Onze gedachten zijn niet vrij
Jasper Mekkes
Scène uit ‘Elysia, Valley of the Nudes‘ (1935)
Onze gedachten zijn alles behalve vrij. Ze worden gestuurd door onszelf, de mensen om ons heen en door de media. De foute inzichten die ons brein op basis van gedachten van anderen voor waar aanneemt zorgen er vervolgens voor dat allerlei onjuiste ideeën steeds vastere vorm aannemen in de loop van een mensenleven.
Gedachten van anderen zouden dan ook slechts moeten dienen als bron van vermaak of, op zijn best, als herkenningspunt.
Xenofobe haatpredikers
De nihilistische gedachten van de xenofobe haatpredikers onder ons kunnen op geen enkele manier als logisch herkenningspunt dienen. Het is slechts de chaos en de onnatuurlijke zelfvernietigingsdrang van de fanatieke xenofoob waarvan we de echo denken te horen in onszelf – als we onszelf niet zijn.
Maar dergelijke gedachten zijn zo langzamerhand wel mainstream aan het worden in politiek en media.
Daarom is het hoog tijd voor een protestbeweging tegen al die ezels die onophoudelijk op het podium worden gehesen.
We zijn het een held als Rudolf Valkhoff, die ten koste van zichzelf durfde opstaan tegen het neoliberale systeem, verplicht. We moeten het gevaarlijk achteruitwerkende neoliberale (crypto)fascisme op de knieën zien te krijgen – door het betere alternatief te schetsen – en daarmee de nieuwe fascisten hun podium en hun macht te ontnemen.
Ondertussen moeten we gedachten van anderen, die wel als nuttig herkenningspunt kunnen dienen, koesteren – en actiever onder de aandacht brengen.
Fanatieke behoudzucht
Neem nu bijvoorbeeld eens de traditionele bestanddelen van het (filosofische) leven: de wapening voor het leven, de zorg voor zichzelf, de nuttige kennis en het leven conform de regels.
Deze bestanddelen van het filosofische leven vormen het ultieme herkenningspunt, een aspect van het instinct van de mens; iedereen gaat gedurende zijn leven door deze fasen heen.
Een filosoof, of een liefhebber van de waarheid, kijkt als het goed is niet af om dergelijke concepten te bedenken; hij onderscheidt en destilleert ze op logische wijze uit het verleden en de toekomst van het natuurlijk ecosysteem.
Het nihilisme van ‘denkers’ als Peterson bestaat niet voor niets uit het koesteren van het verleden en het leven in het ‘nu’; weinig zo bedreigend voor fanatieke behoudzucht als het met nuttige kennis willen realiseren van de kans op een betere, beschaafdere toekomst.
Sociale hygiëne
Maar kunnen wij eigenlijk nog wel aan het nihilisme ontsnappen? Het ongemakkelijke antwoord is dat het merendeel van de mensen hiervoor niet vrij genoeg is – en dat niemand echt vrij kan denken. We zullen echt wat meer sociale hygiëne moeten opbrengen om de onfrisse gedachten van haatpredikers geen kans meer te geven.
Kenmerk van mensen als Peterson is dat ze slordig denken, omdat ze zichzelf niet zijn. Het is de reden dat zijn fanatieke en xenofobe conservatisme tegennatuurlijk is voor ieder mens – en z’n aangeboren wil tot waarheid.
Ezels hebben hun instinct onderdrukt met een ondergangsreligie die Jordan voor ze schetst en waarin ze zich herkennen doordat ze zichzelf niet optimaal hebben ontwikkeld tijdens de traditionele fases van het leven.
Net zoals ze zich soms per abuis denken te herkennen in het neoliberale roofkapitalisme van fascistische staten als Israël – en het ermee samenhangende lastigvallen van Palestijnen, die slechts hun individuele doelen willen bereiken.
Slordige denkers
Of in slordige denkers die de parallellen niet zien tussen hun ‘vrij linkse’ manifest en de gevaarlijk Jacobijnse vorm van onverdraagzaamheid die uitgaat van het lastigvallen van individuen in het bereiken van hun individuele religieuze doelen.
Het neoliberale roofkapitalisme is niet voor niets vaak een geaccepteerd onderdeel van de ideologie van de zogenaamd vrij-denkende zich links noemende xenofoben.
Maar hoe funest het ook is voor de vooruitgang van de mensheid dat zoveel mensen niet zichzelf zijn, het biedt ook hoop.
Er is dus misschien wel een manier om degenen die in hun ontwikkeling dezelfde stadia doorlopen als ieder ander mens, tijdens die stadia te helpen zichzelf de goede kant op te ontwikkelen – met behulp van goede docenten in de geesteswetenschappen bijvoorbeeld.
Namelijk door hen te leren zichzelf doelen te stellen voor de toekomst; op basis van een goede analyse van heden en verleden. Het stellen van natuurlijke doelen is een teken van cultuur, van beschaving; een manier om jezelf te verheffen boven de dieren om je heen; om het onmogelijke mogelijk maken.
Individuele vrijheden
Het zullen doelen moeten zijn die kritiek op slordig denkende individuen in achterhaalde systemen centraal stelt. Om te zorgen dat het fascisme van de elite van roofkapitalisten die de politiek in veel landen ter wereld heeft overgenomen, gebroken wordt, moeten die elite en haar door demagogie verblinde volgers veel scherper gewezen worden op goed en fout – en de manier om je de goede kant op te ontwikkelen; door jezelf te worden.
Kritisch naar jezelf en het systeem kijken kan alleen als je je eigen regels en doelen optimaal hebt opgesteld. Doelen die niets te maken hebben met de vaak slordige gedachten van anderen in een achterhaald systeem dat individuele vrijheden wil beperken. Maar doelen die je helpen jezelf te worden, met de nuttige kennis die je opdoet nadat je jezelf met kritiek hebt gewapend tegen het hedendaagse fascisme, dat vrije individuen neerdrukt.
Jasper Mekkes is ingenieur en vooruitgangsfilosoof.
Jasper Mekkes, 24.05.2018 @ 07:18
RSS