Red de economie, schaf zware lichamelijke arbeid af
Herman van der Helm
Illustratie: Kitan Club, via Les Retro-Galeries de Mister Gutsy
In Nederland zit de arbeidsmarkt op slot. Veel mensen staan aan de zijlijn en willen graag een baan. Er zijn circa 700.000 werklozen. Degenen die wel werk hebben, en een vast contract, blijven angstvallig op hun plek zitten om geen risico te lopen. Dit is voor de economische ontwikkeling en de mogelijkheid om flexibel in te spelen op veranderende omstandigheden een zeer ongewenste situatie.
Diverse deskundigen vinden het daarom noodzakelijk om de beschermende regels voor werknemers te verminderen en de duur van de WW-bijstand te verkorten. Ze verwachten dan dat er veel meer beweging komt in de arbeidsmarkt en het wisselen van werk naar andere werk veel makkelijker plaatsvindt.
Passende arbeid
Er is veel werk in bepaalde vakgebieden en veel minder in andere. Je zou verwachten dat dit dus een goed streven is.
Als we eens goed naar de arbeidsmarkt kijken, valt er iets bijzonders op. Er is een groep die lichamelijke arbeid verricht en een groep die voornamelijk geestelijke arbeid verricht. Het is een utopie te denken dat die groepen in werk zouden kunnen wisselen, hoe sterk die vraag uit de een of de andere groep ook zou zijn.
Het begrip passende arbeid is al jaren geleden verlaten om mensen te stimuleren elk soort werk aan te pakken. Dit werkt maar ten dele. Er is wel een andere belangrijke reden waarom deze uitwisseling niet goed werkt.
Lageloonlanden
De mensen die lichamelijk werk doen, kun je onderverdelen in mensen die zwaar en licht lichamelijk werk doen. Licht lichamelijk werk is werk dat beweging behoeft, zoals het bedienen van machines. Zwaar lichamelijk werk is werk waar lichaamsarbeid noodzakelijk is om materialen te verplaatsen, zoals sjouwen, tillen en duw- en trekwerk. Dat zorgt voor vermoeidheid en slijtage van het lichaam. Feitelijk wordt er bij zwaar werk dus gezondheid ingeleverd en omgezet in inkomen voor de werker.
Er zijn veel meer mensen beschikbaar in de groep van geestelijk werk en licht lichamelijk werk. Het grootste deel van de mensen die in de WW zitten, vallen hieronder. In de andere groep van zwaarder lichamelijk werk is een groot tekort aan werkers die dit zouden willen of kunnen. Dit tekort wordt aangevuld door mensen vanuit lageloonlanden aan te trekken. Zij hebben er, vanwege hun lage levensstandaard, geen problemen mee om hun gezondheid om te zetten in geld.
Vermeende hogere kosten
Om die reden zou dus het zwaardere werk eigenlijk lichter gemaakt moeten worden. Dit zou realiseerbaar zijn als we zouden zorgen dat alles waar getild, gesjouwd geduwd of getrokken moet worden met het lichaam, hulpmiddelen ingezet zouden worden. Voor heel veel productieprocessen is dit nu al een normale zaak zoals robots aan de lopende band, stapelaars en heftrucks in magazijnen, hydraulische kraantjes bij grondwerk, enzovoort.
Toch is een heel groot gedeelte van het werk dat met de hand kán worden gedaan nog steeds niet geautomatiseerd of gemechaniseerd. Vaak vanwege vermeende hogere kosten wordt de mens met zijn lichaamskracht ingezet.
Zwaar werk verbannen
Dit leidt tot hoge uitvalpercentages en de daaraan gekoppelde kosten voor werkgever en maatschappij en niet in de laatste plaats tot een onprettige gezondheidstoestand van de werker die vaak zijn pensioen niet werkend haalt. Ziekteverzuim kost werkgevers elf miljard euro per jaar. Tweeënhalf miljard daarvan, dus een kwart, is toe te schrijven aan defecten aan het bewegingsstelsel. Daarbovenop komen de kosten voor de gezondheidszorg ten behoeve van ziekten aan het bewegingsstelsel: circa één miljard per jaar.
