Marnix Rueb is daud
Peitâh Breidveld
Eerbetoon aan Marnix Rueb van een fan op Facebook, een bewerking van deze cartoon over de dood van Adriaan Bontebal.
De dood van Marnix Rueb is niet onopgemerkt gebleven. Alle kranten hadden een fijne necrologie over de sympathieke, bescheiden Hagenees. Zelfs de Haagse burgemeester toonde zich aangeslagen. Bij de laatste wedstrijd van ADO werd er een enorm spandoek ontvouwen ter ere van Rueb. Dat hij er niet meer is, zo plotseling ook, is heel, heel erg voor Den Haag.
Rueb heeft er met zijn stripfiguur Haagse Harry een belangrijke bijdrage geleverd aan de emancipatie van de Hagenees. Dat is echt waar. Vóór Haagse Harry was het tot diep in de provincie Amsterdam voor en na. Gezellige Amsterdamse volksjongens domineerden de media met hun lijzige Amsterdams en hun schoonmoedergrappen en gemeier over ‘de hoge heren in Den Haag’ en gesellig bij Tante Sjoan an de toog.
Grover en cynischer
Wie zich in plat Haags uitdrukte, kon het vergeten. Wim Deetman, van oorsprong ook een echte Hagenees, die is opgegroeid in de Schilderswijk, vertelde me in zijn tijd als burgemeester eens dat hij boze brieven kreeg van keurige mevrouwen toen hij zich op televisie in Haagse tongval had uitgedrukt.
Haagse humor is veel grover en cynischer dan Amsterdamse humor en daarom nooit erg populair. Tot Haagse Harry Nederland veroverde. Daarna begon je ook Haagse volksjongens op televisie te zien. Sjaak Bral en Henk Bres en dat soort lui. In Den Haag zelf ontstond een Nieuwe Haagse Golf van Hagenezen die dichtten, rapten, rockten en grappen maakten in plat Haags en op z’n Haags: recht voor z’n raap. Dankzij Rueb, die ook brieven kreeg van Hagenezen die hem bedankten omdat ze zich dankzij hem, schreven ze, niet meer hoefden te schamen dat ze plat Haags praatten.
Zelfs de website GeenStijl, wat ik een typisch Amsterdamse website vind, is besmet door het Haagse Harry-virus. De spelling van ‘mongool’ en ‘dood’ als ‘mongeaul’ en ‘deaud’ verraadt onmiskenbaar de invloed van Marnix Rueb.
Droste-effect
Dus. Maar Rueb is veel meer dan de bedenker van een ontzettend grofgebekte stripfiguur. Ik bedoel: Haagse Harry is veel meer dan een “Kankâh” schreeuwende werkloze in een Aussie trainingspak. Elke strippagina van Haagse Harry zit tjokvol verwijzingen naar de actualiteit en de geschiedenis, naar klassiekers in de popcultuur, inside jokes, scherpe woordgrappen en grappen in grappen. Elk plaatje heeft een Droste-effect waar je ingezogen wordt, zodat het nog heel lang kan duren voordat je aan het eind van de pagina bent.
Rueb was niet zomaar een leuke tekenaar met een gimmick, hij was één van de scherpste satirici van het land. Tegelijkertijd was hij ook één van de mildste. Hij haalde de scherpste kantjes van het harde Haagse af. Sjaak Bral, bijvoorbeeld, met wie hij veel samenwerkte, was voordat hij een bekende Nederlander werd, ontzettend veel grover en compromislozer. Als je hem belde voor een interview vlogen de “kankermongolen” en dergelijke je om de oren. Op televisie zie je een Bral die meer de kant van Paul van Vliet is opgeschoven (ook een Hagenaar die, meen ik, moest fatsoeneren om door het Nederlandse publiek te worden geaccepteerd), maar daarbuiten is-ie, of was-ie, een ongeleid projectiel die door de zeer verstandige Marnix Rueb een beetje in het gareel werd gehouden.
