Stilstand is vooruitgang, onze economie is toe aan een siësta
Jasper Mekkes
Illustratie: Raphael Kirchner
Een onverwacht effect van de corona-crisis is dat pijnlijk zichtbaar wordt hoezeer de economie afhankelijk is van beweging.
We bewegen, liefst zo vroeg mogelijk om de files voor te zijn, van A naar B en ‘s avonds snel weer terug om de economie thuis ook nog een beetje in beweging te houden.
Je beweegt over de snelweg van baan naar baan zodat bouwend Nederland snelwegen kan blijven aanleggen, verbreden en onderhouden, zodat managers hun rol van waakhond van de neoliberale economie kunnen blijven spelen en recruiters geld aan je kunnen blijven verdienen.
De religie van het kapitaal ziet haar gelovigen graag druk heen en weer bewegen, ook als dat voor de mensen en samenlevingen in kwestie niet zoveel waarde toevoegt.
Onnatuurlijke religie
Contemplatie, een belangrijke bezigheid in de meer natuurlijke religies, is dan ook de grootste vijand van een onnatuurlijke religie als die van het kapitaal. Tijdens het nadenken zou iemand immers zomaar ineens de absurditeit van haar catechismus kunnen ontdekken.
Sporten daarentegen is heel gezond volgens de religie van het kapitaal – een religie die de neoliberale ideologie heeft omarmd zoals de katholieke kerk van Paus Pius VII het nazisme omarmde.
Maar wandel niet in je eigen natuur, want die is nodig voor de biomassa-centrale van ecokapitalisten. Bewegen doe je op een wandel-machine die de sportschool heeft gekocht en waarvoor jij de sportschool weer betaalt met je abonnement, zodat ‘de economie’ ook nog wat aan je hobby heeft.
Midas Dekkers schreef ooit een leuk boek over sporten, met de titel lichamelijke oefening. Samengevat zegt deze bioloog daarin een fervent tegenstander van sporten (en honden) te zijn – omdat sporten nogal ongezond is voor de mens (net als een hond trouwens, en niet alleen omdat een hond circa drie keer per dag voor beweging zorgt).
Ontbloot bovenlijf
De tekening op de voorkant van zijn boek deed mij denken aan de nazi-propaganda van vroeger; gezonde, want sportende, jonge mannen en -vrouwen met ontbloot bovenlijf, blond haar en blauwe ogen.
Door een overdreven nadruk te leggen op het belang van sporten vervangt lichamelijke oefening dan ook heel effectief die voor dictators zo bedreigende geestelijke oefening.
De nomadische aanleg van de diersoort mens stompt, onder de knoet van fanatiek conservatieve, xenofobe politici, af tot een doelloos heen en weer bewegen binnen de grenzen van het toegestane hokje. Een grens waar je alleen overheen mag als de gevestigde orde daar geld mee kan verdienen.
We zijn verworden tot kuddedieren in dit neoliberale circus, en mogen alleen de kooi uit om een circusact op te voeren onder leiding van de dompteur en manager van dienst.
Deze Spartaanse nadruk op bewegen is symptomatisch voor een onderwaardering van veel belangrijker zaken, zoals schrijven, vertellen, zingen, dansen, tekenen, schilderen, beeldhouwen, voedsel verbouwen en -oogsten, kortom: van cultuur creëren.
Het creëren van cultuur begint vaak met rustig lezen, luisteren of kijken om informatie op te doen die je kan helpen dingen slimmer aan te pakken, rustig wandelen in de zon om geïnspireerd te raken door de natuur op je pad, of even helemaal niks doen, waardoor je opeens wèl die geniale inval krijgt – omdat je hersens uit hun gejaagde stilstand kwamen.
Kelderende olieprijzen
Maar als mensen niet bewegen dan staat de economie stil. Als we niet meer van de ene naar de andere baan bewegen dan vallen recruitment-bureaus om. Als we niet meer in de auto stappen maar telewerken dan kelderen de olieprijzen en ontploffen landen als Saoedie Arabië en Rusland, die drijven op olie.
Telewerken is dan ook iets wat de meeste neoliberale managers met lede ogen aanzien. Die voelen ook wel aan dat weinig méér in tegenspraak is met de religie van het kapitaal dan iemand die slechts in de hangmat in zijn achtertuin heen en weer beweegt, al dan niet met een laptop op schoot.
Minister van financiën Wobke Hoekstra heeft dan ook groot gelijk; het is hoog tijd voor hervorming van de economie. Van de Nederlandse economie wel te verstaan. Laten we beginnen met het invoeren van een siësta, nu de grond steeds heter wordt onder de te grote voeten van de gevestigde orde.
Want het economische klimaat verandert. Het trekt net als het klimaat van Parijs rustig van zuid naar noord, over oude grenzen heen. Op weg naar een rechtvaardige verdeling van de rijkdom, door meer overheidsinvesteringen in mensen – in plaats van in kapitaal.
Jasper Mekkes is ingenieur en vooruitgangsfilosoof.
Jasper Mekkes, 15.04.2020 @ 07:49
RSS