R.I.P. Jean Giraud
Peter Breedveld
Ik zal een jaar of negen geweest zijn toen mijn vader thuiskwam met een grote stapel stripboeken. Het meeste was rotzooi, van die dikke Flintstone-verzamelingen en zo, maar er zaten twee stripboeken bij die mijn leven veranderden: De Mijn van Prosit en Het Spook van de Goudmijn, die samen een tweeluik vormen.
Ik was toen vooral bekend met Donald Duck, Suske en Wiske en het weekblad Robbedoes en ik las daarnaast de boeken van Arendsoog, die de boeven zelfs niet verwondde, maar ze hun pistolen uit hun handen schoot. De hoofdpersoon in De Mijn van Prosit is van een totaal ander kaliber: een verlopen luitenant in het Amerikaanse leger, die is aangesteld als sheriff van een stoffig stadje-van-niks vol schorem. Vies, ongeschoren en sikkeneurig – hij leek meer op de volwassenen die ik kende dan de oprechte melkbekkies met hun christelijke waarden in de Robbedoes.
De sheriff, Mike Blueberry is zijn naam, laat zich door een linkmiechel met een zwaar Duits accent, die zich baron Werner Amadeus von Lückner noemt (Lügner! Blueberry was het Duits natuurlijk niet machtig en daardoor niet voldoende op zijn hoede), verleiden op zoek te gaan naar een goudmijn in heilig Indiaans gebied. Zijn vriend McClure, een kale zuipschuit met een gebit als een Chinees kerkhof, gaat ook mee en ze worden op de hielen gezeten door twee premiejagers. Eenmaal in het heilige Indiaanse gebied aangekomen, krijgt het gezelschap het ook nog aan de stok met een groep Apaches en dan is daar ook nog het spook uit de titel van het tweede deel, die met gouden kogels op onze, eh, ‘helden’ schiet.
Dat vond ik allemaal op zich al superspannend, maar onthutsend was voor mij de manier waarop Blueberry zich tijdens al die beproevingen gedraagt: niet echt als de koelbloedige man van stavast met keurig gepommadeerd haar die helden volgens mij hoorden te zijn. Blueberry is bang, raakt in paniek, dreigt het af en toe zelfs op te geven en zijn beste vriend verraadt hem uit hebzucht.
Goed beschouwd was De Mijn van Prosit de eerste existentialistische roman, die ik las. Ik leerde eruit dat we het allemaal alleen moeten zien te rooien, dat vriendschap een illusie is en het leven absurd. Alles wat ik eigenlijk al wist van het schoolplein, alleen had De Mijn van Prosit mooie berglandschappen en stoere Apaches.
Luitenant Blueberry is een creatie van de Belgische schrijver Jean-Michel Charlier, die al in 1989 overleed, en de Fransman Jean Giraud, die gisteren van ons is heengegaan. Hij is 73 geworden. Veel mensen zullen het werk van Giraud wel kennen zonder zich daarvan bewust te zijn, want hij ontwierp decors en ruimteschepen voor science fiction-films als Alien en Tron. Luc Besson plagieerde hem hartstochtelijk in zijn film The Fifth Element en hij inspireerde veel cineasten, waaronder Frederico Fellini, Hayao Miyazaki en Ridley Scott.
Eerlijk gezegd spreekt het werk waarvoor hij het meest wordt geprezen, de science fiction-strips die hij onder het pseudoniem Moebius maakte, me veel minder aan dan zijn samenwerking met Charlier. Het leek wel of Moebius onder invloed van paddo’s tekende, het is allemaal vooral erg raar, met ruimteschepen in de vorm van een haarföhn en dergelijke. Ik zou ook niet één Moebius-verhaal kunnen navertellen. Er is me weinig van bijgebleven.
Moebius was ook een beetje een zwever, die New Age-achtige ideeën aanhing. Na Charliers dood schreef hij zelf de scenario’s voor Luitenant Blueberry en verloor de serie veel van het harde cynisme uit de eerdere delen. Giraud maakte er een aanklacht tegen het Amerikaanse Indianenbeleid van. Blueberry werd de blanke held die aan de zijde van de onderdrukte Indianen streed.
