Magnieterij
Jona Lendering
Illustratie: Milo Manara
Jaren geleden had ik een geliefde die in Londen woonde. Als ik haar opzocht, gingen we vaak uit in het centrum, waar vermoedelijk geen land ter wereld niet met eigen horeca is vertegenwoordigd. Op het einde van een warme zomerse middag belandden we zo in een Beiers café waar we vroegen om een lekkere pul bier.
Tot onze verbazing werd de bestelling gebracht in het Britse standaardglas, de “imperial pint”, wat ons nogal verbaasde omdat een deel van de pret aan het Duitse bier is dat je de pul bij het oor grijpt en een schier oneindige hoeveelheid drank naar je lippen brengt. Toen we de eigenares vroegen waarom ze het bier zo serveerde, antwoordde ze dat het nu eenmaal een voorschrift was.
Doorgeschoten regelgeving
We waren het er al snel over eens dat dit een schoolvoorbeeld was van doorgeschoten regelgeving. Ik kan me er iets bij voorstellen dat je mensen een middel geeft om de prijzen te vergelijken – zoals op het etiket van een stuk kaas de prijs per 100 gram staat aangegeven – maar het is wat vreemd te verbieden dat bier in andere dan gestandaardiseerde glazen wordt geserveerd. Later realiseerde ik me dat ook in de Nederlandse horeca de glasmaat standaard is.
Er zijn wel meer verboden waarvan je je afvraagt waar ze vandaan komen en welk doel ze dienen. Ik heb al eens geblogd over de wijze waarop de Amsterdamse welstandscommissie me het bloed onder de nagels vandaan haalt. Ook over de spellingsregels schreef ik al eens: ze lijken geen ander doel te dienen dan werkverschaffing voor neerlandici.
Holocaustontkenning
Ik weet ook niet goed waarom de holocaustontkenning verboden is: treed maar in discussie met de malloten die het grootste misdrijf in de geschiedenis bagatelliseren, en je ziet meteen hoe idioot hun ideeën zijn. (Tussen haakjes: hiermee wil ik niet zeggen dat het verbod, nu het er is, moet worden ingetrokken: dat zou een trap ná zijn naar de laatste overlevenden.)
Het huwelijksrecht levert een hele reeks curieuze verboden op. Ik zou niet weten waarom een vrouw niet met enkele mannen zou mogen trouwen of waarom een man – ik noem een Anton Heijboer – niet meer dan één echtgenote zou mogen hebben. Als mensen dat willen, moeten ze dat kunnen. Eigenlijk weet ik überhaupt niet waarom er zoiets moet zijn als een huwelijk, maar om een of andere reden is het verboden om, zoals het vroeger was, de zakelijke kant te regelen met een notariële verklaring (waar men dan naar believen een kerkelijke zegen voor kan vragen).
Verlangen naar orde
Een ander voorbeeld: de maximumsnelheid, die om een of andere reden bestaan moet. Toen duidelijk werd dat het voor de verkeersveiligheid niet zoveel uitmaakt – of je je met 110 of 170 kilometer per uur te pletter rijdt, je bent even dood – kwam men ermee aan dat de maximumsnelheid goed was voor het milieu. Het feit dat men van argument wisselt om het bestaan van een regel te rechtvaardigen, geeft het beste aan dat de regel minder voortkomt uit de noodzaak iets te reguleren dan uit een verlangen naar orde.
Dat lijkt me ook de verklaring voor de schooltijden. Hier bestaat geen regel: een school mag zelf zijn lestijden bepalen. Toch begint men overal altijd even vroeg, hoewel bekend is dat kinderen voor tien uur ’s morgens nauwelijks iets opnemen. Blijkbaar verlangen we echter uit onszelf naar een bepaald soort regelmaat.
Aandrang tot verbieden
En dat is mijn punt: dat we behoefte hebben aan verboden en geboden. Ik kan me over elk van de hier genoemde voorbeelden vergissen – misschien is er wel een heel goede reden voor een maximumsnelheid – maar het gaat me niet om de voorbeelden zelf, maar om die aandrang om dingen te verbieden. Waarom?
