Spreadsheet-fundamentalisme
Frans Smeets
Laatst wilde ik mijn smurf naar de crèche brengen. De twee ochtendjes kostten mij 260 Eurootjes per maand. Er waren minstens twee intake-gesprekken met de overkoepelende zorginstelling nodig eer hij geplaatst kon worden. Dan hebben we het niet eens over de wachtlijst. En dat in een klein dorpje! Zelfs hier was het schijnbaar onmogelijk om snel iets te regelen.
Nu moet u niet verwachten dat ik waar voor dat geld kreeg.
De kinderen worden opgevangen door onderbetaalde jonge krachten en stagiaires waarvan er niet één zelf moeder is. Ze werken zich de tyfus met de beste bedoelingen, maar je merkt dat het ontbreekt aan ervaring en leeftijd. Ik wil graag een goedbetaalde Big Mama die van wanten weet. De Big Mama krijgt echter zo’n baan niet, omdat ze of de juiste opleiding niet heeft, of te duur en waarschijnlijk niet kneedbaar is.
Na enkele weken opvang stond ik samen met mijn smurf ineens voor een gesloten deur! “Moest van hogerhand. Veiligheidsredenen. De meiden (waar zijn de jongens?) wilden dit ook niet, maar ja. Het had iets met België te maken.” Zucht…..
En dit gemierenneuk in een klein dorp is kenmerkend voor hoe in Nederland alles georganiseerd is. De stortbak aan protocollen en maatregelen die over vaklui heen gekieperd wordt door een nieuwe bureaucratenklasse die zich vermomt in de gedaante van manager, bestuurder en adviseur. Ontstaan in de jaren ‘90 uit de dogma’s van schaalvergroting met kostenreducties (commerciëel) en privatiseringen (overheid). Wie komt er niet met hun ridiculiteit in aanraking? Van accountmanagers met hun Kafkaiaanse call-centers tot Diagnose Behandel Combinaties en Indicatiestellingen in de zorg.
De nieuwe bureaucraten zijn duizendvoud erger dan de uit het raam hangende ambtenaar. Deze laatste presteert misschien niks, maar hij maakt in ieder geval ook niets stuk. De moderne bureaucraat mag zichzelf misschien een actief ondernemend baasje vinden, maar hij is alles, behalve een ondernemer. Hij is een actieve bureaucraat. Dé nachtmerrie voor iedereen die vooruit wil in zijn leven en een passie in zijn vak legt.
Er wordt wat geld rondgepompt in het circus van cursussen, opleidingen en workshops waar dit soort nietsnutten elkaars nuttigheid bevestigen.
Het ergste is hun prietpraat, waar gewone stervelingen, die hun vak uitoefenen, niet zonder mogen kunnen. Targets, procesmanagement, kantelen van de organisatie, competentieprofielen, kwaliteitszorgsystemen, outsourcing, downsourcing, corebusiness, consultancy, workflowcharts, businesscases, planningtools, benchmarken, empowerment, implementatieplannen. Er wordt wat afvergaderd en -geschreven door deze actieve gastjes. Woorden die geen enkele betekenis hebben voor de werkvloer. Woorden die, ondanks alle pretenties, in alles contraproductief zijn. De baasjes mogen zich ontzettend wentelen in hun eigen drogbeeld van efficiency, in feite zijn het actieve -en commerciële ambtenaren die zichzelf heel belangrijk vinden, maar die nutteloos zijn.
De nieuwe klasse denkt de werkelijkheid van een vak of bedrijf te kunnen ontleden als legohuisjes die je vervolgens weer op de juiste manier opbouwt. Een parallelle schijnwerkelijkheid van papier. Vaak is deze papieren werkelijkheid gebaseerd op een kosten/baten-analyse of ontstaan uit het bezweren van gevaren en het noodlot. Een opgelegde maakbaarheidgedachte die de vaklui niet aan het werk zet, maar ze juist van het werk houdt. Het slaat mensen, die met passie een vak hebben gekozen, dood. De beroepseer wordt beetje bij beetje vervangen door een controlesysteem met een logica waar op de werkvloer niets van wordt begrepen. De manager maakt van ‘zijn’ werknemers kistkalveren. De samenleving wordt als een programmeerbare Tom-Tom, waarin elk eigen initiatief of gevaar is buitengesloten. Hij probeert elk noodlot te vangen in zijn eigen illusie van voorspelbaarheid. “Het is de manager die weet wat goed voor ons is.”
