Toilet
Frans Smeets
Foto: Roskilde Festival
De Nederlandse Spoorwegen doet op het moment in samenwerking met TNO onderzoek naar het toiletgebruik van de Nederlandse treinreiziger. Onderzocht wordt hoe de toiletten in de treinen beter afgestemd kunnen worden op de behoefte van de treinreiziger. Uit eerder onderzoek blijkt namelijk dat tweeënnegentig procent van de reizigers het toilet alleen gebruikt als er werkelijk geen andere mogelijkheid meer is om je behoefte te doen.
Moet je iets onderzoeken wat voor iedereen duidelijk is? Ze zijn smerig, te klein en het zijn rammelbakken. Kunnen wij heren nog een poging doen om in de roos te schieten, voor de dames is een toiletgang balanceren in het luchtledige. Treinreizen is dan ook voor iedere vrouw en iedereen met een verstoorde stoelgang of met kinderen een logistieke operatie tegen bacteriële besmettingen.
Nu kan ik op zich wel meegaan in het probleem van de NS. Het lijkt me praktisch onmogelijk om een goede toiletvoorziening in de trein te realiseren. Het doel achter het plan van de NS om alle toiletvoorzieningen te moderniseren is dan ook niet de klant te behagen, maar kostenbesparing. Ik voorspel een hoop roestvrij staal en niet werkende techniek.
De NS zou haar geld en energie beter kunnen besteden aan een toiletdame op de grotere stations. Vijftig eurocent, een bakje met vieze snoepjes, maar in ieder geval een heerlijk, schoon toilet. En zo hoort dat ook te zijn in een beschaafde natie. Maar nee, hoor. Het moet perse weer ingewikkeld en bovenal goedkoop.
Recentelijk ben ik na een verkeerd gevallen vette hap weer in de kafkaëske wereld van de NS-toiletten terechtgekomen. De Burger King in Arnhem had haar toiletten gesloten, omdat ze genoeg had van de toeloop van behoeftige reizigers. De informatiebaliejuffrouw van de NS deelde me droogjes mee, dat de toiletvoorziening gesloten was. Op de vraag hoe ik dan mijn probleempje kon oplossen, werd nonchalant de schouders opgehaald.
“U zult moeten wachten.”
-“Waarop?”
“Op het moment waarop uw trein vertrekt.”
Na mijn behoefte gedaan te hebben in een leegstaande trein stond ik vier uur later (de gemiddelde snelheid van een snorfiets) opnieuw met buikkrampen op een verlaten station in Leeuwarden. Snel zocht ik een toilet op, waarna ik voor een bunker met drie zelfreinigende toiletunits stond. Zo’n toiletdeur die perfect in ieder script van een horrorfilm zou passen. Of ik even voor zestig eurocent met mijn mobiel een nummer wilde bellen voor een code om de deur te openen.
Na een paar geestelijk gezonde trappen tegen de deur belde ik uit drukkende wanhoop alsnog het telefoonnummer. De deur ging open en ik liep een beangstigende hoeveelheid roestvrij staal tegemoet, gespikkeld met blaadjes wc-papier, met in een hoek een eenzame, vuile, zelfreinigende wc-pot vol natte druppels. Gadver. Natuurlijk was er nergens een telefoonnummer te vinden om je beklag te doen over wel betalen, niet leveren.
Besloot ik uiteindelijk om de publieke ruimte te vervuilen, doken er ineens vier ex-uitkeringstrekkers in uniform op. De waggelende pinguïns bekeurden me voor wildplassen.
Nu blijken er op de grotere NS-stations al achtenzestig zelfreinigende toiletten in bedrijf te zijn. En dan vraag ik mij af: wie verzint dat nou? Wie maakt die ongein? Een zelfreinigende roestvrijstalen gevangenis met wc-pot. Het is trouwens een van de weinige producten waar je geen reclame op aantreft. Je treft geen sticker met een telefoonnummer, geen plaatje, geen bedrijfsnaam, helemaal niets. Dat zegt natuurlijk al genoeg hoe de producent zelf over zijn product denkt. Mijn naam is Haas. Nou, niet voor Smeets.
De toiletten worden ontworpen en geplaatst door Public Services ; ‘voor al wildplasproblemen’. Wat er op het toilet gebeurt als u het verlaat, kunt u hier zien. Wie goed oplet ziet dat er bij drieëndertig seconden geknipt is voor een snelle handmatige boenbeurt.
