Nieuwsbrief uit Istanbul: minderheden
Hassnae Bouazza
Illustratie: Werner Klemke
De derde ontmoeting in het fraaie Istanbul bracht ons gezelschap een interessant gemêleerd panel. De onderwerpen waren persvrijheid en de positie van minderheden in Turkije, waaronder die van de Koerden. Sprekers waren Yavuz Baydan, journalist en ombudsman, de Turks-Joodse schrijver Mario Levi, Koerdische schrijver Ümit Firat en de Grieks-Turkse Andrea Rombopulos.
Rombopulos en Levi spraken over de positie van respectievelijk de Griekse en Joodse gemeenschap en Firat over de Koerdische kwestie.
Yavuz Baydan sprak over de persvrijheid en trok meteen fel van leer tegen de arrestaties van ruim negentig journalisten. Het gros van de gearresteerde journalisten is Koerdisch en gearresteerd op grond van de vage terreurwetgeving die de regering in staat stelt journalisten op te pakken en vast te houden tot hun proces.
Vijftien van de gearresteerde journalisten zijn Turks en het was hun arrestatie die tot veel ophef leidde, aldus Baydan. Hij noemde de ophef hypocriet, omdat de meeste van de critici hun mond niet opentrokken toen hun Koerdische collega’s werden opgepakt.
Baydan haalde ook uit naar de mediamagnaten die veel van de zenders en kranten bezitten: de overheid hoeft geen censuur meer toe te passen, dat doen de mediamanagers zelf wel. Hij hekelde de op winst gerichte en a-journalistieke managers die nooit achter hun journalisten blijven staan.
Mario Levi schetste de geschiedenis van de joodse gemeenschap in Turkije. Eind vijftiende eeuw, zo rond 1492, ten tijde van de Spaanse Inquisitie, kwamen zijn voorouders naar Istanbul, omdat daar al een joodse gemeenschap was van joodse Turken uit de Byzantijnse tijd. Zowel Levi als Rombopoulos vertelden dat de positie van minderheden was verbeterd. Iets wat we de afgelopen dagen meermaals hadden gehoord.
De Koerdische schrijver Ümit Firat was wat feller: hij sprak over de geschiedenis van de Koerdische kwestie en de slachtingen die de Turkse overheid had aangericht op de Koerdische bevolking. Ook hij vond dat het beter gaat, maar ook dat het nog beter kan. Zo is voor de grondwet iedereen Turk, en hij vindt dat dit moet veranderen en dat er erkenning moet komen voor de culturele achtergrond en identiteit van de minderheden.
Op de vraag of de Koerden nog wel een eigen staat willen of nu wel tevreden zijn, antwoordde Firat dat ze niet eens in staat zijn om daar openlijk over te discussiëren, wat hij betreurt. Als Turkije helemaal democratisch zou zijn met gelijke rechten voor iedereen, zouden Koerden niet langer een eigen staat wensen.
Yavuz Baydan deed er nog een schepje bovenop en stelde dat Turkije helemaal niet seculier is. Het directoraat van godsdienstzaken, Diyanet, heeft na het leger het grootste budget en beschermt niet alle religieuze minderheden. Baydan vond dat Diyanet alle groeperingen moest opnemen of, nog beter, opgeheven moest worden om een echt seculiere staat te zijn.
Gespreksleider was Erkam Tufan Aytav, de man die de dag ervoor de geschiedenis van Turkije uiteen had gezet met een lofzang op Fethullah Gülen. Hoewel we waren uitgelopen en hij eigenlijk geen spreektijd had, nam hij die toch en herhaalde nog eens dunnetjes het verhaal dat hij een dag eerder had gehouden. Hij kreeg de smaak dermate te pakken dat hij regelmatig de sprekers onderbrak om te benadrukken wat een enorm charismatische leider Gülen toch is en hoe geweldig zijn invloed is. Gülen haalde mensen uit hun hypnotische toestand en maakte hen wakker, aldus Aytav.