Deze nieuwe bureaucraten hebben een hekel aan niet-weten, pluriformiteit, chaos en organische dynamiek. Ze eisen van de concrete werkelijkheid dat die hun papieren werkelijkheid ondersteunt. Ze maken er een simplistische werkelijkheid van, met ingewikkelde oplossingen. Het is niet de bedoeling dat ik mijn Big Mamma opbel om te vragen of ik met mijn smurf naar de middag kan. De manager wil dat ik via het call-center een mutatieformulier met een hoop onzinnige vragen aanvraag. Bij management werken klant en vakman voor de manager zijn controledrang.
De gevolgen zijn soms stuitend. Van conducteurs die gedwongen worden goedwillende toeristen te bekeuren, tot bedrijven die elke dag iemand anders sturen om oma te verzorgen. Je mag hopen dat de spreadsheet-fundamentalist, die dit met zijn laptopje op schoot verzint, zelf op zijn oude dag iedere keer door iemand anders betast gaat worden. De oplossing voor dit soort gevallen is natuurlijk niet om de uitvoerende de vrije hand (verantwoordelijkheid) te geven, maar het opzetten van kwaliteitsborgsystemen en certificeringen. Je raadt nooit wie de formulieren voor dit soort systemen moet invullen!
Als het misgaat door oplopende kosten of financiële problemen, blijven deze actieve bureaucraten altijd buiten schot. Ze snijden nooit in eigen vlees.
De laagstbetaalde krachten zijn niet de simplistische spreadsheet-fundamentalisten die de ingewikkelde taak hebben om me een mutatieformulier te sturen, maar degene waaraan ze hun baan te danken hebben. Zo gaat op het moment zestig procent van het budget aan onderwijs op aan het organiseren van het onderwijs. Managers hebben het voor elkaar gekregen dat beroepsgroepen met een groot eer- en trotsgehalte gedegradeerd zijn tot werkende armen die als gewillige zombies hun formuliertjes invullen.
En o wee! als het noodlot toeslaat en het helemaal misgaat! Dan verschuilen de managers zich achter hun papieren werkelijkheid en is er uiteindelijk niemand verantwoordelijk. Ze hebben immers alle vakjes aangevinkt. Wie er op gaat letten, merkt dat veel papierwerk niet een betere organisatie dient, maar het afdekken van verantwoordelijkheden. Hoogstens wordt er iemand van de werkvloer geslachtofferd. Een bekend voorbeeld daarvan is de zaak rond de vermoorde peuter Savanna, waarbij uiteindelijk de gezinsvoogd voor de rechter werd gedaagd (hij werd vrijgesproken). De deur van de crèche gaat niet dicht omdat dit de veiligheid dient, maar om de manager voor een eventueel noodlot uit de wind te houden.
De managementcultus heeft de samenleving de laatste decennia meer schade toegebracht dan wat dan ook. Het heeft de publieke ruimte ontmenselijkt en vervuild. Natuurlijke omgangsvormen, verantwoordelijkheden en de spannende dynamiek tussen mensen zijn vervangen door systemen die slechts onverschilligheid, vervreemding, agressie en ruigheid oproepen. De menselijke maat vervangen door de maakbaarheidgedachte en schijnwerkelijkheid van een controlefreak.
Frans Smeets heeft besloten om vanuit religieuze overwegingen managers geen hand meer te geven.
Frans Smeets, 14.09.2009 @ 10:28
21 Reacties
op 14 09 2009 at 10:56 schreef vetklep:
Je zou verwachten dat dit soort situaties zichzelf oplossen.
Van klanten verwacht je dat ze zoeken naar aanbieders waar ze als klant behandeld worden.
En van medewerkers zou je verwachten dat ze vertrekken naar een werkgever waar ze als mens worden behandeld en gewaardeerd.
Helaas zijn veel van dit soort hufterige bedrijven en instanties monopolist.
op 14 09 2009 at 11:22 schreef babs:
En van medewerkers zou je verwachten dat ze vertrekken naar een werkgever waar ze als mens worden behandeld en gewaardeerd.
