanse hof.
Kindvrouwtje
Het Japanse gokcircuit is een conservatieve wereld, alleen voor mannen. De jonge vrouw die zich tussen de mannen nestelt en enorme sommen geld verliest, brengt een grote schok teweeg. Ze wordt gespeeld door Kaga Mariko, de Brigitte Bardot van de Japanse film. Klein, hartvormig gezichtje met enorme zwarte ogen. Een kindvrouwtje met volle, verleidelijke lippen, een lichte over-bite, een onvolkomenheid die haar bijna onaardse schoonheid alleen maar vergroot. Haar gezicht is steeds fel verlicht, alsof het zelf licht afgeeft.
Ze trekt de aandacht van een yakuza, gespeeld door Ikebe Ryo, die net uit de gevangenis komt, waar hij heeft gezeten voor moord. Ikebe is een cynische man van middelbare leeftijd, maar niet zonder compassie en iemand met een sterk gevoel van loyaliteit jegens mensen. Hij introduceert Kaga bij andere gokgelegenheden, waar ze steeds veel opzien baart. Ze begint ook meteen te winnen.
Wie Kaga is, blijft ongewis. Ze heeft geld en ze verveelt zich. Ze is op zoek naar spanning en stort zich met naïef enthousiasme in elk avontuur dat ze kan vinden. Hij wijst haar het pad naar haar ondergang, maar wil haar tegelijk redden. Zijn interesse in haar is niet seksueel. Hij heeft de gelegenheid met haar naar bed te gaan, ligt zelfs al met haar in bed, maar ziet er vanaf. Hij ziet haar als zijn evenbeeld, een jongere versie van zichzelf, net voordat het misging.
Misbruikt
Zelf is hij niet meer te redden. Vindt hij zelf. Hij wordt verteerd door zelfhaat. Hij heeft een minnares, gespeeld door Hara Chisako, die hartstochtelijk van hem houdt. Ze woont in de klokkenwinkel (ik vind het een erg Hermansiaanse metafoor) van haar stiefvader die haar, vertelt zij hem, als kind heeft misbruikt. “Hij is een beest, een varken!” zegt ze. Hij herinnert zich de eerste keer dat zij seks hadden. “Toen waren we ook varkens”, zegt hij. Hij vindt zichzelf, en zijn geliefde, net zo weerzinwekkend als die vader die haar dochter misbruikte.
Hara is een mooie vrouw, maar haar schoonheid, een aardse schoonheid, bijna het tegenovergestelde van de onaardse schoonheid van de jonge Ikaga (20 jaar oud, destijds) is tanende. Ze is omringd door klokken die de tijd wegtikken, haar tijd. Ze wordt aanbeden door een man, een kantoorklerk, die haar een fatsoenlijk, eerbaar leven kan bieden maar die ze afwijst voor Ikebe. Hij is haar liefde niet waard. Ze verschijnt steeds als een schim op de achtergrond, onscherp gefilmd terwijl Ikebe met zichzelf bezig is.
Ikebe, destijds 45, had al een lange filmcarrière achter de rug toen hij werd gevraagd voor Pale Flower. Altijd bijrollen, nooit een doorbraak. Ik las ergens dat hij zelfmoord wilde plegen, een middelbare man die er geen gat meer in ziet. Een has-been, dat eigenlijk niet eens. Hij schijnt te hebben tegengeworpen dat hij niks waard was, dat Shinoda iemand anders moest zoeken voor de hoofdrol, maar juist dat maakte hem er geknipt voor. Ikebe speelt zijn gangster met een zekere achteloze zelfhaat, iemand die niks meer te verliezen heeft. Wel onweerstaanbaar cool, David Bowie-cool. In Kaga vindt hij iemand om te redden, ter compensatie van zijn eigen ondergang.
Drugshandel
Hij is loyaal aan zijn baas, maar die speelt politieke spelletjes die Ikebes opofferingen gratuit maken. Hij vermoordt een lid van een rivaliserende bende met wie zijn baas, als hij uit de gevangenis komt, het op een akkoordje blijkt te hebben gehoord. De man is een weke figuur, meer bezig met modegrillen en uiterlijkheden dan het bestieren van zijn organisatie.
De tradionele yakuza-wereld wordt bedreigd door een noviteit: de drugshandel. In Pale Flower, zoals in zoveel misdaadfilms, dient die zich aan in de vorm van een jonge drugsdealer, half Chinees, een wrede schoonheid, die Ikebe beloert vanuit een donkere hoek in de gokkamer. Ikebe wil Kaga behoeden voor zijn invloed. Hij heeft nachtmerries waarin hij machteloos moet toezien hoe hij heroïne in haar arm spuit.
Het is geen spoiler, denk ik, als ik onthul dat het hem niet lukt haar te redden. Pale Flower is niet het soort film waarin mensen elkaar tegen een ondergaande zon in de armen vallen. Ook deze offers van Ikebe zullen weer vergeefs blijken te zijn.
Pale Flower is een film noir en een schitterend voorbeeld van de Japanse New Wave, de beweging van jonge filmers (Oshima Nagisa, hier vooral bekend van de Bowie-film Merry Christmas mr. Lawrence was er ook één) die een reactie was op de Franse Nouvelle Vague. Shinoda heeft na Pale Flower nog veel films geregisseerd, waaronder Silence, gebaseerd op hetzelfde boek die de bron was van Martin Scorcese’s gelijknamige en schandalig ondergewaardeerde film.
Avontuurlijk
Ik heb de Japanse New Wave altijd veel boeiender gevonden dan de Nouvelle Vague. Gedisciplineerder, stijlvoller en toch oneindig veel avontuurlijker, al zijn er in alle eerlijkheid ook zat voorbeelden te bedenken van Japanse films die schaamteloze rip-offs zijn van Franse producties.
Pale Flower is een perfecte film. Ik kijk ‘m regelmatig. Vanwege de attitude ervan, het gevoel dat ie me geeft. Het leven is absurd en zinloos, maar tegelijk ook onweerstaanbaar mooi. En waarom zou je kiezen voor de vrouw die alles voor je over heeft, als je er één kunt najagen die jou naar je ondergang leidt?
Is het Vrije Woord u écht lief? Help me dan met een financiële bijdrage. Deze website wordt elke dag bedreigd door de virtuele knokploegen van Domrechts, malafide Nederlandse journalisten en zelfs door de vicepremier. Eerder dit jaar moest ik voor de rechter verschijnen wegens belediging van een racistische troll! Steun Frontaal Naakt. Doneer aan de enige dwarsdenkende, onafhankelijke site van Nederland. Stort wat u missen kunt op rekeningnummer NL59 RABO 0393 4449 61 (N.P. Breedveld, Rabobank Rijswijk), SWIFT BIC RABONL2U o.v.v. ‘Frontaal Naakt’. Lees hier waarom dat niet met PayPal kan, maar steunen via Patreon kan weer wel. Nog liever heb ik dat u op Frontaal Naakt adverteert of mij inhuurt. Mail mij.
Film Reviews, Peter Breedveld, 12.11.2019 @ 08:34
RSS