Prostitutie
Jona Lendering
Illustratie: Wilhelm Hempfing
Als u, door welke ongelukkige speling van het lot dan ook, nog nooit de autobiografievan Casanova hebt gelezen, ga dan NU naar de bibliotheek, want u hebt leukere dingen te lezen dan wat ik nu ga schrijven. Het onderstaande is namelijk helemaal niet leuk, terwijl Casanova geestig is, ontroerend, afwisselend, levenslustig en scherpzinnig. Hij is een van die mensen die je sympathiek vindt, ook zonder dat je zijn moraal deelt. Want ja, hij hield van vrouwen.
Eén ervan was een kapster in Rome, die hem op een gegeven moment bekent dat ze niet met haar geliefde kan trouwen, omdat ze (als ik het me goed herinner) geen bruidsschat heeft en zij en haar verloofde de huur niet kunnen opbrengen van het huis dat willen betrekken. Casanova weet raad. Het kapstertje komt elke dag wat eerder, levert een dienst die ook de autobiograaf vermijdt te noemen en brengt daarna het haar in orde van haar klant. Tegen de tijd dat de immer reislustige Casanova Rome verlaat, heeft hij al gezorgd voor een bruidsschat en een huis.
Je zou dit prostitutie kunnen noemen, maar Casanova, het meisje en haar verloofde zagen dat anders. Ik ben er vrij zeker van dat de jonge vrouwen die je heden ten dage in Rome tijdens de siësta met keurige heren naar hotels ziet wandelen, hun herdersuurtjes ook eerder als een relatie dan als prostitutie definiëren.
Volgend voorbeeld. Toen ik in Leiden studeerde, circuleerde het verhaal over een huis – het werd ook aangewezen – waar, afhankelijk van het gekozen perspectief, óf de huisbaas de huursters korting gaf als ze hem seksuele diensten verleenden, óf een man gelijktijdig een relatie had met drie jonge vrouwen. Is dit prostitutie?
Ik vraag het, omdat de Amsterdamse burgemeester Van der Laan en wethouder Lodewijk Asscher instemmen met het voorstel uit Den Haag dat prostituees zich moeten registreren. De reden daarvoor is, zo lees ik in de papieren versie van Het Parool, dat “klanten die een niet-geregistreerde prostituee bezoeken vanaf volgend jaar strafbaar zijn”, en op deze manier mensenhandel kan worden bestreden (internetversie). Bij de registratie vinden ook controles plaats en krijgen de vrouwen te horen welke rechten ze hebben. Of vrouwen zelfstandig zijn, moet onder meer worden vastgesteld aan de hand van een taaltoets; een onderwerp dat gefundenes Fressen was voor columnisten, en dat is jammer, want het is alleszins reëel dat als iemand alleen Hongaars spreekt, ze het slachtoffer is van vrouwenhandel.
De noodzaak van beleid staat niet ter discussie; Het Parool geeft een voorbeeld van vrouwenhandel dat te walgelijk is om te herhalen. Zelf ben ik ook op de hoogte van een triest geval, dus ik waardeer de inzet om de problemen aan te pakken.
De krant schrijft echter ook dat er geen duidelijkheid is over het aantal prostituees (naar schatting tussen de 5000 en 8000 in Amsterdam) en het percentage dat dit werk onvrijwillig doet (tussen de 8 en 90 procent). Deze onduidelijkheid is ook niet zo vreemd, want er zijn legio omstandigheden waarvan je eigenlijk niet weet of het prostitutie is. Zie de vriendinnen van de Leidse huisbaas, de kapster van Casanova en de Romeinse siëstameisjes. Als dit je cijfers zijn, weet je simpelweg te weinig om überhaupt aan beleid te gaan denken.
Ik lees verder dat het Clara Wichmanninstituut en De Rode Draad zich uitspraken tegen het registratievoorstel, omdat het prostitutie zou criminaliseren. Asscher ontkent dit, verwijt deze instellingen “comfortfeministen” te zijn en vindt dat ze eigenlijk voor registratie zouden moeten zijn. Hij laat de vraag dus in feite onbeantwoord: wordt prostitutie erdoor gecriminaliseerd?
Het makkelijke antwoord is “nee”, want het staat niet in het Wetboek van Strafrecht. Het feitelijke antwoord is “ja”, want mensen gedragen zich alsof prostitutie crimineel is. Ik denk dat Ischa Meijer de laatste is geweest die openlijk zei naar De Wallen te gaan, en Asscher moet weten hoe zijn collega-raadslid Karina Schaapman werd afgebrand nadat ze had erkend in “het vak” te hebben gezeten.
