Turkije

Tayfun Balçik

Het is al laat en donker wanneer we met de auto arriveren in Keçiören (Ankara). Mensen zijn op straat met Turkse vlaggen. Er wordt getoeterd. Het heeft vast iets met de couppoging van een paar dagen geleden te maken, weet iedereen in de auto, maar wat precies is de vraag.

Ik kreeg al alarmerende sms-berichten en apps uit Nederland. ‘Turkije verandert binnen drie maanden in een dictatuur.’ ‘Erdoğan heeft alle macht nu’. ‘Nu is er pas een echte coup gaande in Turkije’. Maar gezien het feit dat de bronnen van deze berichten voorspelbare Hollandse media zijn, wacht ik geduldıg op de volgende ochtend. Ik neem een warme douche en ga pitten.

Mijn alarm gaat af om 07.15. Van Aktepe loop ik naar Dutluk, de plek waar alle taxichauffeurs, bussen en ‘dolmuşşen’ bijeenkomen. Daar koop ik een Cumhuriyet en een Hürriyet. Twee kranten die niet bepaald bekendstaan om hun liefde voor de AKP of Erdoğan. ‘3 AY OHAL‘, kopt Hürriyet. ‘3 MAANDEN NOODTOESTAND’. ‘Noodtoestand uitgeroepen’, meldt Cumhuriyet.

Smerige racistische dingen

Ik kijk om me heen. Mensen eten hun simit en drinken thee. Ik probeer te luisteren naar een gesprek tussen vader en zoon. Ze hebben het over ‘de situatie’, maar ik word al snel afgeleid door alle piepjes en trillingen van mijn smart-phone. De kranten staan vol met kritische stukken over de noodtoestand en Erdoğan, maar ook dat de couppoging reëel was. Er zijn ongeveer driehonderd doden gevallen. Meer dan tweeduizend gewonden. Gülenisten zijn in beide kranten de gebeten hond. In bijna alle media eigenlijk.

De komende dagen blijf ik kranten kopen. Van pro-regering en anti-Erdoğan. Er wordt volop gediscussieerd. Elk detail van ’15 juli’ komt aan bod. Er staan ook smerige racistische dingen in. Dingen als ‘Wat de coupplegers deden, doen Grieken zelfs niet.’ Of dat een hoogwaardigheidsbekleder zegt dat er een begraafplaats voor verraders komt. Van de media zal ik nog een gedegen analyse maken als ik weer terug ben in Nederland, met Volkskrant-vergelijkingen en al.

Maar goed. Keçiören is een leipe plek. Familieleden van mijn moeders kant wonen er al sinds de jaren zeventig. Ze vertrokken naar ‘de stad’ uit het dorp Karacaören. Die was vroeger verbonden aan Haymana, maar is sinds kort onderdeel van Gölbaşı. Gölbaşı zegt u waarschijnlijk niks. Maar sinds de couppoging is het dagelijks in het nieuws. Hier zijn namelijk tussen de vijftig a zestig politieagenten gedood door de junta.

Politieagenten gedood

De dag na onze komst in Keçiören rijden we langs Gölbaşı op weg naar Şerefli Gök Gözü, mijn vaders dorp. Bij Gölbaşı stoppen we om fruit, brood en andere dingen voor mijn tante te halen. Je klopt toch niet met lege handen aan bij je familie? Nadat iedereen naar de auto is gegaan, vraag ik aan de cassière over de staatsgreep. Waar in Gölbaşı is er gevochten? Ze kijkt me indringend aan en zegt: ‘Bij de Toki-gebouwen. Ze zeggen in de media dat er 55 agenten zijn gedood, maar in realiteit zijn het er meer.’ Waarom vertellen de media dat niet? Ik stel die vraag niet. Ik kijk haar alleen maar stil aan en wil haar betere tijden toewensen. Maar ook dat komt er niet uit. Ik zeg alleen ‘dankjewel’ en loop weg.

Terug naar Keçiören, de stad. Mijn tante was ook de straat op gegaan. Ze hoorde voor het eerst over de coup op tv. ‘Als eerste sprak de premier. Dat was niet bevredigend. Daarna iemand anders van de regering. Dat was ook niet interessant. Ik werd ongerust. Waarom praat Erdoğan niet?! Daarna zagen we hem via Facetime.’

Mijn tante, de vrome moslim die ze is, spreekt heel beeldend. ‘ Nadat ik Erdoğan zag, heb ik gebeden en uit de Koran gereciteerd. Toen zijn we naar Gazino gelopen. Bij het park. Iedereen was daar. Tayfun, je moest eens horen wat voor geluid die vliegtuigen maakten. Ze vlogen zo laag over ons heen.’ Ze vertelt hoe bang ze waren. ‘We dachten dat ze Erdoğan en zijn hele familie zouden uitmoorden. De moskeeën bleven maar ‘sela’s‘ geven.’ Een uitnodiging om de straten op te gaan.

Pot op

In Şerefli Gök Gözü, mijn vaders dorp, werd het volk ook uitgenodigd om de regering te verdedigen tegen de coupplegers. Tantes in dat dorp waren niet zo happig. Eentje vond de imam die maar bleef oproepen vreemd. ‘Wat een lange ezan dacht ik’, zegt ze, ‘en toen kwam er een anons, in Gölbası wordt de satellietcentrale van Türksat aangevallen. Iedereen wordt verzocht naar Gölbaşı te gaan.’ Mijn tante met gefronste wenkbrauwen: ‘Ik dacht bij mezelf echt: de pot op met de regering en het leger, ik draaide me om en ging weer slapen.’

Later hoorde ik dat er twee dorpelingen uit Şerefli naar Gölbaşı zijn gegaan. Van mijn moeders dorp, Karacaören, waren er meer mensen gegaan om ‘Türksat te verdedigen.’ Een oom heeft daar twee lijken gezien. Een andere oom is naar het parlement geweest, die ook gebombardeerd is. ‘We hebben lichamen bij het parlement opgeraapt.’

Mensen hebben bloed gezien. Vrienden en familie die door tanks zijn overreden of aan gort zijn geschoten vanuit Skorsky-helikopters. In gesprek met mensen is van alles te merken. Ze zijn opgelucht: wat als de coup was gelukt? Ze zijn gelaten over de noodtoestand: het is nou eenmaal noodzakelijk vanwege de staatsgreep. Ze zijn paranoïde: hoe zit het met die generaal of die andere minister? Ze zijn bang voor wat er komt, maar ze zijn ook wraakzuchtig. De islamitische backlash is een feit.

Geweld verheerlijkt

Hoewel het zeker niet Turkije in zijn geheel vertegenwoordigt, zie ik dingen die ik eerder nog nooit heb gezien. Mensen die rondrijden met auto’s waar geweld wordt verheerlijkt tegen ‘coupplegers’ en ‘verraders’. Islamitische leuzen die gemeengoed zijn bij demonstraties waar men de ‘democratische wacht’ houdt. Best intimiderend allemaal. Gelukkig zijn niet alle Turken hier ontvankelijk voor.

Tayfun Balçik is historicus, gespecialiseerd in de moderne geschiedenis van Turkije en die van Amsterdam-West. Hij heeft een Facebook-pagina.

Tweet

Tayfun Balçik, 29.07.2016 @ 09:09

[Home]
 

Δ