Nee, want het helemaal geen verantwoordelijkheid hebben is best wel fijn. Dan doel ik natuurlijk niet op de crèchedames, wel op de callcenterstudenten die zonder na te denken hun bel-script afwerken.
op 14 09 2009 at 12:10 schreef sabaroth:
Bravo, geweldig waar stuk.
Dit is een van de hoofdredenen waarom ik z.s.m mijn beroep als automatiseerder achter me wil laten:
1: Omdat je tegenwoordig meer tijd kwijt bent aan het invullen van allerlei idiote databasen en urenverantwoordingen (alleen het woord al) dan echt werken, en een klant helpen is bijzaak: als de papieren maar kloppen, dan doe je het goed
2: Omdat automatisering misbruikt wordt door dat soort managers-idioten om iedereen het leven zo zuur mogelijk te maken, wil ik niet aan meewerken.
op 14 09 2009 at 12:59 schreef vetklep:
Volgens mij is het voor een deel ook grote bedrijven blues:
zodra een bedrijf groter wordt dan een man of 5:
-komen er managers om managers te managen,
-wordt er overlegd over het overleg over overlegstructuren
-en wordt er een organogramtekenaar in vaste dienst genomen.
Uiteindelijk zijn er voor iedereen die iets nuttigs doet twee mensen over aan het praten, manipuleren, dwingen en drammen.
op 14 09 2009 at 13:03 schreef EH:
Helaas zijn veel van dit soort hufterige bedrijven en instanties monopolist.
Met monopolies heeft het niet zoveel te maken, en ook Frans zijn uitleg rammelt aan alle kanten.
Terwijl het zo simpel is. Wat houd Frans tegen om zijn kind aan een door hem uitgekozen big-mamma uit te besteden? Uw aller vriend, de overheid, die U de beslissing wie op uw kind mag passen niet toevertrouwd. Met welk mormel U een kind verwekt, moet u zelf weten. Maar wie vervolgens de luiers verschoond, daar heeft U jan-peter voor nodig. Die vind dat daar een HBO diploma voor nodig is. Dan geeft ie vervolgens een bak geld aan kassieres en kapsters, zodat die HBO dames de luiers van hun kroost kunnen verschonen, en oh wat is de arbeidsparticipatie onder vrouwen hoog. Kan ie een schouderklopje halen in brussel ofzo. Iedereen blij, toch?
op 14 09 2009 at 13:36 schreef vetklep:
Even een onnozel vraagje tussendoor:
Wat voor foto’s zijn dat? Een Arabische kama sutra oid?
op 14 09 2009 at 14:01 schreef Peter:
Ik weet het niet en ik kan er ook niet veel informatie over vinden. Het zou gaan om een Perzisch manuscript uit 1824. Ik heb de afbeeldingen hier vandaan.
op 14 09 2009 at 15:01 schreef irrie:
eh, er is hier in mijn kleine dorp geen big mama te vinden hoor! iedereen werkt namelijk….
irrie
op 14 09 2009 at 15:59 schreef vetklep:
Volgens mij wordt het hoog tijd voor het criterium:
Zit het hart op de goede plek?
Dat geldt voor:
– wie je de zorg voor je kinderen toevertrouwt.
– Wie je je zuurverdiende geld gunt.
– voor wie je werkt.
Ik begrijp niet waarom de mcDonalds stampvol zit, terwijl 15 meter verderop een gezellig broodjeswinkeltje moeite heeft met overleven.
Ik snap niet waarom mensen met water geinjecteerd en diverse keren ingevroren hormoonvlees bij de AH kopen op 50 meter afstand van een slager die terecht trots is op wat hij voor ons heeft weten te scoren.
Mijn verstand staat stil bij toeristen zich in een bus laten proppen op weg naar een legbatterij-achtig hotel met als enige ontsnappingsmogelijkheid grof geld uitgeven. Terwijl je voor minder geld in een idyllisch vakantiehuisje met een enorme tuin kan zitten.
Als je kwaliteit van leven wilt, stem je daar voor met je portemonnee.
Veel te veel mensen vinden het normaal belazerd en/of afgezeken te worden.
En wie je geld incasseert zonder er iets voor te geven verdient het genadeloos te worden gefileerd.
op 14 09 2009 at 16:35 schreef hj:
@Vetklep: ik verbaas me ook altijd over dat soort dingen. Mijn voorlopige conclusie is dat de gemiddelde mens lui, gemakzuchtig en bang voor het onbekende is.