Belangrijker nog is dat mensen het niet alleen ervaren als crimineel, maar er ook consequenties aan verbinden. Dat blijkt althans uit een stuk dat ik een tijdje geleden las in De Volkskrant (samenvatting). In Utrecht is men al eerder begonnen met de registratie van prostituees, en onmiddellijk daarna verdwenen de Nederlandse vrouwen. Hun plaatsen werden ingenomen door Oost-Europese vrouwen. Geen Nederlandse liet zich registeren; liever werkten ze op andere, onzichtbare plaatsen. Casanova, de Romeinse siëstameisjes en de Leidse huisbaas tonen dát er omwegen zijn, en ik herinner me dat er een paar jaar geleden een nagelstudio zat aan de Amsterdamse Da Costa-kade waarvan alle omwonenden beter wisten.
Samenvattend: er zijn voldoende voorbeelden te geven waaruit blijkt dat er iets moet gebeuren. (U kunt alvast deze petitie tekenen.) De situatie in Utrecht bewijst echter dat registratie ertoe leidt dat veel vrouwen zich gecriminaliseerd gestigmatiseerd voelen; alleen buitenlandse vrouwen die al wat zwakker staan, zullen zich laten registreren. Dat zij hun rechten uitgelegd zullen krijgen, is winst. Dat de Nederlandse vrouwen de illegaliteit in gaan, lijkt me echter contraproductief.
Ik schrijft met opzet “lijkt”. Ik denk dat Lodewijk Asscher argumenten kan hebben, maar die wil ik dan wel eens horen. Waarom zijn vrouwen in Utrecht anders dan in Amsterdam? Door op deze kwestie niet in te gaan en zijn critici te typeren als “comfortfeministen”, laadt de wethouder de verdenking op zich dat hij de kritiek in feite niet kan pareren. Daarmee doet hij zijn standpunt geen goed.
Historicus Jona Lendering won in 2010 de Oikos Publieksprijs. Lees zijn boeken. Meld u aan voor een cursus op Lenderings onderwijsinstituut Livius. Uw leven wordt erdoor verrijkt.
Jona Lendering, 19.06.2012 @ 07:47
18 Reacties
op 19 06 2012 at 08:43 schreef Mark:
” … óf de huisbaas de huursters korting gaf als ze hem seksuele diensten verleenden, óf een man gelijktijdig een relatie had met drie jonge vrouwen. Is dit prostitutie?”
Ja. Het gaat, via een korte omweg, om geld. Dit wordt betaald of verrekend. Wanneer je spreekt over een relatie dan is het naar mijn idee normvervaging. Zelfs wanneer je zou spreken over een zakelijke relatie dekt het de lading niet.
op 19 06 2012 at 08:44 schreef Bigpete:
Hoe moet het dan wel Jona? Het is o zo makkelijk om te roepen hoe iets niet moet, maar de oplossing aandragen is voor de meeste mensen een brug te ver. Ik vind wel dat dit probleem landelijk hetzelfde opgelost moet worden. Gemeenten moeten zich eens realiseren dat ze niet op een eigen planeet zitten.Er moet landelijk beleid komen dat ook overal hetzelfde wordt uitgevoerd.
op 19 06 2012 at 09:13 schreef Haes:
Ik heb Casanova jaren geleden al gelezen, daarom heb ik doorgelezen, maar daar heb ik geen spijt van.
Ik denk dat je de spijker op zijn kop slaat. Prostitutie is iets dat eigenlijk altijd al in een schemergebied heeft plaatsgevonden. Als je daar de schijnwerpers op gaat zetten, ruimt de boel voor het oog wel op, maar alleen de zwakken blijven over. Die kunnen wel geholpen zijn met die maatregelen. De gevluchten echter worden de zwakken in een nieuw gebied en dan blijkt dus dat je het probleem alleen maar hebt verschoven en dat er in werkelijkheid uiteindelijk niets verandert.
op 19 06 2012 at 09:46 schreef Mart:
Lodewijk Asscher toont zich hier de klassieke technocraat, waar de PvdA helaas van vergeven is: hij heeft een idee van de realiteit voor ogen dat uitgedrukt zal worden, en geen argument van de mensen in die realiteit overtuigt hem.