Eerder gepubliceerd op Lenderings blog Mainzer Beobachter. Jona Lendering is als historicus werkzaam bij Livius Onderwijs, wanhoopt aan de toekomst van de geesteswetenschappen en schrijft daarom, of desondanks, een boek over het ontstaan van het christendom en rabbijnse jodendom. Tegenwoordig is hij ook columnist bij Sargasso.
Jona Lendering, 12.12.2013 @ 07:40
11 Reacties
op 12 12 2013 at 08:35 schreef Sneebal:
Volgens mij noem je zelf al behoefte aan ordening. Ik denk ook veiligheid, controle, regelmaat. En de meeste mensen zijn van nature een beetje lui en willen simpele conclusies en regels om niet steeds alles opnieuw te hoeven afwegen en bedenken.
Als regels precies kloppen en een doel dienen: prima. Als doel/bedoeling en regel niet meer kloppen: aanpassen of aanschaffen. Dat is helaas vaak lastig gezien afspraken/wetten en de behoefte aan ordening en regelmaat.
Wat mij het meest kan irriteren is mensen die niet na willen denken of een regel nog wel een doel dient en of die juist niet fout gedrag veroorzaakt.
En nog meer: mensen die anderen regels opleggen omdat ze zelf gefrustreerd zijn, zichzelf beperken of machtsgeil zijn.
op 12 12 2013 at 08:48 schreef Rob Z:
Juridisering = poging de onvoorspelbare wereld onder kontrole te krijgen? Of misschien gebaseerd op wantrouwen, in de zin van ‘laten we vooral alles vastleggen’.
Ik denk ook dat er behoefte aan is. In ieder geval bij de machthebbers.
En ach, misschien is het heerlijk om anderen de wet voor te schrijven (‘anderen’ dan, hė).
op 12 12 2013 at 09:14 schreef Bigpete:
Elke samenleving heeft behoefte aan ordening. Dat is heel natuurlijk. Zelfs bij dieren die in groepen leven zijn er duidelijke regels waar de groep zich aan houdt.Het zit ons dus letterlijk in de genen.
op 12 12 2013 at 09:51 schreef Ralph van der Geest:
” maar om die aandrang om dingen te verbieden. Waarom?”
Angst. De angst van allerlei grotere en kleinere heersertjes, de ene in dienst van de andere, voor vrije, onafhankelijk denkende mensen….
op 12 12 2013 at 11:17 schreef Thomas E:
Ach, kuddes hebben regels nodig. Zeker in zo’n postzegellandje als het onze. Bovendien, het is ook wel lekker om de regels hier en daar te overtreden. Geeft toch weer een stiekem gevoel van vrijheid.
op 12 12 2013 at 11:26 schreef igor stratoff:
Wij verbieden dag in dag uit, regels geven houvast en bieden structuur. Doorbreek je de structuur, dan ontstaat chaos. Mensen kunnen niets met chaos, waardoor de chaos uiteindelijk weer gestructureerd wordt: de nieuwe regel. Toch hebben we chaos nodig om nieuwe structuur te brengen. Regels, wetten en opgelegde normen worden alleen teveel opgedrongen, omdat men denkt dat het zo hoort. Volgens mij gaat het daar fout, de handhavers moeten flexibel om kunnen gaan met de regels, omdat ze uit chaos zijn ontstaan en ons direct, maar vaker indirect (of onbewust) houvast geven. Volgens mij is het blind volgen van de wet een groter probleem dan dat er regels zijn. Je eerste alinea geeft dat ook weer. Je verwacht iets wat er niet is, het wordt afgedaan als opgedrongen voorschrift volgens de eigenaresse, maar het ontbreken van de Duitse pul bracht jou van de wijs, want de regel was doorbroken.