Want ja, als iedereen naar McDonalds gaat zal het wel immers wel goed zijn en je weet van tevoren altijd wat je krijgt. En zelf een reis uitstippelen is veel te ingewikkeld, daar hebben we een reisbureau voor nodig zodat we tenminste zo weinig mogelijk van die enge locale gewoontes meekrijgen maar toch toffe foto’s kunnen maken om indruk te maken op de thuisblijvers.
op 14 09 2009 at 16:36 schreef smeets:
EH,
Ik heb voor mijn situatie ook een geschikte oplossing gevonden. Men is echter gedwongen de illegaliteit in te gaan. Omdat zodra de Big Mama haar inkomsten aan de belastingen zou opgeven dezelfde Big Mama aan regelgeving moet voldoen voor overheid en verzekeringen waaraan ze niet kan voldoen.
Een ander creche zou een oplossing kunnen zijn maar ik heb geen zin om een uur per dag in de auto te zitten .
Wilt u mijn vrouw trouwens geen mormel noemen. Dat is onfatsoenlijk.
Gezien uw reactie zou ik denken dat u een probleem heeft met het vrouwelijk deel der natie.
op 14 09 2009 at 17:56 schreef Dick:
Uit het hart gegrepen, deze noodkreet. Laat nu iedereen op zoek gaan naar adressen van bedrijven, instellingen en overheden en zo vaak als de lust of de woede je bekruipt: een copietje sturen.
op 14 09 2009 at 22:06 schreef Klok:
Je hebt helemaal gelijk. ik moest meteen aan deze vacature denken, die ik laatst tegenkwam. Nog even en de ambtenarij gaat nog een single-mother-game ontwikkelen!
“Gemeente Den Haag is op zoek naar een informatiespecialist digitale sociale kaart (DSK). Verschillende gemeenten in deze regio realiseren gezamenlijk een digitale sociale kaart op het gebied van wonen, zorg, welzijn en (delen van) sociale zekerheid. Het team binnen deze gemeente heeft een voortrekkersrol in de doorontwikkeling en het inhoudelijk beheer van de DSK.
Als informatiespecialist DSK ben je cruciaal in het realiseren van een hoogwaardige invoer en bewaking van de kwaliteit van de DSK.
Wat ga je doen?
Je draagt zorg voor (toezicht op), beoordeling en een consistente invoer van de voor opname in de DSK aangeleverde gegevens op basis van beschreven werkprocessen;
je draagt zorg voor (toezicht op) de (eind)redactie van de gegevens, eveneens op basis van beschreven werkprocessen;
je kent trefwoorden toe op basis van de thesaurus van Vilans;
je maakt gerealiseerde voortgang inzichtelijk;
je instrueert en ondersteunt de in de DSK opgenomen instellingen en organisaties in het beheer van de eigen gegevens;
je zorgt voor doorontwikkeling van de werkprocessen en denkt mee over doorontwikkeling van het systeem en het beheer;
je draagt bij en adviseert de coördinator over de kwaliteit en verbeterpunten van de DSK.
op 14 09 2009 at 23:24 schreef Jay:
Oppervlakkigheid heerst hier.
Niemand verplicht je om je kinderen naar een creche te brengen. En wees blij dat de overheid de moeite heeft genomen ervoor te zorgen dat jou smurfen zo goed mogelijk opgevangen worden. Die regelgeving waar jij zo gek van word is bedacht om situaties zoals die in belgie tegenkomt te voorkomen.
Als er geen standaard voor staat voor mensen die jou smurfen verzorgen ontstaat er een wildgroei aan big-momma’s en is het maar hopen dat je kroost in goede handen terecht komt.
Managers-bashen is wel heel erg een schot voor open doel. Over het algemeen kosten managers en supervisors een flinke zak geld. Denk je nou echt dat in de hyper-commerciele economie en met de huidige crisis erbij dat er ook maar 1 manager het overleeft zonder enig aanwijsbaar nut te hebben? Dat je zelf niet doorhebt waarvoor deze mensen vaak keihard werken wil niet meteen zeggen dat ze nutteloos zijn.