Hij heeft (in de algemene zin, ik weet niet hoe dat voor Lodewijk hier specifiek geldt) zijn huiswerk gedaan, zijn experts geraadpleegd, en iedere tegenstand, ach, die begrijpen het gewoon niet, die moeten overtuigd worden, of worden weggezet als irrelevant of fout.
‘Samen’ in PvdA lexicon lijkt te bestaan uit samen belasting betalen om samen door een techocraat verteld te worden hoe wij ons behoren te gedragen.
op 19 06 2012 at 10:18 schreef yurp:
Registratie, het toverwoord van de huidige lichting politici. Terwijl daadwerkelijke aandacht voor de vrouwen in kwestie non-existent is. Vrouwenhandel is een vervelende smet op je reputatie, meer niet. Als er mensen zouden zijn die regelmatig langs zouden gaan op de Wallen of het Zandpad om eens te praten met de dames, de vinger aan de pols te houden en een beetje in de gaten te houden of het wel ok met hen gaat, dan ben je een stuk verder dan slechts rucksichtlos en blind registreren, controleren en beboeten.
op 19 06 2012 at 11:59 schreef Herbert:
Jammer dat je maar een deel van het verhaal meeneemt.
Toen in 2000 het bordeelverbod werd opgeheven moesten sexwerkers (en begrip als mensen met mogelijkheden i.p.v. gehandicapten) zich registeren bij de Kamer van Koophandel. Een ding was echter vergeten, het handelsregister is openbaar en kan via internet worden ingezien. Ook in Bulgarije.
Men dacht hiermee vrouwenhandel te voorkomen. Vergeet het maar. Om de haverklap is er weer een geval van vrouwenhandel op de Wallen terwijl de bordeeleigenaren van de prins geen kwaad weten. Dat zijn de wegkijkers.
Dus daarom wordt de situatie nu omgedraaid. En de Rode Draad? Dat is Metje Blaak. Niet meer en niet minder. En bijna geen enkele prostituee kent haar.
op 19 06 2012 at 12:07 schreef Joachim Stolzer:
@Mark: zo doorredenerend zou je ook veel huwelijken een verkapte vorm van prostitutie kunnen noemen. Man werkt, vrouw werkt niet of minimaal, man krijgt seks. Ook hier is geld een hefboom om seks te krijgen. Romantisch toch?
op 19 06 2012 at 13:31 schreef Sasha Berkman:
yurp: heel mooi gezegt!
op 19 06 2012 at 16:35 schreef Jona:
@BigPete
Hoe moet het dan wel Jona?
Dat weet ik ook niet, en ik beweer ook niet dat alles verkeerd is. Ik denk dat sommige voorgestelde maatregelen heel verstandig zijn. De taaltoets viel makkelijk belachelijk te maken, maar komt op mij verstandig over: een meisje dat noch Engels noch Nederlands spreekt, zou ik als politie-agent extra i/d gaten houden omdat de kans dat het gaat om mensenhandel, reëel is.
Maar ook al weet ik niet hoe het wél moet, soms is het al iets als je vermijdt wat verkeerd is. Registratie lijkt me ondoordacht. (Een niet genoemd argument: de overheid is niet in staat data te beveiligen.) Als we nou even afzien van registratie, vermijden we in elk geval erger.
Overigens heb ik een goede reactie gekregen van Lodewijk Asscher. Wellicht schrijf ik daar later nog over.
op 19 06 2012 at 20:51 schreef Mark:
@Joachim Stolzer
Nee, prostitutie staat voor betaalde sex. Jij sex, ik geld. In het oorspronkelijke stuk is hiervan sprake dus voldoet de situatie aan dit woord.
Jij haalt een ontevreden gezinssituatie naar voren, die er natuurlijk veel zijn. Ik mis in jou voorbeeld bijvoorbeeld de tegenpresatie voor het geleverde werk van de man. Het huishouden, opvoeding van de kinderen, koken en boodschappen doen (gezamelijke huishouding dus).