Ik vroeg me af hoe het zat met de hypnotische toestand van Gülen-volgers als Aytav, maar dat durfde ik niet te vragen.
In het kader van de vierhonderdjarige relatie tussen Turkije en Nederland en op uitnodiging van het Platform 400 Jaar was Hassnae Bouazza een paar dagen met een groep andere journalisten in Istanbul. Volg haar op Twitter.
Hassnae Bouazza, 29.06.2012 @ 17:34
11 Reacties
op 29 06 2012 at 18:19 schreef Bigpete:
Dat Turkije alleen in naam (grondwet) seculier is dat is natuurlijk oud nieuws. Het Presidium voor Godsdienstzaken dateert van 1924. Alle imams zijn ambtenaar. Hoezo scheiding van moskee en staat? De staat bepaalt wat de imam vertelt. Verder belemmert Turkije actief andere godsdiensten dan de islam. Het is leuk voor de bühne dat de staatsgodsdienst in 1928 is afgeschaft, maar de werkelijkheid is een andere.
op 29 06 2012 at 23:13 schreef Jona:
Zo is voor de grondwet iedereen Turk
Uit de formulering leid ik af dat Ümit Firat erkenning van een etnische achtergrond in de grondwet wil vastleggen. Dat lijkt me een stap terug naar de feodaliteit.
Vroeger bestonden er verschillende rechtenpakketten: mannen en vrouwen, adel en burgers en boeren en geestelijken, alsmede etnische minderheden hadden elk andere rechten. Een van de verworvenheden van de Franse Revolutie is dat alle burgers dezelfde rechten kregen. (De vrouwen een beetje later, overigens, maar de strekking is duidelijk.)
Die juridische gelijkheid werd, voor iedere staat, vastgelegd in de grondwet. Grondwetten bieden gelijkheid, ongeacht de persoon. Iedereen geldt als burger en is voor de wet gelijk.
Ik heb er de grondwetten van de wereld niet op na gelezen, maar ik kan me niet voorstellen dat er vaak etnisch onderscheid wordt gemaakt. Er bestaat erkenning van streektalen (bijv. het Fries) en lokale autonome (Corsica of Baskenland), maar het verlenen van etnische rechten lijkt me echt niet meer van deze tijd.
op 30 06 2012 at 01:53 schreef Olav:
Jona, ik heb inmiddels al heel wat grondwetten gelezen want dat is één van mijn rare liefhebberijen (meestal met een glas wijn erbij en/of een sigaartje, ik maak er echt geen hyperserieuze studie van). Die van Turkije heb ik ook gezien en voor zover ik me kan herinneren biedt deze inderdaad gelijkheid voor iedereen. Tenminste, voor zover “iedereen” Turk is, Turks spreekt, en nationalist is in de traditie van Atatürk.
Geen woord in die grondwet doet vermoeden dat misschien niet elke burger van de Turkse staat precies aan dat profiel voldoet. Natuurlijk staat er ook niet in dat (bijv.) Koerden onderdrukt moeten worden, maar dat hoeft ook niet: ze bestaan gewoon niet.
Ik zou dat toch een probleem willen noemen.
op 30 06 2012 at 12:43 schreef Niek Holtzappel:
@Jona,
Het een sluit het ander niet uit. Een goede grondwet zal in de eerste plaats moeten aangeven dat alle burgers, ongeacht geloof, taal, ideologie of wat dan ook gelijk zijn voor de wet, in de tweede plaats zal een grondwet de rechten van individuen om hun leven op hun eigen manier in te richten moeten respecteren, daaruit volgt dat vrijheid van meningsuiting, vrijheid van vereniging en vrijheid van godsdienst moeten gelden.