Neemt niet weg dat het idioot is hoe de regels (wetten) ons beknotten.
op 12 12 2013 at 13:32 schreef Leo Schmit:
Als oudheidkundige, Jona, moet het voor jou niet moeilijk zijn om uit te zoeken waarin de oorsprong van bijv. het Romeinse Recht ligt. Dat moet toch voortgekomen zijn uit een minder uitgewerkt stelsel en dat misschien weer uit een nog ‘primitiever’ systeem. Waarbij dan ook nog externe invloeden kunnen zijn overgenomen. Het resultaat was in ieder geval steeds meer regelgeving. Of zijn er ook voorbeelden van samenlevingen waarin men de regelgeving wist terug te brengen? Ik ken geen voorbeelden. Wat wel kan gebeuren (en ook al vaak gebeurd is), is dat regelgeving een piekniveau bereikt en dan plotseling instort in totale chaos, waarin de mens zich beneden het dierlijke niveau gaat gedragen. Dat zien we nu rondom ons heen opnieuw gebeuren. Als de slachting afgelopen is zeggen we gezamelijk ‘dat nooit weer’ en gaan we weer nieuwe regels maken of oude regels herstellen.
op 12 12 2013 at 15:09 schreef gronk:
de maximumsnelheid, die om een of andere reden bestaan moet.
Ik vermoed dat je met 170 toch echt wel een aantal keren vaker over de weg stuiterd dan met 100. En ik voel d’r eerlijk gezegd niet zo veel voor om door een auto te worden geraakt die net door een auto is geraakt die 170 reed en waarbij de bestuurder de macht over het stuur verloor ;-).
Daarnaast zijn er genoeg plekken waar een dwingende adviessnelheid wel zo prettig is. Omdat niet iedereen de weg kent, of omdat de situatie zo onoverzichtelijk is dat ongelukken anders regel zijn.
Wat overigens niet wegneemt dat de maximumsnelheden in .nl op veel plekken doorgeslagen zijn ;-)
170 kan prima — zie de duitse autobahn — maar die zijn ook wel een stukkie breder dan de nederlandse snelwegen. En de duitsers rijden ook prettiger dan nederlanders.
op 12 12 2013 at 17:36 schreef Herbert:
Standaardmaten in de horeca worden niet opgelegd door de staat, dat doen ze zelf uit efficiency overwegingen.
De standaard maten zijn 25 cl en 30 cl (Vaasje of Amsterdammer) maar in toeristenfuiken in Amsterdam kan je ook wel halve literglazen krijgen en de zogenaamde Ierse pubs schenken ook wel in imperial pints.
Hoe meer soorten bierglazen, des temeer gedoe in je kroeg. En aparte glazen zijn niet goedkoop.
In veel Duitse kroegen betaal je vaak statiegeld als je je bier in zo’n mooie pul wilt hebben. Dat kan zomaar €5,- of meer zijn.
Café’s die zich toeleggen op speciaalbieren hebben vaak wel voor elk merk bier een eigen glas.
Dus niet magnietten, maar gewoon vanuit de horeca geregeld.
En qua maximumsnelheid, de meeste Nederlandse autowegen zijn gedemensioneerd op 120 à 130 km/h. Dus harder rijden is gevaarlijker. En niemand heeft er een probleem als een hardrijder zichzelf in gevaar brengt, vaak brengt hij ook anderen in gevaar. En dat is minder.
op 12 12 2013 at 22:44 schreef herman van der helm:
Een regel ontstaat uit een behoefte. Als een hele gemeenschap elke ochtend om zeven uur opstaat omdat ze dat nou eenmaal altijd zo doen, en ééntje uit die groep blijft lekker op bed liggen omdat hij dat nou eenmaal zo voelt, ontstaat de behoefte om die ene weer in het gareel te krijgen.
Afwijken door een enkeling veroorzaakt de regel.
op 13 12 2013 at 13:52 schreef Rena:
Toen ik in 2007/2008 een jaar in het zuiden van Ierland woonde en onze jongens naar het dorpsschooltje gingen was een van de heerlijke dingen dat ze pas tussen 9.15 en 9.30 uur op school verwacht werden. Dus in de winter kon je lekker vanzelf wakker worden rond een uur of 8, als het licht werd. Een heel ontspannen begin van de dag. Was het hier ook maar zo.
RSS