Verder mis ook de sexuele wensen van de dame. Zij zal het (hoop ik) niet doen om haar inkomstenbron veilig te stellen. En verder zou het ook zo kunnen zijn dat de man het werk doet omdat hij gewoon houdt van zijn gezin. Er is geen afspraak bij het uitblijven van sex. Van beide kanten niet.
op 19 06 2012 at 22:34 schreef Sasha Berkman:
Overigens, de hoerenbussiness zit stamp vol met zwart geld, alles wat daar bij komt kijken, en oh ja vrouwenhandel en mafia enzovoort.
op 19 06 2012 at 23:31 schreef Joachim Stolzer:
@Mark. Dat er geen expliciete afspraken zijn bij het uitblijven van seks, wil natuurlijk niet zeggen dat zoiets zonder gevolgen blijft. Je voorbeeld van het werk dat de man in huis doet, snap ik niet. Prostitutie kan naar mijn mening ook voor tegenprestaties in natura (tijd is geld immers).
Bovendien beweer ik nergens dat de meeste huwelijken zo zijn. Het zullen er misschien wel meer zijn dan men geneigd is te denken. We kennen immers allemaal het fenomeen van de golddigger. Voor mij geldt: golddigger (m/v) = veredelde prostituee.
op 20 06 2012 at 11:26 schreef Mark:
@Joachim Stolzer
“Voor mij geldt: golddigger (m/v) = veredelde prostituee.”
Dat is ook mijn mening. Wat ik wilde zeggen is waar prostitutie voor staat. De definitie van dit woord. Vergoeilijking of begrip voor een onstane sexuele situatie kan er zijn, maar daarmee heet het niet anders. Dat is natuurlijk wat anders dan wat je er van vind.
op 20 06 2012 at 12:23 schreef Ruud van Gerrevink:
De “goldigger” situatie is feitelijk toch geen prostitutie. Prostitutie is in principe een wilsovereenstemming met betrekking tot een te leveren dienst en een te betalen prijs. De partner van de goldigger kan keurige (romantische) motieven hebben en dan is er dus geen wilsovereenstemming tot prostitutie.
Ernstiger is wanneer er uiterlijk sprake lijkt te zijn van prostitutie maar er van de kant van de prostituee sprake is van dwang (dus ook hier feitelijk geen wilsovereenstemming). Dat is een strafbare situatie en wordt terecht aangepakt.
Of dat in Amsterdam effectief gebeurt met de Asscher aanpak wordt hier terecht ter discussie gesteld.
Het lijkt mij dat juist de klanten geregistreerd moeten worden. Wanneer je er niet voor uit wil komen dat je een prostituee (die dat beroep zonder enige dwang uitvoert) bezoekt, waar dus op zich niets mis mee is, moet je dat dan ook maar niet doen.
op 20 06 2012 at 18:06 schreef Thomas E:
Ik ben het met Jona eens. Het begrip prosituee is in de praktijk niet zo makkelijk te definiëren als in het woordenboek. De studente die zo nu en dan wat seksueel bijklust om geen studieschuld op te bouwen. De huisvrouw die een gezinsvakantie bij elkaar wipt, terwijl haar man gemakshalve even de andere kant op kijkt. De drugsverslaafde die het slechts doet als ze geen enkele andere mogeljkheid ziet om aan poen te komen. Zijn dit allemaal prostituees in de kille begripsomschrijving? Een ding is zeker: deze vrouwen zouden gek worden als ze als zodanig geregistreerd zouden worden. Maar ook in de red light prostitutie gaat zóveel zwart geld om, dat niemand op registratie en fiscale controle zit te wachten. Ook de hoeren niet, dus van hen duiken velen geheid de illegaliteit in. Er moeten vast wel andere mogelijkheden zijn om gedwongen prostitutie tegen te gaan.
op 20 06 2012 at 20:27 schreef Marco:
(Excuus, mijn gegevens stonden niet ingevuld)
@Thomas E:
“Zijn dit allemaal prostituees in de kille begripsomschrijving?” Ja. Dit is prostitutie. Killer kunnen we het niet maken, wel leuker. Ok, dat was wat mij het eerste te binnen schoot hierna. Maargoed. Dus het woord is dus heel eng en koud. Dat het gebeurd is wat minder eng kennelijk. Dat is toch een interessante blik op de situatie.
op 20 06 2012 at 20:45 schreef Thomas E:
Ja Marco, dat het gebeurt is idd minder eng. Het is namelijk part of life. En heel wat minder eng dan afpersing, dierenbeulerij, verslaafd-makende drugsdealers en massamoordenaars. Dát is pas eng!
op 07 07 2012 at 08:08 schreef Prostitutieplannen (vervolg) « Mainzer Beobachter:
[…] blogstuk werd doorgeplaatst naar een andere blog en is door een kleine 1200 mensen gelezen, die er ook op reageerden. Korte tijd later reageerde de […]
RSS