Probeer eens met wat fantasie jezelf in dat filmpje in de toilet-unit te plaatsen en bedenk daar eens bij dat je een baby moet verschonen, dat je gehandicapt bent en/of je stoma moet verwisselen, of dat je iemand met andere stoelgangongemakken bent. Ziet u het voor zich?
Na wat flirtwerk met een vrouwelijke loketbeambte ben ik er achter gekomen dat de NS een schoonmaakbedrijf in dienst heeft om de zelfreinigende toiletten alsnog twee maal per dag te reinigen. En het mag verbazen, want je ziet er werkelijk bijna nooit iemand naar binnen gaan. Meer misschien is dat ook de bedoeling.
Dat er dan tòch nog een schoonmaakbedrijf nodig is voor twee bezoekers per dag zegt iets over de ergernis die dit soort producten bij de reiziger oproepen. Mag ik zelf bij elke toiletdame uit respect en waardering het toilet keurig achterlaten, bij dit soort onpersoonlijke en vunzige dwangmiddelen krijg ik een onbedwingbare en recalcitrante behoefte om mijn plasser als propeller te gebruiken. Schijnbaar sta ik daar niet alleen in. Je krijgt de klanten die je verdient.
Ik adviseer om iedereen die een toiletergernis met de NS heeft niet de NS te bellen, maar het nummer 078-6190821 van Public Services voor een directe Customer Response. Dat zal ze leren.
De zelfreinigende toiletten laten zien hoe de NS over haar eigen reizigers denkt. Het zijn geen klanten die je in de watten legt en naar wiens behoeften je handelt, maar het is verplaatsbaar vee dat je in het abattoir schoonspuit. Elk ander bedrijf in de dienstverlening zou zich naar zijn klanten toe dood schamen en elk hotel zou binnen een week het loodje leggen. Dat je het idee kunt vatten om de toiletgang van mensen als een lastige consumptieve keuze te zien die je moet bestrijden en automatiseren in plaats van als een noodzakelijk en integraal onderdeel van de bedrijfsvoering, zegt iets over de wereldvreemdheid van de mensen die daar werken. Zouden ze zelf ooit met de trein reizen?
Frans Smeets vindt in het publiek urineren en poepen bij tijd en wijlen in Nederland volkomen legitiem. Wel oppassen voor Geenstijl!
Frans Smeets, 26.08.2010 @ 07:52
31 Reacties
op 26 08 2010 at 10:56 schreef Rena:
Niet alleen in de trein een probleem, maar overal in Nederland! Moet je eens met kinderen op pad gaan in de stad. Moet je echt wel weten waar je heen moet als de nood hoog is. (in de lange rij bij de Hema of V&D)
op 26 08 2010 at 11:24 schreef J.E.Christ:
De beschaving van een land is gewoonweg af te lezen aan de toiletten, ik raad iedereen aan om op te houden en dan in Duitsland te gaan plassen etc. En dan moet je nog een mobieltje hebben ook, echt niet gewoon voor oudere mensen en ook niet voor mij. Ik waarschuw hierbij de NS, bij de eerst volgende keer problemen plas ik tegen de deur van de NS directie-kamer, boete of geen boete. De NS-directie moet zich heel diep schamen.
op 26 08 2010 at 11:48 schreef MNb:
Frankrijk had altijd een slechte naam, maar de twee Parijse vliegvelden en Gare du Nord zijn fantastisch voor de mens met hoge nood.
op 26 08 2010 at 11:56 schreef vetklep:
Dit verhaal zoomt terecht in op een onsmakelijk detail. Maar het verbaast me dat iemand uberhaupt het toilet nog haalt, want voordat die pot in beeld komt heb je al tientallen andere redenen gehad om nooit meer een poot in het OV te zetten.