Daar heb ik me evengoed mee vermaakt, maar de boeken die ik steeds weer herlees, onlangs nog in een herziene, luxe uitgave in groot formaat van uitgeverij Sherpa, zijn De Mijn van Prosit en Het Spook van de Goudmijn.
Dit is niet om te zeggen dat de kwaliteit van dat tweeluik vooral de verdienste is van Charlier. Giraud vormde met hem samen een perfect team. In De Mijn van Prosit en Het Spook van de Goudmijn is Giraud de begaafde regisseur die een meesterwerk schept op basis van het script van Charlier. Het plezier gaat nog jaren door met albums als Chihuahua Pearl en Angel Face. Charlier en Giraud zijn waarlijk de Sergio Leone en Clint Eastwood van de westernstrip.
Peter Breedveld, strips, 11.03.2012 @ 14:08
21 Reacties
op 11 03 2012 at 14:19 schreef Mart:
Peter,
Op zich weinig toe te voegen aan je verhaal, een prima I.M. voor een groots artiest.
Ik heb alleen één kleine kanttekening: Luc Besson heeft Giraud niet geplagieerd: Giraud wordt keurig gecrediteerd in de aftiteling, als Jean ‘Moebius’ Giraud, voor ‘design’.
op 11 03 2012 at 14:50 schreef Haes:
Eerlijk gezegd ken ik het werk van Giraud/Moebius niet echt. Ik heb me nooit gewaagd aan Blueberry. Waarom niet, weet ik eigenlijk niet. Maar nu ik dit gelezen heb, denk ik dat ik het toch maar eens doe. En dan wel de oude verhalen tot 1989.
Het viel me overigens in dat je deze zinnen: “Dit is niet om te zeggen dat de kwaliteit van dat tweeluik vooral de verdienste is van Charlier. Giraud vormde met hem samen een perfect team.” ook zou kunnen schrijven met de namen “Gosciny” en “Uderzo”. Wel met weglating van: “van dat tweeluik”.
Want ook voor Asterix geldt dat de kwalitiet van de scenario’s van Goscinny na zijn dood nooit meer gehaald is. Schrijven en tekenen zijn geen vaardigheden die per se samen gaan in één persoon.
op 11 03 2012 at 14:59 schreef Rene Koeman:
In mijn herinnering is er in link tussen blueberries en een strip over twee soldaten van de US na de burgeroorlog. Maar als ik google vind ik geen enkele afbeelding die me daar aan doet denken.
Misschien kan een stripfan mij vertellen met welke strip ik in de war ben?
op 11 03 2012 at 15:08 schreef Peter:
Misschien bedoel je de Blauwbloezen, maar die speelt zich wel af tijdens de burgeroorlog.
[img]http://www.strips.be/afbeeldingen/beroepen/fullsize/soldaten_fs.jpg[/img]
op 11 03 2012 at 15:17 schreef Rene Koeman:
Lol, terwijl jij dit tikte heb ik het ook eindelijk teruggevonden op google. En ja, dit zijn ze. Pfff, nostalgie, ruim dertig jaar geleden!
op 11 03 2012 at 15:31 schreef Gompie:
R.I.P. Moebius. Hij laat een schat aan werk achter, gelukkig!
op 11 03 2012 at 16:08 schreef Sean:
Mooie In Memoriam, Peter. Ik hou wel erg van z’n SF spul met Jodorowsky, bizar als de verhalen zijn. je kan nu trouwens bij De Slegte voor heel weinig de recente integrale uitgave van Het Gekroonde Hart kopen voor een hele lage prijs.
Oh ja, tot m’n verbazing las ik in een interview met Giraud uit 2009 dat hij slechts een keer in z’n leven paddo’s heeft gebruikt. Heeft dan toch z’n sporen nagelaten..
op 11 03 2012 at 20:05 schreef Maurits Burgers:
Moebius.
Fraai I.M.
De Eppo en meer nog de Pep komen voor ogen. Ik genoot van de verwarrend fraai vormgegeven werelden die hij schiep, vooral L’Incal.
Pas jaren later, kwam ik er achter dat Moebius dezelfde was als Jean Giraud, de man van Blueberry, maar was toen erg anti-cowboy / pro Indiaan.