Nemen we daarbij de kosten die we nu uitgeven aan uitkeringen van mensen die geen zwaar beroep wensen of kunnen uitvoeren en de extra uitgaven die we doen aan mensen die we uit lageloonlanden inhuren, valt wel in te schatten hoeveel miljarden het zou opbrengen als we het zware werk zouden verbannen uit onze maatschappij.
Gerichte subsidie
Voor veel specifieke beroepen is nog geen mechanisatie beschikbaar. Met alle know-how van de vele technici, arbo- en veiligheidskundigen, high tech-bedrijven, ontwikkelaars en uitvinders is dit op kortere termijn op te lossen. Als we dit zouden willen, ontstaat een veelheid aan werk. Een beperkte financiële stimulering van deze ontwikkelingen zou vanuit de overheid kunnen komen door gerichte subsidie.
Onze economie zou een enorme boost krijgen als we de moed hadden te besluiten dat we geen zware beroepen meer willen. Zo’n rigoureuze insteek zou je kunnen vergelijken met Duitsland, waar men heeft besloten kernenergie in de nabije toekomst volledig uit de samenleving te bannen. Stoppen met zwaar werk zou het Nederlandse ‘Wirtschaftwunder’ kunnen veroorzaken.
Herman van der Helm is uitvinder, ondernemer en de geestelijke vader van het Burgernetwerk.
Herman van der Helm, 05.10.2013 @ 10:39
16 Reacties
op 05 10 2013 at 13:18 schreef Thomas E:
“Er zijn veel meer mensen beschikbaar in de groep van geestelijk werk en licht lichamelijk werk. Het grootste deel van de mensen die in de WW zitten, vallen hieronder.”
Herman, als jouw voorstel gerealiseerd wordt komt het merendeel van die ‘zware werkers’ ook in de WW terecht, toch? En nog heel moeilijk bemiddelbaar bovendien. Dus waar zit dan de winst, afgezien van gezondheidswinst voor betreffende groep?
op 05 10 2013 at 14:22 schreef Brenda van der Veer:
Een glansrijke schoolcarrière zat er voor mijn opa niet in, dat paste niet bij zijn stand. Een arbeidersjongen als hij ging na de lagere school naar de fabriek. Hij was 12 jaar oud toen hij ging werken in de ijzergieterij.
Begin jaren tachtig (vdte) kwijlde ik dikwijls van genot als ik naar filmpjes zat te kijken waarin te zien was hoe robotarmen complete auto’s in elkaar lasten. Vaak werden deze filmpjes opgeluisterd door de muziek van Jean Michel Jarre, om het allemaal nog moderner te maken. En het was ook modern omdat wij niet langer meer veroordeeld waren tot het bestaan van een huisvrouw of fabrieksarbeider. Nieuwe productiemethoden betekende nieuwe tijden.
Maar wij klampen ons nu eenmaal vast aan wat wij kennen. Het gevolg daarvan is dat mensen die zware arbeid verrichten, vaak in de bijstand terecht komen nadat zij hun lichaam ‘kapot hebben gewerkt.’ Laten we dus maar hopen dat Herman iets moois zal uitvinden.
op 05 10 2013 at 16:17 schreef herman van der helm:
@ Thomas E:
“Herman, als jouw voorstel gerealiseerd wordt komt het merendeel van die ‘zware werkers’ ook in de WW terecht, toch? En nog heel moeilijk bemiddelbaar bovendien. Dus waar zit dan de winst, afgezien van gezondheidswinst voor betreffende groep?”
Juist die groep blijft hetzelfde werk doen, maar dan met hulpmiddelen. Dan kunnen ze het wel tot hun pensioen uithouden. Is dat dan geen winst?