Waar je eigelijk tegenbent is de verharding van de cultuur en de werksfeer. Er word je niks meer gegeven en je moet overal voor vechten. Dat krijg je in een maatschapij die open word gebroken en alles om targets draait, en niet meer om mensen.
(ps. als je als broodjeszaak kapot geconcureerd word door de mac, ben je echt slecht bezig.)
op 15 09 2009 at 07:59 schreef Smeets:
Jay,
Een noodlot zoals in Belgie is niet te voorkomen en dat moet je ook niet willen. Tenzij je een vesting van een creche wilt maken. Zoals ik al schreef zijn de maatregelen alleen bedoeld om het midden en hogerkader uit de wind te houden bij een noodlot.
“Als er geen standaard voor staat voor mensen die jou smurfen verzorgen ontstaat er een wildgroei aan big-momma’s en is het maar hopen dat je kroost in goede handen terecht komt. “
Waarom zo bang. Ik denk als je het zou loslaten dat mensen het zelf regelen. Veel goedkoper en qualitatief beter. De meeste ouders hebben direkt door of een creche of opvang.“klopt”. Nu heb je een opvang die aan alle regels voldoet. Kinderen die op kinderen passen. Een papieren werkelijkheid.
“. Denk je nou echt dat in de hyper-commerciele economie en met de huidige crisis erbij dat er ook maar 1 manager het overleeft zonder enig aanwijsbaar nut te hebben? Dat je zelf niet doorhebt waarvoor deze mensen vaak keihard werken wil niet meteen zeggen dat ze nutteloos zijn.”
Ja, dat weet ik wel zeker. Een manager denkt van zichzelf dat hij nuttig is. Het hele kerkhof ligt vol onmisbare mensen. Ze denken dat de werkvloer stil valt als hun papiertjes niet worden in gevuld. Maak je geen illusie. Het gaat gewoon door en nog beter ook.
Vraag een conducteur maar eens over of hij denkt dat de managers boven hem iets begrijpen van de complexiteit van de werkvloer. Geen snars. Hoeven ze ook niet. Het staat immers in hun laptop.
op 15 09 2009 at 08:15 schreef Smeets:
“Waar je eigelijk tegenbent is de verharding van de cultuur en de werksfeer. Er word je niks meer gegeven en je moet overal voor vechten. Dat krijg je in een maatschapij die open word gebroken en alles om targets draait, en niet meer om mensen.”
De verharding ontstaat niet uit zoiets als het vechten voor dingen maar uit de ontmenselijking van omgangsvormen . In het algemeen zijn de managers en bestuurders niet degene op wie de risico,s worden afgewenteld. . De kern van ondernemerschap zijn de gevolgen op financieel gebied bij falen. Het dragen van financieel risico. Deze lui hebben het ook nog voor elkaar gekregen hun financiele risico om te draaien. Bij falen krijgen ze iets minder.. Bij wanprestatie ontvangen ze een afkoop.
Typerend zijn die STER-blokjes tussen de reclame: Actieve baasjes die gehaast van pc naar pc lopen. Druk, druk, druk. Niet omdat ze iets nuttigs doen maar om te laten zien dat ze nut hebben. Oftewel, ze creeeren hun eigen werk en nut.
op 15 09 2009 at 11:31 schreef babs:
Managers-bashen is wel heel erg een schot voor open doel. Over het algemeen kosten managers en supervisors een flinke zak geld. Denk je nou echt dat in de hyper-commerciele economie en met de huidige crisis erbij dat er ook maar 1 manager het overleeft zonder enig aanwijsbaar nut te hebben? Dat je zelf niet doorhebt waarvoor deze mensen vaak keihard werken wil niet meteen zeggen dat ze nutteloos zijn.
Allereerst: crèches, scholen, gezondheidszorg en gemeentes zijn geen voorbeeld van hyper-commerciele economie. Het zijn door de staat met regels beschermde monopolies waar de kosten elk jaar hoger worden, omdat er elk jaar meer managers bijkomen. Die werken allemaal hard, daar heb je gelijk in, met het elkaar toeschuiven van dozen dossiers. Elke nota moet ook weer door iemand worden gelezen.