Althans, zo herinner ik me Rueb vooral, de enige ‘normale’ van het groepje anarchistische Hagenezen die in zijn kielzog een gooi deden naar het Bekende Nederlanderschap. Allemaal aardige jongens hoor, maar te wild voor het grote publiek.
Te plat en ordinair
Rueb was dan ook de zoon van een rechter, iemand uit de gegoede klasse. Een Hagenaar die liever Hagenees wilde zijn. Maar zelfs hij werd in Den Haag zelf niet door iedereen in de armen gesloten. Toen Coos Versteeg, die ik kende van De Haagsche Courant, mij vroeg of ik een goede Haagse cartoonist wist voor Den Haag Centraal, de krant die hij oprichtte nadat De Haagsche Courant was opgegaan in het Algemeen Dagblad, noemde ik onmiddellijk Marnix Rueb, maar daar wilde hij niks van weten. Te plat en te ordinair vond-ie dat. Versteeg was meer van Jaap Vegter maar ja, die was een paar jaar eerder overleden. Het werd de keurige Teun Berserik (overigens een groot en zeer ondergewaardeerd talent) maar later is Versteeg toch overstag gegaan en verscheen er elke week een verse Haagse Harry-cartoon in Den Haag Centraal. En zo hoort het. Vind ik.
Rueb was veel te aardig. Iedereen wilde alles altijd gratis van hem (ik ben zelf geen uitzondering) en hij werd daar weleens narrig van, maar hij deed het meestal wel. Er waren wel grenzen aan zijn goedheid. Ik herinner me een signeersessie in de Haagse Stripshop, dat ging altijd met een kilometer lange rij voor de deur en Rueb maar tekeningetjes maken. Legde een fan zijn album voor Rueb neer met een gedetailleerde beschrijving van de tekening die hij erin wenste. De halve Nachtwacht, zeg maar. Rueb keek hem aan en zei: “Je krèg gewaun een poppetjuh, vin’ je dat auk goed?”
Den Haag huilt
Ik had geen idee dat hij ziek was. Ik checkte elke dag zijn Facebook-pagina, de enige Facebook-pagina waarbij ik dat deed. Er staan veel foto’s op van Marnix en zijn vrienden en zijn broer op popfestivals en concerten. Er was volgens mij geen rockconcert dat-ie miste. Ik kwam hem er ook weleens tegen. Bij Tool bijvoorbeeld, of David Bowie. Eigenlijk ging ik er altijd vanuit hem tegen het lijf te lopen, als ik naar een concert ging.
Hij ziet er gelukkig uit op die foto’s. Ik denk dat hij tot aan het einde van zijn leven gelukkig is geweest. Maar pas drie weken voor zijn dood hoorde hij dat hij ziek was. Ik probeer me de hele tijd voor te stellen hoe dat geweest moet zijn. In het ziekenhuis liggen, wetend dat je er niet meer uitkomt. Ik vind het eigenlijk niks voor Rueb. Maar ik vind die hele dood maar niks. Het gebeurt de laatste tijd veel te vaak. Als-ie nou oud was geweest, tachtig of zo.
Dag Marnix, heel Den Haag huilt. En vanuit “Parijswijk’ (ho!ho!ho!) huil ik hard mee.
Voor de laatste keer: Lees mijn intâhview met de meester.
Haagse Harry, Peter Breedveld, strips, 25.10.2014 @ 10:30
16 Reacties
op 25 10 2014 at 10:46 schreef Rob:
In mijn herinnering kwam het Haags voor het eerst in beeld dank zij Van Kooten en De Bie, maar dat was een strikt aan schimmige zaakjes gekoppeld crimi-Haags. En natuurlijk zonder kanker. Daarvoor had je inderdaad Paul van Vliet, maar dat was nog beschaafder dan het Rotterdams van Corrie van Gorp, wat op zich al niet veel voorstelde.
