Ostracisme

Jasper Mekkes

Bron: Please Master.

Ostracisme was een stemming waarmee de volksvergadering van Athene één van haar burgers ‘beknotte en vernederde’ door hem voor maximaal tien jaar te verbannen. De naam van de geostraceerde werd vervolgens op een scherf (Grieks: Ostrakon) van een stuk aardewerk geschreven. Dit middel werd ingezet tegen invloedrijke burgers van Athene die er van verdacht werden ten koste van de staat persoonlijke macht te ambiëren.

Het ostracisme werd door Aristoteles omschreven als goed voor de staat wanneer de invloed van de geostraceerde was gebaseerd op rijkdom of relaties, dienstig voor een bepaald particulier belang en rechtmatig – zij het in ontaarde staatsvormen.

Eén van de wat meer hilarische misverstanden van deze tijd is dat gelijk hebben iets anders zou zijn dan gelijk krijgen. Ik geef mezelf dan ook regelmatig een stukje Gelijk cadeau – en ik kan het iedereen aanraden. Als het zou kloppen dat waarheid perspectivisch is, dan zouden we daar ook allemaal het volste recht toe hebben. Maar waarom zou ik anderen eigenlijk willen meenemen in mijn ideeën als die alleen voor mijzelf waar zijn? Een reden zou kunnen zijn dat het perspectief slechts een structuur is die bovenop de ratio is gebouwd om het een of andere machtssysteem te conserveren.

Objectieve waarheden

Kunstmatige structuren zijn dan ook alleen nuttig wanneer ze de meer objectieve waarheden, zoals het belang van de vooruitgang van individuen door het bevorderen van meer vrijheid, rechtvaardigheid, gelijke kansen, transparantie en ontplooiing van de beschikbare talenten, naderbij brengen.

Het meenemen van anderen in subjectieve waarheden is echter een hardnekkige kwaliteit van het sociale deel van ons brein. Mogelijk zit het afhaalpunt voor de meenemers in onze temporale kwab, het deel waar naast angst en epilepsie ook onze gevoeligheid voor cultuur en religie zou huizen.

Terwijl we vroeger mensen, die een religieuze verschijning van de maagd Maria zeiden te hebben gezien, heilig verklaarden en blindelings achter zogenaamde Grands Hommes als Napoleon aanmarcheerden, zouden we hen tegenwoordig misschien epileptici noemen, die – wellicht met angst als trigger – een aanval hebben gehad van die geestesziekte waardoor ze het visioen van de beschaving per abuis in een cultuur, ideologie, religie, veroveringsoorlog, of demagogische politiek zien.

Gevestigde orde

En terwijl we alleen maar kunnen gissen hoe verziekt de geesten van de eens zo groten der aarde waren, één ding weten we zeker: het systeem en hun hersens lieten hen geloven dat ze het liefst macht wilden.

Net als in de tijd van de Oude Grieken offeren ook de machthebbers in onze neoliberale democratie degenen, die het wagen boven het maaiveld uit te steken, nog naar hartelust op aan de moderne God; de massa en haar nieuwe religie: het neoliberalisme; een religie die uit alle macht in binnen en buitenland door de gevestigde orde in stand wordt gehouden met milieuvervuiling, honger, chaos en oorlog.

Als status, macht en geld je enige levensdoelen zijn geworden, dan ga je jezelf geen gelijk meer geven; je wil immers zoveel mogelijk imbecielen meenemen die jou helemaal geen gelijk zouden moeten geven, en dat alleen doen omdat hun hersengebied voor integriteit wegens inactiviteit gekrompen is. Je volgers hebben namelijk andere prioriteiten; het overleven van de door jou gecreëerde milieurampen, honger, chaos en oorlog.

Neoliberaal kuddedier

Hoe wil je jezelf of een ander ook gelijk geven als je geen onderscheid kunt maken tussen goed en slecht? Hoe wil je besluiten nemen die de vooruitgang van individuen bespoedigen zonder dat vermogen tot het maken van een ethisch onderscheid? Dat gaat niet; de objectieve waarheid wordt noodzakelijkerwijs geostraceerd door het neoliberalisme. Het neoliberale kuddedier heeft geen tijd meer voor de zo belangrijke individuele visie, gebaseerd op individuele waarden zoals de ratio en ecosysteem aarde.

Het neoliberalisme heeft daarmee heel effectief onze temporale kwab aangesproken; de illusies die daar in stand worden gehouden; het visioen van onze eigen epileptische angstcultuur. Het is die plotseling opzettende angst die het neoliberalisme ons aanpraat (ben ik wel goed genoeg, heb ik wel de laatste gadgets in huis, vind de kudde mij nog wel aardig, wie is toch die Enge Ander?) waarmee de eigen integriteit wordt opgeofferd aan de neoliberale religie.

De vraag die we onszelf dan ook steeds dringender moeten gaan stellen is de vraag naar kwaliteit, zodat onze moderne variant van ostracisme; het buitensluiten van de sterkere Ander om zijn betere mening, ons niet nog verder achteruitbrengt.

Neoliberaal kuddedier

Gelukkig is de gemiddelde wereldburger het ostracisme van de grote ego’s in politiek en bedrijfsleven zo langzamerhand wel zat – en ziet hij de alternatieven voor het obsessieve achteruit-wandelen ten koste van iedereen behalve de machthebber zelf. Het zou mij dan ook niet verbazen als we onszelf en elkaar in de nabije toekomst steeds meer en weloverwogen Gelijk gaan geven; met objectiviteit, inzicht en visie als wapens, in plaats van met een stilstaande cultuur gebaseerd op ostracisme – en haar oeroude mensenoffers.

Jasper Mekkes is ingenieur en vooruitgangsfilosoof.

Tweet

Jasper Mekkes, 16.03.2018 @ 09:14

[Home]