Lokaal zelfbestuur kan daar een onderdeel van zijn, maar dat hoeft niet persé. De rechten van Friestaligen zijn behoorlijk goed gewaarborgd in het centralistische Nederland bijvoorbeeld.
op 30 06 2012 at 15:17 schreef Jona:
Dag @Olav en @Niek
Ik wil ook niet ontkennen dat de gebrekkige omgang met de rechten van de Koerden een probleem is; ze zijn als volk talrijker dan, pakweg, de mensen in Jordanië, die wél een eigen staat hebben gekregen. De Koerden is bovendien een staat beloofd.
Welke oplossing er is, weet ik ook niet. De jonge leraressen die in de omgeving van Diyarbakir werden gedood toen ik daar vorig jaar was, verdienden het gewoon om oud te worden, te trouwen met hun geliefde, kinderen te krijgen en die te zien opgroeien. Gewoon, wat iedereen van het leven verwacht. Omgekeerd hoeven de Diyarbakirenen niet te pas en vooral te onpas ingepeperd te krijgen dat hun identiteit secundair is aan hun Turkse burgerschap. Ook dat is iets wat iedereen van het leven mag verwachten.
Ik weet de oplossing niet. Ik denk alleen dat de moeilijkheden niet worden opgelost door etnisch onderscheid een grondwettelijke basis te geven.
op 30 06 2012 at 15:38 schreef Yvonne:
De Zuid- Molukkers negeren we gewoon. Kinderen kunnen onderdak krijgen in de gevangenis en bepaalde kleding niet gewenst. Slachtingen in Nederlands-Indië noemen wij politionele acties en anno nu, nu de meeste nabestaanden de pijp uit zijn, komt er een greintje genoegdoening nadat onze regering had vermeld dat de boel verjaard was.
Pietermans heeft weer eens de balk voor den kop. Die moet je onderhand met grof geschut weghalen. Nog gebadderd in Alanya, Piet?
op 30 06 2012 at 23:06 schreef vander F:
@Yvonne,
correct wat betreft het Indische verleden, alhoewel de molukse zaak in NL geen strobreed in de weg wordt gelegd maar zeker ook niet wordt ondersteund, en waar de schande van de politionele acties door de regering nog steeds niet ruiterlijk en duidelijk afstand is genomen, zeker waar.
Maar das oude koek, netzoals Armeense dodenmarsen, ook allemaal foute boel, maar het gaat echter om Turkije NU.
Een enorm en bevooroordeeld religieus staatsapparaat, Diyanet, onderdrukkende staatscensuur etc.
Al gaat het dan misschien nu iets beter in Turkije, en in het kader van Hassnae’s observaties zijn er nog wat flinke vraagtekens te bespeuren wat betreft welke kant Turkije politiek nu opgaat, de Molukse zaak en Nederlands-Indie er in dit verhaal bijslepen gaat echt helemaal nergens over.
op 02 07 2012 at 12:44 schreef Olav:
Jona:
Ik denk alleen dat de moeilijkheden niet worden opgelost door etnisch onderscheid een grondwettelijke basis te geven.
Inderdaad, sterker nog, daardoor wordt het probleem juist veroorzaakt.
op 04 07 2012 at 09:31 schreef You On A Gin:
@ vander F
Selectieve verontwaardiging vind ik altijd wel fascinerend om te zien.
op 04 07 2012 at 10:48 schreef Yvonne:
@vander F
“Al gaat het dan misschien nu iets beter in Turkije, en in het kader van Hassnae’s observaties zijn er nog wat flinke vraagtekens te bespeuren wat betreft welke kant Turkije politiek nu opgaat, de Molukse zaak en Nederlands-Indie er in dit verhaal bijslepen gaat echt helemaal nergens over.”
Oke, dan houden we het alleen op de nieuwe koek van Nederland, wij weten in ieder geval welke kant Nederland is opgegaan, ik bedoel, wat is het verschil met Turkije?
op 04 07 2012 at 11:16 schreef You On A Gin:
Nou, in Nederland zijn we weer hypocriet en stijfkoppig op andere manieren.
RSS