Op vakantie in Frankrijk

Jasper Mekkes

Het was alweer een tijdje geleden dat we in Frankrijk waren, maar nu gingen we dan eindelijk, met een tussenstop in het Noord-Franse dorpje Dompierre-Becquincourt, van Normandië naar Bretagne. Luc, de Fransman die ons ontving bij de tussenstop, liet ons behalve het huis waar we de nacht door zouden brengen ook het land van zijn ouders zien, dat ernaast lag.

We wandelden eerst langs drie bijenkasten. Volgens Luc zaten in iedere bijenkast ongeveer 10.000 bijen. Hij had alle drie de bijenvolken zo van een tak in zijn tuin afgeschud, waarna de bijen in de korven waren getrokken die hij ernaast had neergezet. In de honing was hij niet geïnteresseerd, het ging hem om de bijen.

Daarna kwamen de ganzen, ik schat een stuk of twintig, die ze hielden voor het vlees. En de ongeveer honderd scharrelkippen en hanen, die opgehokt waren vanwege de vogelgriep. De ganzen mochten pas buiten lopen nadat ambtenaren van iedere gans een buisje bloed hadden afgenomen om uit te sluiten dat ze vogelgriep hadden.

Iets verderop stond één van de vele ezels van het Franse platteland, die sinds de komst van de tractor geen ‘nut’ meer had – maar nog wel zorgde voor een ouderwets gezellige sfeer. Nadat Luc aan de pruimenboom had geschud en de ezel de gevallen lekkernijen had verorberd balkte hij tevreden.

Nieuwe onderdrukkers

Het geluid van de ezel is behalve een fijn geluid (het doet mij altijd denken aan een vorig leven als keuterboer op het Franse platteland) ook een ironisch geluid; voor het land van de zich opvolgende revoluties. Revoluties waar de gewone burger telkens weer aan bijdroeg in de hoop het beter te krijgen, maar die hem na de revolutie gewoon weer terugbrachten bij het begin: onderdrukking, zij het dan nu door nieuwe onderdrukkers.

Tijdens een uitstapje keken we uit over het slagveld in het dal van de Somme, inmiddels een gebied waar de natuur het voor het zeggen had.

De volgende ochtend vroeg konden we de sleutel in de brievenbus van Lucs ouders doen, zei hij. Zelf zou hij dan al op weg zijn naar Amiens om samen met zijn broer haantjes te gaan verkopen op de markt.

Na het land van de Somme kwam een Normandisch huis in la Manche, tussen stille, groene bergen. We hadden een prachtig uitzicht op een kabbelende rivier, reeën, eekhoorns en buizerds. In Gavray sur Sienne hoorden we ‘s nachts een bosuil, en ook weer een ezel balken. Dat balken is een geluid dat enkele kilometers ver draagt, van het ene dorp tot het andere dus, in het land met de meeste dorpen van Europa.

Maar de nomaad in ons riep alweer, de reis ging weer verder, nu naar een camping op het Bretonse platteland, waar de geiten en kippen naast ons op het grasveld graasden. De sterrenhemel was er geweldig en behalve dat we ’s nachts een bosuil en een egel op zoek naar water hoorden, hoorden we ook hier weer in de verte… een ezel balken.

Gewone Fransen

Ons bezoek met rondleiding aan het kasteel van de familie Rosanbo, die het ondanks de Franse revolutie al sinds 1400 in bezit had, leerde ons dat Bretagne van oudsher een arm gebied was. Een zijvleugel was namelijk gewijd aan de leefwijze van de Breton in het begin van de 19de eeuw. De gewone Breton leefde toen nog steeds in kleine behuizingen waar op iedere centimeter ruimte moest worden bezuinigd. Het kasteel zelf was uiteraard ruim bemeten, en bovendien heerlijk koel. En het werd steeds koeler naarmate je in oudere delen van het kasteel terecht kwam, door de dikkere muren.

Volgens de officiële geschiedschrijving is de uitbuiting van de gewone Fransen dè reden voor de Franse revolutie, maar dat is uiteraard een misverstand, zoals de officiële geschiedschrijving wel meer misverstanden koestert. De Franse revolutie was een aangelegenheid van de bourgeoisie, die naast geld ook graag macht wilde hebben, maar in haar streven naar politieke macht de adel en de geestelijkheid op haar pad vond. Vervolgens werd de gewone Fransman voor het karretje van de machtswellust gespannen.

Toen de zogenaamde ‘sansculottes’ na de revolutie van 1789 water en zeep eisten van Robespierre, omdat de revolutie toch bedoeld was voor vrijheid, gelijkheid en broederschap, en ze daar sinds 1789 nog maar weinig van hadden gezien, werden diezelfde sansculottes door Robespierre naar de guillotine gestuurd.

Engelse invasies

Het kasteel van de familie Rosanbo was in de 15de eeuw gebouwd, aan de bovenkant van het dal van het riviertje de Dour Élego, dat bij Mont Saint Michel uitmondt in de Atlantische oceaan. Het kasteel diende destijds net als Mont Saint Michel om het Bretonse land te beschermen tegen invallen van de Engelsen. Ironisch genoeg stammen de Bretoenen zelf af van de Kelten die vanaf de 4de eeuw Engeland ontvluchtten naar Bretagne, vanwege de aldaar opdringende Angelsaksen. Zij wisten dus uit overlevering wat er op het spel stond.

Met een onderbreking van drie generaties, omdat een ouderpaar met bijna alle kinderen was uitgemoord door Robespierre, held van Marxistisch-Leninistisch links, is het kasteel altijd door dezelfde familie bewoond geweest. Die familie heeft de revolutie overleefd doordat twee dochters gevangen zaten om te worden onthoofd, toen Robespierre zèlf gevangen werd gezet, waarna de dochters vrijkwamen – en de markiezen le Pelletier de Rosanbo ook nu nog leven.

De bibliotheek van het kasteel bevatte onder meer werken van Tocqueville en Chateaubriand, welke laatste op Mont Saint Michel een deel van zijn jeugd doorbracht, en daar mooi over schreef in zijn ‘Mémoires d’outre tomb’.

Gekwetter

Het laatste verblijf was een tussenstop van twee nachten, wederom in Noord-Frankrijk, in het Picardische dorpje Équennes-Éramecourt. We waren dus weer in het land van de Somme, op zo’n 100 kilometer afstand van onze tussenstop in Dompierre-Becquincourt op de heenreis.

Een ezel hoorden we nu niet, maar we zagen wel een bordje in deze rustgevende Picardische variant van de tuin van Epicurus: ‘Pas de wifi, pas de réseau. Juste le tweet des oiseaux.‘

Jasper Mekkes is ingenieur en vooruitgangsfilosoof en heeft net een boek gepubliceerd: Wil tot Waarheid; een materialistische ontologie van de mens en zijn natuur.

Tweet

Jasper Mekkes, 02.09.2022 @ 09:03

[Home]