Het OV is een grote verzameling van mensonwaardige omstandigheden.
op 26 08 2010 at 12:57 schreef Martin:
Dat propelloren lucht trouwens wel heerlijk op.
op 26 08 2010 at 12:57 schreef Michael Minneboo:
Er zijn ook treinen waar zelfs geen toilet in voorkomt. Dat vind ik helemaal schandelijk. Je zult maar driekwartier nodig moeten en nergens je behoefte kunnen doen. Welke eikel bedenkt zoiets: geen wc in een trein?! Eigenlijk verbaast het me nog dat niet meer mensen gewoon op het treinbalkon zitten te schijten.
op 26 08 2010 at 13:15 schreef Michael Minneboo:
….Want dat soort gedrag lok je natuurlijk wel uit met dat soort stommiteiten.
op 26 08 2010 at 13:27 schreef hj:
De toiletten in de nieuwe intercities zijn wel relatief goed. Maar op het station zou er inderdaad gewoon iemand bij moeten zitten, zoals in Utrecht het geval is.
Gisternacht zat ik na een feestje ook in zo’n trein zonder toilet. Geen pretje na de nodige biertjes. Wegens werkzaamheden werd ik om te beginnen al niet rechtstreeks naar Den Haag gereden, maar moest ik met een toiletloze Sprinter naar fucking Schiedam om vanaf daar met een sukkelende bus verder vervoerd te worden. En daar zat goddank dan weer wel een wc in. Dat moet in zo’n trein dan toch ook kunnen.
op 26 08 2010 at 13:32 schreef Peter:
Ja, dan begrijp ik ook dat áls je dan eindelijk je blaas staat te legen, en een of andere bemoeial er wat van zegt, dat je dan je gun op ‘m leegschiet.
op 26 08 2010 at 14:11 schreef Martin:
@ Michael Minneboo
Ik hoop dus ook ooit met mijn zoon van 4 in een dergelijke trein te zitten, die laat ik dan inderdaad rustig op het balkon een plasje doen. Dat is het leuke aan kinderen, die hebben de neiging soms zo maar ineens te moeten plassen. Wij volwassen hebben al wat meer controle over die behoefte.
op 26 08 2010 at 14:13 schreef Smeets:
“Falling Down” met Michael Douglas’. Alleen dan bij de NS. Wie kent het gevoel niet.
op 26 08 2010 at 14:20 schreef Michael Minneboo:
@Martin: Pracht idee. Het blijft een vreemde zaak vind ik, een trein zonder toilet. Het zal ongetwijfeld met bezuinigigen te maken hebben, maar ik denk alleen maar: hoe klantonvriendelijk wil je het hebben?
op 26 08 2010 at 14:46 schreef Smeets:
Michael
Men denkt geld te besparen maar is uiteindelijk veel meer geld kwijt. Dat is nog iets uit de jaren 90. Elk afzonderlijk bedrijfsproces van een bedrijf moet rendabel zijn. Dat men vervolgens beveiliging moet inhuren om lastige en wildplassende klanten in het gareel te houden dat overziet men niet. Die vallen immers onder veiligheid. Als de indirekte kosten (sociale onveiligheid) meegerekend zouden worden zou er direkt weer overal een stationsrestauratie met toiletten worden geopend. Puur uit kostenbesparing.
op 26 08 2010 at 15:24 schreef Martin:
@ smeets
Ja maar, dan zijn al die investeringen in een ov chipkaart en dergelijke voor niks geweest :O.
op 26 08 2010 at 15:30 schreef Smeets:
Ik zie het verband tussen Ov-kaart en toiletgang niet
op 26 08 2010 at 16:55 schreef yurp:
Frans, ik vind dat je zeurt. Zo erg is het echt allemaal niet gesteld bij de NS wat plassen betreft. En ik heb een teringhekel aan die zuurkijkende toiletjuffouwen. Het maakt niet uit wat je neerlegt, je hebt altijd het idee dat ze het te weinig vinden.
op 26 08 2010 at 17:18 schreef smeets:
Yurp,
Ik snap dat je als je gezond bent en elke dat tussen Amsterdam en Utrecht treint, dat dit geen issue is. Maar probeer mij maar eens uit te leggen hoe ik met kind met vieze luier op een hygienisch verantwoorde manier van Arnhem naar Groningen kom. Of met een rolstoel even moeten poepen. Of mijn vader van 82 van Maastricht naar Groningen (4 uur). Je kunt toch echt niet van die man verwachten dat hij in die ranzige Zyklon-B bakken van Public Service zijn behoefte gaat doen.
Kom maar op met de oplossing hoe deze mensen die afstand moeten overbruggen.
op 26 08 2010 at 17:52 schreef Tjerk:
@Frans; Als je betere service wilt, moet je meer betalen. En anders mag je op de proppen komen met een alternatieve budgettering. Maar aangezien je helemaal geen inzicht hebt in de geldstromen van de NS, ben je gewoon loos aan het klagen.
