Trump Media for President
Johannes Bongers
We schrijven 18 augustus 2016. In een korte tekst voorspellen we de opkomst van Trump Media for President: politiek als realityshow en de staat als businessmodel. De intuïtie was eenvoudig: als Murdoch en Berlusconi een kind zouden krijgen, zou het Donald heten. Inmiddels, negen jaar later, is dat kind volwassen geworden.
Trump II is geen karikatuur maar een regime. Wie dat nog steeds als spektakel beschouwt, kijkt naar de show en niet naar de structuur. In NRC noemt Sjoerd de Jong Trump niet gek, maar corrupt. Hij beschrijft hoe het presidentschap gereduceerd is tot een merk, met Tesla’s op het gazon van het Witte Huis en een eigen cryptomunt als toegangskaartje. De staat is persoonlijk bezit geworden. Wie betaalt, speelt mee.
Patrimonialisme
Maar wie denkt dat deze “verbijsterende rooftocht” een afwijking is, mist het patroon. In The Atlantic haalt Jonathan Rauch het patrimonialisme van de socioloog Max Weber van stal: de oervorm van macht, waarin de staat niet als instelling, maar als huisraad van de leider wordt bestuurd.
Niet wetten tellen, maar persoonlijke loyaliteit. De competente ambtenaar verdwijnt, de lakei keert terug. De afbraak van de bureaucratie is geen fout of chaos, het is de opzet om recht en ratio te verduisteren. En zoals Weber voorspelde, leidt patrimonialisme onvermijdelijk tot corruptie. Bij hem is dit geen moreel oordeel, maar een structureel kenmerk. Zonder bureaucratische procedures is er alleen nog vriendendienst en roof. Zonder competenties is het wachten op een ramp.
De mediadrukte over Trump richt zich op de incidenten, terwijl de chaos ontworpen wordt. De lakei Stephen Miller regisseert dit spektakel op de achtergrond. Incidenten leiden af van het grotere verhaal. Dit is geen nieuws, dit is een regimevorm. En die hadden we kunnen voorzien.
Bedrijfsmodel
“Vergezocht”? Niet in 2016, of in 1919, toen Weber zijn analyse schreef. De vraag is niet waarom het gebeurt, maar waarom het werkt. De media zien telkens een scene van een episode terwijl er een serie loopt, een format, een bedrijfsmodel. Patrimonialisme gaat niet om een persoon. Het is een systeem waarin politiek en zaken, loyaliteit en leugen, show en staat, corruptie en incompetentie, en nu ook chaos en media samenvallen.
Deze tijd vereist daarom serieuze media die niet inzoomen op de oppervlakte maar doordringen in het onderliggende model. Die niet tot spektakel verleiden en die lezers competent houden.
Johannes Bongers is kunstenaar-onderzoeker Boolean Works (sinds 1991). Werk op snijvlak van kunst, kritische theorie/filosofie en wetenschap. Oprichter van SOOOS.org
Gastschrijver, 21.03.2025 @ 10:59
RSS