@ Brenda:
klik maar op mijn naam voor een voorbeeld van zo’n uitvinding, die een klein deel van het probleem oplost.
op 05 10 2013 at 16:31 schreef Thomas E:
“zoals robots aan de lopende band, stapelaars en heftrucks in magazijnen, hydraulische kraantjes bij grondwerk, enzovoort”
Herman, dit soort hulpmiddelen wordt toch JUIST ingezet om arbeidskrachten te besparen? Dan kan je toch met veel minder mensen hetzelfde werk verzetten? En dan moet de rest toch de WW in, of zie ik dat nou verkeerd?
op 05 10 2013 at 16:46 schreef herman van der helm:
Het werk blijft nodig, maar het moet alleen minder zwaar. Neem een metselaar. Zijn vak is het om stenen netjes neer te leggen, maar feitelijk is hij nu continue bezig met stenen van 1.5 kilo optillen en omhoog te brengen. Hij tilt niet alleen die steen, maar daarbij ook het grootste gedeelte van zijn eigen lichaamsgewicht. en dat 500 tot 1000 x per dag. Geen wonder dat de man versleten is als hij 45 jaar oud is.
Met mechanisatie zou hij nog wel het nette werk kunnen doen waar het oog van de meester bij nodig is, maar de stenen zouden hem op hoogte moeten worden aangereikt.
Ditzelfde geldt voor heel veel andere beroepen.
op 05 10 2013 at 17:24 schreef Brenda van der Veer:
@Herman
Wouw, dat is nog eens een uitvinding! Mijn complimenten. Dit is ook zo’n geweldige uitvinding, goed voor mens en economie.
op 05 10 2013 at 17:42 schreef Thomas E:
hmmmm. Het klinkt idealistisch en ik ga helemaal met je mee wb het sparen van ruggen, maar uit economisch oogpunt denk ik nog steeds dat je geen gelijk hebt. Want nu wil je evenveel mensen aan het werk houden op de werkplek (waardoor volgens mij erg veel mensen uit hun neus gaan lopen eten) maar daarnaast moet de werkgever investeren in de aanschaf en het onderhoud van dure robots, machines, en andere procesapparatuur. Als je dit doorberekent in de kostprijs, wordt het eindproduct veel te duur om concurrerend te kunnen zijn. Nee, als je voor robotisering etc kiest, gaat dat ten koste van arbeidsplaatsen. Echt :)
op 05 10 2013 at 21:33 schreef Joachim Stolzer:
Maar waarom zou deze ontwikkeling stoppen bij het automatiseren van lichamelijk werk? Ook heel veel eenvoudige kantoorbanen (zoals data-entry) kunnen in de toekomst waarschijnlijk volledig geautomatiseerd worden. Zeker als zaken als kunstmatige intelligentie ooit een echt hoge vlucht nemen Dreigt de kantoorwerker dan niet de handwever van de eenentwintigste eeuw te worden?
Zelf zie ik dit best wel somber in. We gaan wellicht een tijd tegemoet waarin werken (altijd voor vette salarissen) juist een privilege van een rijke bovenlaag zal zijn, terwijl de rest van de bevolking op een marginaal niveau in leven wordt gehouden met producten van de volledig geautomatiseerde landbouw en levensmiddelenindustrie.
op 06 10 2013 at 00:37 schreef herman van der helm:
@ Thomas,
elke plek waar arbeid uitgespaard kan worden is er nu al geautomatiseerd. De zware beroepen die nu nog gemechaniseerd kunnen worden leveren geen extra arbeidsbesparing op. Ik noem nog wat voorbeelden: monteurs die banden wisselen, installateurs die zware electrakasten ophangen, wasmachinebezorgers, pakketbezorgers, onderhoudsmonteurs, glaszetters, betonvlechters, dakdekkers, horecapersoneel enzovoort.
op 06 10 2013 at 09:27 schreef Thomas E:
Oké Herman, mijn laatste reactie dan. Je hebt misschien gelijk als je zware arbeid-werkers een tool geeft waarmee zij hun lichaam enigszins kunnen ontzien; hoewel je ook dan kunt stellen dat met een stenenaanreikmachine één man hetzelfde aankan als drie werkers zonder die machine. Maar goed, zodra je een deel van de arbeid echt gaat vervangen door automatisering heb je gewoon minder arbeidskrachten nodig. En die gasten komen dan in de WW terecht.
op 06 10 2013 at 20:59 schreef Rena:
Daarom pleiten sommigen voor een onvoorwaardelijk basisinkomen. Steeds meer arbeid zal worden overgenomen door machines. Heel vroeger dacht men dat dat de arbeider juist vrijheid zou geven. Nu blijkt dat het de arbeider een onzeker bestaan geeft zonder inkomen.