Koop een autootje. Kun je die strontluier van je peuter lekker langs de A50 op het dak van je Fiat Panda verschonen. En je vader van 82 laten plassen tussen de berenklauw. Om over rolstoelers nog maar te zwijgen…
Het valt me op dat je je voortdurend opwindt over wat in wezen luxeproblemen zijn. Weet je wat je doet: je verhuist met dat gezin van je lekker naar de bossen van Lapland, en daar ga je heerlijk autarkisch van het land leven. Geen yuppen, geen managers, geen vieze treintoiletten en chipkaart-problemen; geen logistieke janboel bij bedrijf dit en organisatie zo om je druk over te maken. En dan maar kijken wie het trekt als die verstandskiezen doorkomen.
op 26 08 2010 at 17:55 schreef Brenda - Postalgold:
Ik sympatiseer compleet je Frans. Eigenlijk vind ik dat het in Nederland uberhaupt slecht gesteld is met de openbare toiletten. Hoe kan je nou 90 euro boete vragen als je geen toiletten beschikbaar stelt? De behoefte van een mens is toch niet echt iets waar die onderuit kan?! De stress die de tocht naar een toilet kan opleveren is vaak heel vervelend. Ik woon tegenwoordig in Berlijn en daar hebben ze op veel plekken gewoon hele goede zelfreinigende toiletten! Dit zijn ruime gebouwtjes waat je makkelijk met een roelstoel in kan rijden, het is bijna altijd schoon en je krijgt zelfs een muziekje met zeegeluiden zodat je rustig je behoefte kan doen
Ik snap niet dat een stad als Amsterdam niet voor elkaar krijgt wat een stad met eehl weinig geld als Berlijn wel regelt. Misschien zijn het gewoon wel de Duitse prioriteiten, maar ik vind dat ieder mens recht heeft op goede wc-voorzieningen, en zeker als er een boete staat op wildplassen!
op 26 08 2010 at 18:13 schreef babs:
Gelul Tjerk. Smeets betaalt zijn OV, zowel door kaartjes te kopen als via belastingen. Bovendien maakt hij voldoende aannemelijk dat de bezuinigingen alleen maar tot extra kosten leiden. Kosten die weer op hem als klant afgewenteld worden. Ik werk zelf bij een bedrijf en herken het volledig. Maar bij mijn bedrijf is er een grens aan de ellende en die heet concurrentie. De NS heeft een monopolie op een bepaald type vervoer en kan zich daardoor veel gekkere dingen veroorloven. Ik schaam me kapot als ik met mijn Spaanse vrouw in een Nederlandse trein zit en ben bereid fors te betalen voor vervoer, maar dan kom je bij Nederlandse taxi’s uit en dan schaam ik me ook al voor de staat van het land.
Het zijn natuulijk luxeproblemen vergeleken met de problemen van Pakistanen met hun overstromingen, maar het maakt wel dat NL voor veel mensen steeds onaangenamer wordt. En dat kan makkelijk tot veel grotere problemen leiden.
Kinderen zijn langs snelwegen nauwelijks een probleem, wildplassen heeft daar een bijzonder kleine pakkans. Bovendien hebben de meeste tankstations prima voorzieningen. Een net zinnelijk kind in een trein zonder WC daarentegen leidt tot een stap van 100 jaar terug in sanitaire cultuur: pissen op de gang.
En waar het gebrek aan normale voorzieningen in een trein nog als een luxeprobleem gezien kan worden, dat geldt niet voor andere zaken die door Smeets worden aangekaart, zoals een steeds engere overheid die met rare vragenlijstjes net doet alsof ze iets tegen kindermishandeling aan het doen is.
op 26 08 2010 at 18:30 schreef arno:
Koop een autootje. Kun je die strontluier van je peuter lekker langs de A50 op het dak van je Fiat Panda verschonen. En je vader van 82 laten plassen tussen de berenklauw. Om over rolstoelers nog maar te zwijgen…
Wat een agressie Tjerk. Volgens mij reis je nooit naar het Noorden en heb je werkelijk geen idee. Schrijf jij maar lekker alleen maar over de Islam e.d. Laat Frans columns schrijven over verschillende onderwerpen.
