Spionerende steden

Petra Kramer

Aangezien de auto nog altijd de heilige koe is in Nederland, geven steden prioriteit aan gemotoriseerd verkeer en daardoor is het bij voetgangersoversteekplaatsen met stoplichten keihard aanpoten. Zelf ben ik een nogal activistische voetganger die mensen in de supermarkt inhaalt omdat ze maar langzaam vooruit schuifelen maar toen Drachten nog een voetgangersstoplicht had dat ik passeerde, had ook ik moeite om de overkant te bereiken terwijl het licht nog op groen stond.

In Drachten is daar een ouderwetse oplossing voor gevonden, weg met stoplichten. Shared space heet dat en in tegenstelling tot wat tegenstanders vrezen is het geen survival of the fittest mits de gemeente bereid is om concessies te doen aan de radicale verkeersfilosofie van Hans Monderman door zebrapaden en haaientanden te gebruiken. Daarvoor moet je wel een gemeenteraad of een college hebben dat bereid is om de eigenaren van een heilige koe ietwat tegen de haren in te strijken.

Slimme steden

In Tilburg ervaren voetgangers hetzelfde probleem en daar is de gemeente met een moderne oplossing op de proppen gekomen. De stoplichten blijven, automobilisten worden niet tegen de haren in gestreken door de oversteektijd in het algemeen met een paar seconden te verlegen, of door een tweede drukknop te plaatsen voor mensen die niet zo hard lopen wat extra tijd te geven.

Nee, er is een app. De media zijn vol lof. Het tijdperk der slimme steden is waarlijk aangebroken. Dat slimme steden per definitie gepaard gaan met surveillance-kapitalisme wordt er maar sporadisch bij verteld.

Elektronische detentie

De app waarmee in Tilburg een proef gehouden wordt, fungeert op een vergelijkbare wijze als elektronische detentie. De enige verschillen zijn dat je vrij bent om te gaan waar je wilt en dat niet de politie of het OM weten waar je bent maar de gemeente of Dynniq dat is in het geval de uitvoering is uitbesteed aan de ontwikkelaar.

De app volgt je namelijk niet alleen als je in de buurt van een stoplicht bent, de app volgt je altijd en overal, tot op de meter nauwkeurig. In eerste instantie is de doelgroep alleen mensen die slecht ter been zijn maar als CrossWalk een succes blijkt dan volgt ongetwijfeld ook de introductie van CrossCycle dat thans in ontwikkeling is. Daarnaast twijfel ik er niet aan dat het gebruik van de voetgangers-app gepusht gaat worden onder de noemer van een gepersonaliseerde beleving van mobiliteit in een slimme stad of iets dergelijks.

Ondergeschoven kindje

Privacy is daarbij het ondergeschoven kindje, veiligheid eveneens. De machtigingen van de app zijn dusdanig dat de app altijd draait als je telefoon aanstaat en laten we wel wezen, de meeste telefoons staan altijd aan. Nou ben ik geen smartphonejunk en ligt mijn telefoon doorgaans op slechts één van twee plaatsen, te weten mijn bureau of mijn nachtkastje, maar als ik mag geloven wat ik lees over telefoonverslaving dan sjouwen heel wat mensen hun gepersonaliseerde, vrijwillige variant op elektronische detentie bij iedere stap die ze zetten met zich mee. Dat betekent dat je een enorm dataspoor genereert.

De gemeente Tilburg of Dynniq of beide weten hoe lang je op dezelfde plek verblijft, hoe vaak je jezelf verplaatst en waarnaartoe, hoe snel je loopt, fietst of rijdt en vervolgens staat het ze vrij om dat allemaal uitgebreid te gaan analyseren. Er staat namelijk niks in de voorwaarden waaruit blijkt dat er geen data-analyse zal plaatsvinden en als iets niet specifiek uitgesloten is, dan mag het. Follow the Money heeft daar een mooie term voor bedacht: magere moraliteit.

Boel gehackt

Een al wat oudere wijsheid luidt als een dienst gratis is, dan ben jij het product. Die vlieger gaat hier zeker op. Als dit soort apps aanslaan, zullen er allerlei instanties staan te trappelen om de data te analyseren. De app brengt namelijk je hele leefpatroon in kaart als je telefoon continue bij je houdt. Het brengt ook je huis in kaart. Neem je de telefoon mee naar het toilet? Dan zal dat al snel opvallen. Zit je telefoon in je broekzak als je iets te drinken pakt uit je koelkast? Idem dito. Loop je op zaterdagnacht zwalkend over straat of loop je langzamer dan normaal? Dan ben je vast bezopen of anderszins onder invloed.

Al die data geef je prijs omdat de gemeente te beroerd is om een zebrapad aan te leggen. En er wordt geen enkele tekst of uitleg gegeven over hoe die gegevens verstuurd worden, hoe lang ze bewaard worden, wie er officieel toegang tot heeft en hoe ze opgeslagen worden. En zoals bij iedere database is het niet de vraag of de boel gehackt wordt maar wanneer. Zolang privacy niet de eerste zorg is van ieder raadslid, bestaat er geen gevaarlijker idee dan slimme steden.

Privacy opgeven

Tot slot, zelfs al zou je er mee kunnen leven dat de overheid altijd weet waar je bent, wat je daar waarschijnlijk doet en met welk WiFi-netwerk je verbonden bent, dan is er nog één dingetje. “Met updates voor CrossWalk kunnen automatisch extra mogelijkheden in elke groep worden toegevoegd.” In theorie is het daarom mogelijk dat de gemeente Tilburg of Dynniq je hele telefoon begluurt. Je foto’s, je appjes, je smsjes, je contacten, wat je geïnstalleerd hebt, hoe vaak je dat gebruikt, alles. Daar moeten ze wel toestemming voor vragen maar geen hond die dat leest, vrijwel iedereen klikt klakkeloos op ‘oké’ als er een update is.

Uiteindelijk zou het zomaar kunnen dat je al je privacy opgeeft omdat je graag een paar seconden langer groen licht wilt. “Deze app werkt alleen in specifieke steden en op specifieke kruispunten. Op dit moment alleen in de Gemeente Tilburg” is een leugen. De app werkt overal, je hebt er alleen op sommige kruispunten in Tilburg wat aan. De kernfucntie van de app is niet langer groen licht geven, het is data verzamelen.

Petra Kramer omschrijft zichzelf als ‘anarcho-jihadi’ en ’transliban’. Ze is snoeihard en messcherp. Volg haar op Twitter en lees haar op (onder andere) Meedogenloos en Vileine. Dit stuk stond al op Meedogenloos.

Tweet

Petra Kramer, 20.05.2017 @ 13:31

[Home]
 

Δ