Nooit gevat toen ter tijd, maar thans ruimzins tijd zat om dat kindergemis in te halen.
Les Aventures de John Difool is een onmisbare aanrader.
op 12 03 2012 at 07:30 schreef TFWC:
Moebius, Maître du Temps.
http://www.youtube.com/watch?v=SDVRsFJpDg0&feature=related
op 12 03 2012 at 10:02 schreef Frollo:
Hier nog zo iemand die wel liefhebber was van Girauds sf-werk, maar nooit aan Blueberry is begonnen. Ik heb er gewoon nooit veel aan gevonden, aan cowboystrips, Arendsoog-boeken en westernfilms. Maar misschien moet daar nu maar eens verandering in komen.
Verder wat Mart zegt over The Fifth Element.
op 12 03 2012 at 14:35 schreef Maarten:
De film Blueberry is ook zeer de moeite waard!
op 12 03 2012 at 15:25 schreef Sandro:
De blauwbloezen…………..goddomme zeg die was ik helemaal vergeten – bedankt Peter – ik ga straks meteen op zolder kijken waar ik ze gelaten heb! Die moeten mijn 2 jongens ook lezen.
op 12 03 2012 at 15:40 schreef leo schmit:
De avonturen van Blueberry waren toch in de eerste plaats verhalen over de held rond de Amerikaanse burgeroorlog of vergis ik mij nu, geen ‘western’ verhalen, zover ik mij herinner. Misschien wat ontoegankelijk qua verhaal, maar mooi getekend.
op 12 03 2012 at 18:05 schreef MNb:
@Leo S:
http://en.wikipedia.org/wiki/Trans-Mississippi_Theater_of_the_American_Civil_War
De laatste slag, die bij Palmito Ranch, werd door de Geconfereerden gewonnen.
op 12 03 2012 at 20:03 schreef Pyt van der Galiën:
@Leo
Alleen de reeks “De jonge jaren van Blueberry” speelt zich af tijdens de Burgeroorlog. De reguliere serie (vanaf Fort Navajo) speelt ná de Burgeroorlog. Peter’s vergelijking met Once upon a time in the West is wel een goede. Zelfde sfeer, zelfde cynisme, zelfde ongeschoren, ongewassen types als in het werk van Sergio Leone..
op 12 03 2012 at 20:48 schreef Jona:
Overigens begreep ik pas uit deze necrologie dat Giraud en Moebius dezelfde waren. Geen seconde heb ik zelfs maar gedacht dat het één iemand zou kunnen zijn.
op 13 03 2012 at 15:07 schreef Krek.:
Als je van Blueberry houdt, en van series als Breaking Bad, dan kan ik van harte ‘Hell on Wheels’ aanbevelen (1e seizoen gezien via iTunes). Ook met een ’tough’ maar moreel weinig verheffende antiheld. En dezelfde naturalistische beelden van ongewassen mannen in modderige kampementen.
op 14 03 2012 at 09:09 schreef Maarten:
@Krek
Zal eens gaan kijken.
op 14 03 2012 at 10:24 schreef Pyt van der Galiën:
Oh, en uiteraard Deadwood. De definitieve afrekening met het romantische beeld van het “Wilde Westen”.
op 14 03 2012 at 20:01 schreef Arend Jan:
Mooi stuk.
Over Moebius; ik heb het idee dat hij onder dat pseudoniem altijd wat vrijer tekende – wellicht onder invloed ja – en het resultaat was vaak wat spannender dan het meer degelijke tekenwerk voor Blueberry.
op 14 03 2012 at 21:37 schreef You On A Gin:
Hulde voor dit stuk! Ben blij dat ik er even de tijd voor had genomen om te lezen. Je analyses van comics zijn altijd werkelijk om te smullen.
Enne, gelukkig hebben we Enki Bilal nog. :)
Verder wat Mart zegt.
@ Pyt van der Galiën
Oh, dat blijft vast nog wel voortbestaan. Zelfs piraten zijn nog steeds cool terwijl ‘we’ tegenwoordig mensen praktisch dwingen om piraat te worden waarna hun bootjes aan gort geschoten worden
RSS