Bij grote bedrijven is het iets minder erg, maar niet heel veel. Er vliegen af en toe eens wat mensen uit. Geen toeval dat dat altijd het middenkader is. Ik heb bij het bedrijf waarvoor ik werk inmiddels 10 ontslagrondes meegemaakt en de eerste keer dacht ik: ‘dit kán niet, gewoon 10% eruit zetten, zonder na te denken wie precies’. Ging prima en daarna nog 5x, pas met de helft eruit moest er een beetje nagedacht worden over wie wel en wie niet. Sterker nog, na elke ontslagronde merk je dat dingen makkelijker lopen, dat er een stuk minder dossierdozen je kant op komen en dat je meer vrijheid krijgt je taak in te vullen zoals je zelf denkt dat het het beste is. Maar de meeste bedrijven kunnen zich veroorloven er niet 50% uit te gooien, omdat bijvoorbeeld concurrentie beperkt is en alle concurrenten ook niet die overtollige 50% eruit gooien. Er zijn maar 3 mobiele operators in Nederland, voor Internet kun je kiezen tussen kabel of telefoonlijn, er is maar één spoornetwerk en maar één elektriciteitsnet, banken krijgen gratis geld. Dit zijn precies de sectoren met een heel zwaar middenkader, veel externe spreadsheetconsultants, afschuwelijke klantenservice met domme callcentermedewerkers die je haast op je blote knieen moet bedanken om ze ueberhaupt aan de lijn te krijgen.
Mijn moeder was lerares, bij haar pensioen liet haar manager zich ontvallen dat ze de laatste was die nog sprak over haar leerlingen. Alle onderwijs op haar school is gestandaardiseerd door managers, zodat elke les op elk moment door een andere leraar overgenomen kan worden. Klinkt goed in de presentatie voor de directie, maar goedkoper is het er niet op geworden, beter ook niet. Iemand moet al die standaardlessen ontwikkelen, iemand moet in de gaten houden of het ook precies wordt uitgevoerd, er moet vergaderd worden over de exacte stand van zake, het tempo moet worden aangepast aan de zwakste leraren, elke improvisatie door leraren moet de kop worden ingedrukt.
op 16 09 2009 at 00:36 schreef MNb:
Volgens mij is FS een beetje jaloers. Want hij heeft wel erg veel woorden nodig om zijn punt te maken, waar om en nabij vijf zinnen ook hadden volstaan. Een manager had het op soortgelijke wijze kunnen opschrijven.
Neemt niet weg dat FS’ punt sterk is. Onlangs heb ik in Nl geprobeerd een bankrekening te openen. Duurt zowat twee weken! Daar heb je nog een sofi-nummer bij nodig ook. Gelukkig had ik er nog één van lang geleden. Mijn zoon heeft er geen, die kan dus geen Nederlandse bankrekening krijgen.
Afijn, een bankrekening openen in Suriname kost minder dan een uur, ook voor illegalen.
Muntjes wisselen voor groter geld bij een Nederlandse bank kan ook al niet meer. Wat een land, dat noemt zich hoog ontwikkeld.
op 16 09 2009 at 08:23 schreef Smeets:
Jaloers ??? Op wie??
op 17 09 2009 at 04:24 schreef MNb:
Op de ambtenaren en managers met hun macht, die gewone kloten als wij moeten ontberen, waar wij juist onder moeten lijden. Daarom die amusante poging tot imitatie van hun schrijfstijl.
op 18 09 2009 at 10:39 schreef EH:
EH,
Ik heb voor mijn situatie ook een geschikte oplossing gevonden. Men is echter gedwongen de illegaliteit in te gaan. Omdat zodra de Big Mama haar inkomsten aan de belastingen zou opgeven dezelfde Big Mama aan regelgeving moet voldoen voor overheid en verzekeringen waaraan ze niet kan voldoen.
Hulde; mijn zege heb je.
Wilt u mijn vrouw trouwens geen mormel noemen. Dat is onfatsoenlijk.
Mijn opmerking was niet aan jou gericht, maar aan de algemene hypocrisie. Elke mongool kan kinderen maken, en daar zo brak mee omgaan als hij maar wil. Maar als het om creches gaat, dan is dat blijkbaar opeens iets heel anders.
Gezien uw reactie zou ik denken dat u een probleem heeft met het vrouwelijk deel der natie.
Neehoor. Als ik ergens een probleem mee heb, is het de overheidsdictatuur waaraan het vrouwelijk deel der natie wordt onderworpen. Laat ze lekker doen waar ze zelf zin in hebben.