Marnix Rueb was een Hagenees om trots op te wezen, zeg ik als Rotterdammer met een grondige hekel aan alles wat Haags is.
op 25 10 2014 at 10:50 schreef teigertje:
Heb altijd zo moeten lachen om die heerlijke humor.
Hij is de enige waarvan ik het kan hebben hoe hij het woord kankah gebruikte.
Rust zacht..aan mijn leven heb jij iets toegevoegd.
op 25 10 2014 at 12:22 schreef Bart:
Mooi stuk.
Wat maakt overigens GS tot een Amsterdamse blog volgens jou?
op 25 10 2014 at 12:55 schreef Peter:
Wat maakt overigens GS tot een Amsterdamse blog volgens jou?
Dat benauwde, claustrofobische, dat dwangmatige afzeiken, het extreem bekrompen wereldbeeld, die hekel aan alles wat anders is, dat voortdurende gevoel dat je er bij tekort schiet, dat jij moet inleveren, dat een ander van jou profiteert.
op 25 10 2014 at 13:53 schreef Herbert:
Heel erg jammer dat hij is overleden> Inderdaad is Rueb voor het Haags wat Normaal voor het Neder Saksisch is. Niet alleen door zijn strips maar ook door het woordenboek en het Haags dictee.
Ik heb een aantal strips van hem. In het begin deed ik er soms wel eens een kwartier over om te zien wat er allemaal gebeurde op de achtergrond. Maar ook de meester van ingewikkelde dingen iets simpels maken, zoals hier http://www.frontaalnaakt.nl/archives/haagse-harry-53.html waar bij de relletjes in de Schilderswijk reduceert werden tot een dorpsopstootje.
Hij was nog bezig met een nieuw album, komt dat nog uit?
op 25 10 2014 at 13:58 schreef Herbert:
GeenStijl is zeker geen Amsterdams blog. Het wordt gemaakt door gereformeerden uit dip-christelijke dorpen. Zij denken dat het in Amsterdam zo hoort.
Net zoals studenten die in de horeca bijbeunen dat een botte bediening iets Amsterdams is. Gelukkig werken ze vaak in toeristenfuiken.
Een Amsterdamse horecaman of -vrouw is vriendelijk en dienstbaar. Net zoals al die professionals in de rest van Nederland.
Maar inderdaad is Amsterdamse humor niet altijd even leuk als je zelf niet gevat bent. Amsterdamse humor is erg gericht op de persoon en afzeikerig.
op 25 10 2014 at 14:00 schreef Herbert:
O ja, helemaal vergeten. Marnix Rueb heeft er voor gezorgd een van de eerste Nederlandse gratis applicatie te laten maken, de Harrypad. http://members.home.nl/megens/fun_stuff/harrypad.htm
Leuk om serieuze en gewichtige notities even door te trekken.
op 25 10 2014 at 14:03 schreef Erwin in 't Veld:
Ben erg geraakt door Marnix’ dood. Raar te zeggen maar gelukkig is hij snel gegaan, een lange lijdensweg is hem bespaard gebleven. Een mooi kernachtig stuk wat je schrijft, Als ex-Bezuidenhouter (ach, op Corfu wonen is geen straf en ik spreek grieks met een haags accent) ben ik blij hem eens ontmoet te hebben toen hij het door hemzelf ge-illustreerde kookboek van Pierre Wind signeerde bij Paagman. Ik keek in zijn sympathieke ogen en voelde de warmte en trots van deze speciale cartoonist, tekenaar en schrijver. Ook je interview met hem van negen jaar geleden is goed gedaan en duidelijk uitgewerkt. Wat zal er komen na hem…. Vlieg Marnix! Vlieg!!
op 25 10 2014 at 16:23 schreef Bart:
Ik ga Ruebs werk nog eens goed doornemen. Het klinkt alsof hij dat verdient.
