Laat Amsterdam ons tot voorbeeld zijn
Hassnae Bouazza
Columnist Elma Draijer vond het zo’n schande dat PEN Nederland in een verklaring opriep tot een einde aan het geweld in Gaza, dat ze op Twitter haar lidmaatschap opzegde. ‘Treurig’, zette ze erbij. Treurig. Tegen oorlog protesteren is fout, voor oorlog zijn, is goed. Gruwen van dode mensen is abject, geweld toejuichen is correct.
Ik vind het illustratief voor deze tijd, waarin goed slecht is en slecht goed. Feiten slechts meningen zijn en meningen feiten, of in ieder geval net zo zwaar wegen als feiten. Waarin harde, verifieerbare cijfers ondergeschikt zijn aan iemands ‘gevoel’, leugens scoren en de waarheid wordt beschimpt.
Een tijd waarin partijen die ‘vrijheid’ propageren, vrijheden beknotten. Waarin extreemrechts onze Kamer en regering domineert en volstrekt genormaliseerd is terwijl ‘redelijke’ partijen die zich inzetten voor gelijkheid en tegen achterstelling tot risée van de politiek zijn verklaard.
Rechtsstaat uithollen
Volgens EO-relikwie Tijs van den Brink is dat wat de democratie zo mooi maakt, dat partijen als BBB en de PVV ‘een geslaagde mars naar de macht’ kunnen ondernemen. Ja, prachtig. Onder leiding van een premier met een dubieus CV die vindt dat ‘rechtsstaat en democratie altijd aan verandering onderhevig’ zijn.
En dat in combinatie met een coalitie die mensenrechten aan de laars lapt, aan grondrechten morrelt, andersdenkenden criminaliseert, LHBTI-emancipatie maar gekkigheid vindt, moslims als gevaar ziet, racisme geen probleem vindt, de vrije pers, media en wetenschap onder druk zet, kunst, cultuur en literatuur uitholt, een onafhankelijk rechtssysteem maar vervelend vindt en zonder scrupules verworvenheden terug wil draaien.
Dat is geen democratie, dat is regressie, repressie en het is precies waar we nu in zitten. Alleen als je denkt dat de maatregelen je niet zullen raken, kun je hier enthousiast naïef over zijn.
Democratie is niet alleen maar vrije verkiezingen, niet het simplistische ‘de meerderheid regeert’ en ‘zeker niet de meerderheid dicteert’. Dat is wat we nu steeds horen en lezen: ‘Het volk heeft gekozen’. Een deel van het volk heeft gekozen voor partijen in de oppositie en zij tellen, in een gezonde, eerlijke democratie, net zo zwaar mee, net als alle minderheidsgroeperingen.
Een democratie respecteert de gelijkheid en mensenrechten en tornt daar niet aan. De grootste partij won de laatste verkiezingen door daar juist wel aan te tornen.
Chauvinistisch Amsterdam
Op 23 november vorig jaar werd ik wakker met een misselijk gevoel. En met jaloezie naar mensen in Nijmegen, Utrecht en Amsterdam waar het rechts-extremisme geen voet aan de grond kreeg.
Ik heb veel op Amsterdam aan te merken. Vooral op de fietsers hier. En het chauvinisme en dat aanstellerige ‘binnen de ring’-gedoe. Maar eerlijk, na de verkiezingsuitslag gunde ik Amsterdam alle chauvinisme. Als je de extremisten buiten de deur weet te houden en samen voor de pluriformiteit kiest, mag je gerust zelfgenoegzaam met je neus in de wind fietsen.
De staat van deze stad kan een voorbeeld voor de rest van het land zijn. Er gaat hier heel veel fout, het geweld, onlangs, tegen demonstrerende studenten was ijzingwekkend. Maar de bereidheid om grondrechten te respecteren, de diversiteit van mensen te omarmen en voor hun vrijheid te staan, lijkt hier meer aanwezig dan in Den Haag.
Woorden leiden tot verschuiving
De laatste tijd vraag ik me regelmatig af wat voor zin het heeft om columns te schrijven, ideeën uit te werken wanneer mensen zo vastzitten in hun eigen waanideeën. Wat hebben woorden voor zin, wanneer mensen er immuun voor zijn, misinformatie domineert. Wat is het nut om hier vanavond te staan?
Maar die immuniteit, of zogenaamde immuniteit, is ook begonnen met woorden. Woorden vangen de realiteit, en hebben de macht om een nieuwe te scheppen.
Woorden kunnen, hoe hopeloos de situatie ook lijkt, tot verschuiving leiden. Ze kunnen in de hoofden van mensen landen, hen aan het denken zetten, aan het twijfelen brengen, hun hart raken.
Woorden blijven nodig om feiten van fictie te onderscheiden, misstanden te beschrijven, af te keuren, perspectieven en vergezichten te schetsen. De strijd tegen onrecht begint met woorden. Voorzichtig fluisterend, wat luider mompelend, luidkeels gescandeerd.
Mensenrechten en vrijheid
Revoluties zijn met woorden begonnen. We hebben er nu een nodig, voor onze grondrechten, voor de mensenrechten. Niet alleen die van ons, maar vooral van de ander. Want als de staat van ons land en die van de wereld iets duidelijk maakt, dan toch zeker dat mensenrechten en vrijheden alleen veilig zijn als ze consequent gerespecteerd worden, zonder uitzondering, zonder hiërarchie in leed, zonder mitsen en maren.
Het gevaar voor onze democratie is begonnen met woorden. Lelijke woorden. De bescherming en het herstel ervan zal ook met woorden moeten beginnen.
Deze column is gisteravond uitgesproken tijdens het programma De Staat van de Stad 2024 in Pakhuis de Zwijger.
Hassnae Bouazza is columnist (NRC, Linda, Harper’s Bazaar), journalist, culinair recensent, documentairemaker en schrijver (Arabieren Kijken, Een Koffer vol Citroenen).
Hassnae Bouazza, 05.06.2024 @ 08:19
RSS