op 26 08 2010 at 18:54 schreef vetklep:
Volgens mij heeft Tjerk gewoon een probleem met luxe.
op 26 08 2010 at 19:17 schreef vetklep:
Overigens moet ik er wel een beetje om giechelen dat men serieus blijkt te kunnen praten over poep-en-pies-problematiek. In het openbaar vervoer.
op 26 08 2010 at 22:01 schreef gerhard de haas:
Ik Google elke dag op mijn naam, en kwam daardoor hier terecht. Die Tjerk, wat een Pipo. Wilders is ook een luxeprobleem, maar daar maak je je dan weer wel druk over. Geeft Frans trouwens aan dat hij niet wat meer wil betalen voor betere voorzieningen? Nee, dus die opmerking raakt kant nog wal. En dan dat gelul over “alternatieve budgettering”, gewoon interessantdoenerij: zoals gezegd: niet relevant, Frans klaagt niet over geld. Sterker, hij geeft aan best 50 cent te willen betalen voor een fatsoenlijke voorziening.
Je hele reaktie geeft er blijk van dat je een hekel hebt aan Frans, en daarom reageer je zo over de top. En verraad je jezelf: rancuneus en kleingeestig.
Ga je schamen, en schrijf 100 maal: “ik zal het woord autarkisch nooit meer gebruiken, omdat het blijk geeft van het feit dat ik graag moeilijke woorden gebruik, daar waar er geen enkele aanleiding toe is, louter en alleen om de mensen te tonen dat ik wel eens een boek heb gelezen”
Gerhard
op 27 08 2010 at 16:31 schreef yurp:
Smeets,
Je behoefte doen tijdens een reis, of dit nu de auto, bus of trein is blijft gewoon geen ideale situatie. Zeker niet als je oud bent, gehandicapt bent of jonge kinderen hebt. Dat het bij de NS veel erger is dan in een gemiddeld tankstation of toiletje in een touringcar gaat er gewoon bij mij niet in. Wellicht dat het op stations in het hoge noorden erger is dan in de Randstad waar ik mij ophou, dat weet ik niet.
op 27 08 2010 at 17:15 schreef Ellen de Koning:
Deze column is mij uit het hart gegrepen. Ik heb het echt nog bonter meegemaakt dan enkele reacties hierboven. Ik reisde met mijn moeder van 80 van Sittard naar haar zus in Amsterdam met de trein. We kozen voor de trein om op ons gemak bij te kunnen kletsen, een appeltje te kunnen schillen en een kopje koffie in de trein onderweg. Mijn moeder heeft een heel zwakke blaas nadat ze een operatie heeft gehad. Op een gegeven moment moest ze dus naar het toilet. De toilet in de trein was ‘buiten werking wegens omstandigheden’ Gek genoeg was de andere toilet in een andere coupe eveneens buiten werking (lees afgesloten). Ook daar hing hetzelfde briefje op de deur. Ondertussen waren we bijna de hele trein door gelopen van links naar rechts. Toen we terugkwamen op onze plaatsen waren deze ook nog eens door andere reizigers in bezit genomen! We kozen een andere plek (helaas niets meer naast of bijelkaar)en mijn moeder probeerde haar plas op te houden tot station Utrecht. We kozen ervoor om daar dan maar uit te stappen. Tot overmaat van ramp hield de trein enkele honderden meters voor station Utrecht halt. De enige reden die hiervoor gegeven werd was een droge mededeling dat door omstandigheden de trein moest wachten. “Alweer die omstandigheden”, dacht ik nog. Ik zag mijn moeder bleek worden en bijna in paniek raken. Op een gegeven moment liepen de tranen over haar wangen. Het arme mens had in haar broek geplast!
Daar zaten we dan, moeder bevuild met een natte onderbroek en rok, de treinstoel nat en stinkend en zeer boos reagerende mensen om ons heen. Alsof we een stel asiocalen waren! In geen velden of wegen was een conducteur te zien die een helpende hand kon bieden. Triest, zeer triest! Ik heb de dag erna een klacht ingediend, het is nu 7 maanden geleden, ik wacht nog steeds op een inhoudelijke reactie….
op 27 08 2010 at 19:22 schreef Frits:
Tjerk en yurp hebben geen idee waarover ze praten. Goede toiletten op stations en in treinen is geen luxe, het is gewoon fatsoenlijke dienstverlening. Dat de NS daar anders tegen aankijkt is eigenlijk een schande. Zelfs de gerenoveerde intercity’s (Koplopers) moeten het tegenwoordig doen met een kwart van de toiletten die ze vroeger hadden. En als je dan vraagt waarom is het antwoord: om de kosten. Ja, maar wel hele treinstellen volzetten met glazen tussenwanden waar pelotons schoonmakers voor nodig zijn om ze een beetje doorzichtig te houden.
