Omarmt BIJ1 diversiteit of valt ze ten prooi aan extremisten?
Mark Havega
Illustratie: Anders Zorn
BIJ1 wordt twee kanten op getrokken. Een deel van de partij wil diversiteit écht laten werken. Sylvana Simons is daarvan het boegbeeld, met haar sterke optredens in de Kamer, waarbij ze als een van de weinigen telkens weer Rutte op de kast weet te krijgen.
Een ander deel van BIJ is ronduit fundamentalistisch. Ik ben bekeerling tot het christendom en heb religieus en ideologisch fundamentalisme van dichtbij meegemaakt. Toch haalt het fanatisme in christelijke hoek het niet bij wat ik in dit specifieke segment van BIJ1/Black Lives Matter heb gezien.
Dit extremisme uit zich op twee manieren. Ten eerste is er een onwankelbaar geloof in bepaalde dogma’s. De wereld is dan niet complex, maar zwart-wit: je hebt racisten en degenen die tegen racisme strijden, goeie en slechte mensen, niets er tussenin. Wie ook maar op enige manier afwijkt van deze ‘woke orthodoxie’ valt automatisch in de categorie van de foute mensen. Kortom: 99 procent van de mensheid is verdorven – christenfundo’s zouden zeggen: gaat naar de hel.
Ten tweede kent de extreme flank van deze beweging een aversie tegen witte mensen. Die wordt ook af en toe expliciet geuit: wit is fout en goede witte mannen bestaan niet. Ze willen dat BIJ1 een partij is van zwarte mensen en mensen van kleur. Intern op gelijke voet samenwerken met witte mensen is onmogelijk.
Validisme
Onlangs kreeg ik het aan de stok met deze woke-fanatici. Het ging over de term validisme. Ik schreef dat de sfeer in BIJ1 op dit moment om te snijden is en blijkbaar gebruikte ik daarbij het woord ‘gek’. Dat was voor diverse mensen aanleiding om de strekking van mijn boodschap compleet te negeren en alleen te antwoorden dat ‘gek’ een vorm van validisme is.
Xandra Koster definieerde validisme op Oneworld als woordgebruik ‘om discriminatie, marginalisering en stigmatisering van mensen met een functiebeperking op grond van hun lichamelijke, verstandelijke en/ of psychische gesteldheid aan te duiden’. Kortom: wees je ervan bewust dat je, als je iets ‘autistisch’ of ‘schizofreen’ noemt, een negatieve betekenis verbindt aan een beperking van een bepaalde groep mensen. En dit draagt bij aan hun marginalisering. Dit maakt validisme tot een waardevol concept.
Maar Koster draaft door als ze zegt dat ‘gek’, ‘achterlijk’ en ‘idioot’ ook vormen validisme zijn. Waar je bij het gebruik van ‘autistisch’ mensen zult treffen die kunnen zeggen ‘hee, je gebruikt mijn autisme hier als soort- van scheldwoord’, zul je nooit iemand ontmoeten zie zegt ‘hee, ik ben zelf achterlijk en vind het niet fijn dat je dit woord op deze manier gebruikt’. Niemand wordt gemarginaliseerd als ik iets ‘gek’ of ‘idioot’ of ‘debiel’ noem.
Validisme is typisch een alfa-wetenschappelijke term. Het is geen exacte wetenschap, maar er is altijd debat mogelijk over de precieze definitie. Voor de woke-fanatici bestaat die nuance niet. Validisme is voor hen wél hard omlijnd en wie hier anders over denkt, moet wieberen, is fout en slecht en gaat naar de woke-hel.
Knipoog
Dat overkwam dus mij. Ik gaf tijdens een discussie op internet aan rekening te zullen houden met de wensen van anderen en geen woorden als ‘gek’ of ‘idioot’ meer te gebruiken. Ik wil niet dat irritatie over mijn woordkeus de onderlinge relatie verpest. Dat was niet genoeg. Ik moest me conformeren aan hún definitie van validisme. Dat weigerde ik. Vervolgens kwamen zij met artikelen aan zoals dat van Koster. Ik had nog veel te leren, vond men.
Dat ik het artikel van Koster al lang ken, dat ik vind dat er veel waardevolle dingen in staan, maar dat ik vind dat ze op punten (zonder goede argumentatie) doordraaft – dat alles was voor mijn gesprekspartners irrelevant. Ik moest en zou ‘leren’. Zo functioneren artikelen op OneWorld vaker als dogma’s die boven elke kritiek staan. Ik vind dat ongezond.