Voor de discussie over wat nou Haagse of Amsterdamse humor is wil ik nog wel een andere dwarsstraat ingaan, de Rotterdamse. Ik vind Bob den Uyl ook waanzinnig goed werk hebben afgeleverd. Prachtige stukken, Rotterdams chagrijn op zijn best. Rotterdams eraan is vooral het soort scepsis, sarcasme en zelfspot. Daarnaast schreef hij ook gewoon ongelooflijk goed.
op 25 10 2014 at 16:28 schreef Haes:
Een mooi in memoriam voor een bijzondere man!
Ik ben het niet met je eens dat de spelling op GS met “deaud” en “mongeaul” op Haagse Harry gebaseerd zou zijn. Volgens mij is die schrijfwijze in de krochten van rioolrechts ontstaan om automatische zoek- en weigeracties te omzeilen. De spelling met de Franse “eau” die ook als “o” uitgesproken wordt, is de oplossing daarvoor. Als je “Jeaud” spelt zal niemand gealarmeerd worden dat hier een scheldwoord gehanteerd wordt, wat met de spelling “Jood” wel het geval is.
op 25 10 2014 at 19:57 schreef Max Molovich:
Ik moest toch ook wel meteen denken aan Koot & Bie. De Clichémannetjes hebben erg veel voor het Haags gedaan. Bij mij in ieder geval wel. Mijn cassette met Hengstenbal heb ik in mijn knapenjaren zo goed als kapot gedraaid. Ik mag er nog steeds graag uit citeren. Het is ook dankzij De Clichémannetjes en Jacobse & Van Es en De Vieze Man en Dirk dat ik Marnix Rueb kan lezen. Bij mij werkte het altijd het beste om het hardop te lezen. Dan komt ie het beste binnen zeg maar. Ik vind Haags denk ik het fijnste accent van de lage landen. Misschien zelfs wel veruit.
op 25 10 2014 at 23:17 schreef max lerou:
absent – een groeigedicht
namen die we lezen in
de sterflijst van de dag
het zijn altijd de verkeerde
nooit staat er mark ivo
stef of henk voor mijn part
was het diederik geweest nee
lezen we godverdomme weer van marnix
na eerst al joris gerrit met de grote snor cor lou maarten rutger gerrit zonder snor adriaan harry rudy ramses en simon martin mies gerard jan hugo en anders is het johnny wel die van de kicks
zal je zien dat morgen ineens wel
de naam van een klootzak opduikt en
dat ik er dan niet ben om die te lezen
ml
op 26 10 2014 at 08:15 schreef Pickelhaube:
In mijn periode als redacteur bij het Haagse blad “Doen” had ik de eer zijn collega te zijn. Ik zal hem missen
op 26 10 2014 at 11:28 schreef Marco Raaphorst:
Marnix was het toonbeeld van een Hagenees die creatief met taal was. Koot en Bie waren dat ook. Simon Carmiggelt ook. Remco Campert ook. Louis Couperus ook. En ga zo maar door. Rust zacht Marnix.
op 27 10 2014 at 20:32 schreef Maurice:
Haagse Harry, Flodder, New Kids…opvallend dat in NL ordinaire types altijd erg populair zijn geworden.
Die andere Harrie, Harrie Jekkers is natuurlijk de meest stijlvol representerende Hagenees, met ’tering’ als grofste woordgebruik. Haagse Harrie heeft natuurlijk, ook met het Haags woordenboek, het dialect mooi op de kaart gezet. Jammer alleen dat de Nederlandse jeugd naderhand massaal met kanker is gaan schelden, maar misschien kwam dat ergens anders vandaan (ik hoop het).
Hoe het ook zij: Een mooie ode.
RIP Marnix Rueb.
op 09 12 2014 at 08:03 schreef Annette:
Even vanaf Melbourne in Australie laten weten dat ook hier weten we over Haagse Harry wij hebben ook dat gele boekje hier, mijn man is hier geboren maar spreekt net zo Haags als de schilderwijkers als het moet, jammer dat Marnix heengegaan is. als ik dit schrijft luistert mijn man naar Harrie Jekkers rip
RSS