Toen de NS zelf nog tussen Groningen en Leeuwarden reden met vierkante Diesel-koekblikken bleken daar mooie ruime toiletten in te zitten waarin je inderdaad met een rolstoel naar binnen kon. Dat was een goed voorbeeld ter navolging. Hoe Arriva dat tegenwoordig oplost met die mini-Concordes weet ik niet.
op 27 08 2010 at 21:30 schreef Anne:
Ik heb laatst op station Leiden mijn behoefte gedaan waar een “nieuw toiletconcept” verwezenlijkt is. Wat een genot! Ruim, licht en vriendelijke dames in kaplaarzen aanwezig om geld te wisselen en een zeer actief schoonmaakbeleid te voeren. Ben op de terugweg expres nog een keer gegaan, was de vijftig cent meer dan waard!
op 31 08 2010 at 20:11 schreef Nonnevot:
[img]http://media.ebaumsworld.com/mediaFiles/picture/435268/1044894.jpg[/img]
Als dan ook nog de curry verkeerd valt, heb je een probleem.
Frans heeft gelijk, maar we zijn ook verwend.
op 12 01 2015 at 23:12 schreef Anoniem:
NS heeft de toiletjuffrouwen op de grote stations gisteren de wacht aangezegd. Hun contract wordt aan het einde van dit jaar niet verlengd omdat de spoorwegen willen dat de toiletten op de stations klasse gaan uitstralen.Boukje Bügel„Wij willen dat op ieder station dezelfde hoge standaard komt. De toiletten moeten niet alleen schoon en toegankelijk zijn, maar ook herkenbaar. Het toilet op het station moet een kwaliteitsmerk worden, waar je contactloos kunt betalen met je bankpas”, zegt Boukje Bügel, directeur Retail van NS stations.
Kwaliteit
Op 20 grote stations zijn 21 toiletruimten voorzien van een toiletjuffrouw. „De kwaliteit moet omhoog”, zegt Bügel. Reizigers oordelen volgens de NS-directeur nu te verschillend over de kwaliteit van de wc’s, die op elk station door een andere juffrouw worden geëxploiteerd.
„Wij willen als NS dat treinreizigers het verblijf op het station als heel plezierig ervaren. En daar horen goede fietsenstallingen, comfortabele wachtruimten en een sanitaire topvoorziening bij.”
Om dit te bereiken heeft NS het bedrijfsleven gevraagd een bod te doen op de exploitatie. Eerst voor de toiletten op de grote stations, maar daarna wil de NS ook de wc’s op de kle
op 21 11 2015 at 00:06 schreef Gwen:
Onlangs was ik weer eens op station leeuwarden en ja, deze vrouw moest toch, eer ik in de trein naar Groningen stapte. En die griezel wc’s zijn er nog, Prima voor robots, maar zijn wij geen mensen? Er is ook geen mens om je te helpen mocht je onverhoopt geen mobieltje of klein geld hebben, ja echt, het kan hoor! En dan denk ik niet aan mensen die beroeps gratis gebruikers plegen te zijn. Het is niet alleen voor trein reizigers een probleem, maar voor mensen die net van de bus komen, cq nog met de bus moeten, zijn ook die op dezelfde akelige toiletten gewezen. E’n ding wat ik wel als positief ervaar, ja echt, is de ruime vertrek. Aangekomen op Groningen station was er wel één WC, nog door een vrouw bemand, dat wel. al is het een heel eind om te lopen als je al een hele reis met de trein ( bus ) achter de rug hebt, zonder daar fatsoenlijk naar het toilet te hebben gekund. Of je de koning of ;) het toilet juffrouw bent ;) iedereen moet eens naar het toilet, en die moet dan overal met redelijkheid zijn, ruim, goed toegankelijk en vooral brand schoon. Ik ben geneigd mensen die het belang van het toilet als bijzaak of minder beweren mogelijk zelf niet van deze aarde zijn….