Ik maakte, met een knipoog-emoticon, de opmerking dat ik het een tikje merkwaardig vond dat mensen die het met me oneens zijn er direct vanuit gaan dat ík nog moet leren. Ze menen blijkbaar niet dat ze van mij of van dit gesprek kunnen leren. Ze beschouwen zichzelf als uitgeleerd. Eigenlijk vind ik dat tenenkrommend arrogant, maar met de knipoog wilde ik het vriendelijk houden.
Daarop antwoordde iemand dat zij mijn gebruik van de knipoog onprettig vond. Ineens werd mijn poging het gesprek enigszins luchtig te houden, geplaatst in een context van de witte man (ik) die knipoogt richting een vrouw.
Dat was voor mij het moment om te besluiten: ik pak mijn biezen, hier heb ik niks te zoeken. Ik heb ontzettend veel beperkingen en gebreken en ik kan nog van alles leren. Maar dat praten met fundamentalisten alleen tot frustratie leidt, dat weet ik al heel lang.
Toch doet het pijn. Door dit soort fanatisme op de vierkante millimeter jaagt deze minderheid binnen BIJ1 welwillende bondgenoten weg. Dat kan nooit de bedoeling zijn.
Ruimte innemen
Een andere ervaring illustreert de tweede kant van extreem wokeisme. Ik zie bij BIJ1 witte mannen en vrouwen die zich verontschuldigen als ze zich aanmelden voor een positie binnen de partij. Ze maken excuses dat ze ‘ruimte innemen’ die ook door een niet-witte persoon kan worden gevuld. Dat ze zuurstof ademen die anders misschien door een persoon van kleur was ingeademd.
Ik zag dat onlangs nog Erik Stronks doen op Twitter. Hij stelde zich supernederig op – Peter Breedveld heeft er al over geschreven hoe totaal krankjorum dat is. Zelfreflectie? De woke-extremisten tonen daar geen enkel teken van. Als ze het woord gebruiken is dat alleen om duidelijk te maken dat witte mensen aan zelfreflectie moeten doen. Zelf hoeven ze dat niet.
Wit privilege bestaat, zelfreflectie bij witte mensen is broodnodig om dit beter te beseffen en Gloria Wekker heeft perfect duidelijk gemaakt hoe dit alles zit. Wit privilege gaat samen met de degradatie van niet-witte mensen en die hiërarchie is alomtegenwoordig, ook in onze samenleving. Ook ik geniet wit privilege en ik probeer me daarvan bewust te zijn.
Al decennia zijn we aan het strijden tegen seksisme (met verdeeld succes). Nu moeten we ook de strijd aanbinden met wit privilege. Maar je bestrijdt seksisme niet door mannen naar beneden te halen. En je pakt wit privilege niet aan door witte mensen naar beneden te halen – of door jezelf, als witte man, vrijwillig naar beneden te trekken.
Bewustwording creëren
Je lost seksisme, islamofobie, wit privilege, homohaat en al die andere vormen van ongelijkheid op door bewustwording én door een omgeving te creëren waarin alle mensen die onder deze vormen van racisme, discriminatie en uitsluiting lijden weer op gelijke voet met ‘de rest’ kunnen functioneren, met gelijke kansen en gelijke beoordeling.
BIJ1 wil zo’n partij zijn. Een partij dus waar niemand zich geremd hoeft te voelen en iedereen vrij kan zijn om zichzelf te zijn. Dan ben je vrij om zelfvertrouwen te hebben, ook als wit persoon, maar waak je ervoor dat dit niet ten koste van anderen gaat. Beschaving, kortom.
Dat is een enorme uitdaging. Hoe ben ik mij als witte man bewust van mijn privilege? Hoe ga ik daarmee om? Ik strijd bijna veertig jaar tegen gebrek aan zelfvertrouwen, tegen depressie, maar ken inmiddels ook mijn talenten. Ik ben een gelukkige journalist en heb geen politieke ambitie, maar als ik de woke-extremisten zie vraag ik me toch af: mag iemand als ik van hen zijn talenten inzetten? Of is dat een absolute no-go?
BIJ1 is een mini-samenleving. Als de partij erin slaagt deze enorme diversiteit goed te laten werken, dan moet het in de samenleving ook kunnen. Nu dreigt de partij alsnog uit elkaar te spatten van onverdraagzaamheid. Als vredig en op gelijke voet samenwerken hier al niet lukt, is de rest van Nederland sowieso verloren.
Mark Havega is een gefingeerde naam. Om privacy-redenen en omdat Nederland zo’n geweldig tolerant land is, heeft Uw Hoofdredacteur bij hoge uitzondering toegestaan deze opinie anoniem te publiceren.
Gastschrijver, 31.07.2021 @ 10:37
RSS