Ik zie wat dat betreft de toekomst somber in. De middenklasse mens zal afglijden naar lager klasse en deze zal steeds groter worden. Als postsorteerder of postbode kun je geen gezin meer onderhouden.
http://blog.ted.com/2013/02/27/what-happens-after-the-droids-take-our-jobs-andrew-mcafee-at-ted2013/
op 06 10 2013 at 21:26 schreef Rena:
Er zijn een paar belangrijke invalshoeken. Ik kan helaas niet alle linkjes meer terug vinden. Maar volgens mij gaat de auteur van dit blog helemaal voorbij aan de onvermijdelijke veranderingen die onze samenleving staat te wachten.
Het rond laten draaien van talloze werklozen zoals men van de week in Zembla liet zien. Maar ook de onzekere toekomst van onze hoogopgeleide jongeren.
http://www.theguardian.com/world/2013/jul/01/jobless-europe-young-qualified
op 07 10 2013 at 07:51 schreef herman van der helm:
De zware werken die straks door machines worden gedaan leveren veel besparingen op qua gezondheidszorgkosten. Het is toch niet fair om mensen die dit werk nu doen maar te laten ploeteren en hun gezondheid in te laten leveren in ruil voor hun inkomen. In mijn stelling kan er ongelooflijk veel nieuw (licht) werk komen door het zware werk te elimineren, dus te verbieden. Dat bewijst het kernenergiestandpunt van Duitsland.
op 07 10 2013 at 14:01 schreef dewanand:
Namaste Herman van der Helm,
Ik vind je betoog te eenzijdig als ik eerlijk mag zijn, en hoop dat je je niet beledigd voelt nu. Ik bekijk het wat exacter en ook medisch.
Analyseer zelf hoeveel burn out gevallen er nu zijn bij personeel dat fysiek niet belast wordt maar geestelijk wel. Kijk in de literatuur naar meetschalen voor de geestelijke belasting van een werknemer, de arbo wet heeft dit niet echt uitgewerkt in Arbo Normen, slechts sporadisch.
Geestelijke belasting meet je via twee parameters:
geestelijke draagkracht, hoeveel kan je mentaal belast worden
en geestelijke belasting, hoe groot is de geestelijke belasting, druk psychisch, sociaal, denkzwaarte, enz
Maak een update van deze tekst als je deze nieuwe data hebt geassimileerd en zoek cijfers over geestelijke uitval naar WW, Wajong, WAO, bijstand of dakloos he. Zoek cijfers over geestesziekten van werknemers bij zware mentale belasting.
dewanand en wieroe
op 07 10 2013 at 14:47 schreef Joachim Stolzer:
Herman, je hebt nog steeds niet duidelijk gemaakt wat er gaat gebeuren als ook niet-lichamelijk werk massaal geautomatiseerd wordt. Wat moeten al die kantoorbewoners dan gaan doen?
Ik geef toe dat kunstmatige intelligentie van het type “I Robot” nu nog verre toekomstmuziek lijkt. Maar zoals de geschiedenis al meerdere malen heeft laten zien, kunnen grote ontwikkelingen snel en onverwacht komen opzetten.
op 07 10 2013 at 15:22 schreef herman van der helm:
@ dewanand
Dank voor jouw reactie, Ik voel me niet beledigd hoor. Ik hoop juist reactie van mensen te vinden, om er samen iets aan te kunnen gaan doen.
Uiteraard pak ik niet alles aan. Ik beperk me tot dat deel waar ik kijk op heb. Maar wat let jou?
@ Joachim
Niet-lichamelijk werk is al voor een groot deel geautomatiseerd, en kijk wat een enorme groeispurt daar is gemaakt de afgelopen 30 jaar. Kantoorkolossen vol met werkers. Hier blijkt maar weer, hoe meer automatisering, hoe meer werk er komt.
RSS