Klucht
Jona Lendering
Waarom de foto hierboven betekent dat het maar goed is dat het Nationaal Historisch Museum verdwijnt, leg ik u zo uit. Maar eerst een simpele vraag. Waarom zou de tweede van de hieronder genoemde onderwijzers moeten worden ontslagen?
1) Een onderwijzer heeft op een schoolreisje een klas van twintig kinderen mee. Als ze in de bus zitten, telt hij er negentien. Bij controle zijn er toch twintig. Gerustgesteld laat hij de chauffeur vertrekken.
2) Nog een onderwijzer, nog een schoolreisje, nog eens twintig kinderen. Deze onderwijzer telt meteen twintig kinderen en laat de buschauffeur vertrekken.
U weet het antwoord. De eerste onderwijzer telde ten onrechte 19 kinderen en controleerde zijn informatie. De kans dat de tweede een telfout heeft gemaakt, is precies even groot, maar hij controleerde zijn informatie niet. Iedereen die wel eens een groep op sleeptouw heeft gehad, kent dit probleem, en daarom tellen onderwijzers, toerleiders en kleuterjuffrouwen hun groepen altijd twee keer. Ze weten namelijk dat de kans op een fout bij ‘onmiddellijk het juiste aantal’ net zo groot is als bij ‘de eerste keer het verkeerde aantal’.
Controle is het wezen van kennis. Of informatie je vreemd of vertrouwd voorkomt, maakt niet uit: in beide gevallen kan de informatie onjuist zijn en dus moet je haar in beide gevallen controleren. Wie alleen vreemde informatie aan een controle onderwerpt en dit nalaat bij vertrouwde informatie, is dom. Dit is een bepaald soort domheid, die niets zegt over intelligentie of opleiding. Misschien komt deze vorm zelfs wel vaker voor bij intelligente mensen die eraan gewend zijn de feiten goed te kennen; de laagopgeleide is er meer aan gewend dat hij fouten kan maken, en is meer op zijn hoede.
Terug naar de foto. De fout is dat de Romeinen pas in 19 v.Chr. de Beneden-Rijn bereikten. De limes kan onmogelijk achtentwintig jaar daarvóór zijn aangelegd. (Wie het precies wil weten: de limes behoort vermoedelijk bij de Claudiaanse legerhervormingen, 41-42 n.Chr.) Het is weliswaar geen heel grote fout, maar ze is wel verschrikkelijk erg: deze fout verraadt namelijk dat de directie van het Nationaal Historisch Museum de geboden informatie niet heeft laten controleren – ze is voor haar verantwoordelijke taak te dom.
Goed dat er een einde komt aan deze klucht.
Historicus Jona Lendering won in 2010 de Oikos Publieksprijs. Lees zijn boeken. Meld u aan voor een cursus op Lenderings onderwijsinstituut Livius. Uw leven wordt erdoor verrijkt.
Jona Lendering, 20.07.2011 @ 15:52
18 Reacties
op 20 07 2011 at 16:05 schreef Gregor Hakkenberg (Krek.):
Wat góed van Jona Lendering, dat hij de directie (jawel, de directie, driewerf foei!) van het NHM op zo’n verschrikkelijke fout heeft weten te betrappen. En wat moet die Jona wel niet verschrikkelijk intelligent zijn dat hij uit zijn hoofd weet wanneer de Limes werden aangelegd. Niet 47 vóór maar 47 ná Christus. Zonder de indrukwekkende opmerkingsgaven van de heer Lendering hadden we nooit geweten dat het helemaal niet erg is dat het Nationaal Historisch Museum verdwijnt. Opdoeken die handel!
op 20 07 2011 at 16:43 schreef Richard E:
Iemand die net zolang controleert totdat de informatie overeenkomt met het verwachtingspatroon, is net zo dom bezig.
Want wanneer je de 2e keer 19 zou tellen, wat doe je dan? nog een keer tellen? Nee. Je vraagt aan de leerlingen of ze iemand missen. Je laat een presentielijst rondgaan, of je roept ‘m af. Goede controle gebruikt een andere, minder of anders foutgevoelige methode.
Sommige fouten zijn ook helemaal niet erg. Een kind vergeten bij een schoolreisje is erger dan bijvoorbeeld een jaartal verkeerd vermelden. De ernst van de situatie hier hangt helemaal af van waar bovenstaande beeldmateriaal eerder gepubliceerd is. Wat onzorgvuldig dat de schrijver van dit stukje dat heeft nagelaten.
op 20 07 2011 at 16:57 schreef Jona:
@Gregor Hakkenberg
Lees alsjeblieft wat er stáát. Ik schrijf expliciet dat het jaartal geen grote fout is.
De kwestie is dat men ervan heeft afgezien de informatie te controleren.
op 20 07 2011 at 18:08 schreef vander F:
Inderdaad een belachelijke fout, maar goed,
de hele klucht rondom het niet tot stand komen van zoiets schijnbaar eenvoudigs als een historisch museum is tenenkrommend te noemen.
op 20 07 2011 at 18:22 schreef Rob:
Ik heb zelden wat te mekkeren hier, maar hier mis ik toch wat info.
-Waar komt die “foto” vandaan?
-Is dit een, heu, “incident”?
-Zo nee, zijn er nog meer voorbeelden?
-Zijn die erger dan plusjes en minnetjes?
Zonder die info vind ik het vooralsnog nogal magertjes, sorry.
op 20 07 2011 at 19:36 schreef Hamlet:
” De fout is dat de Romeinen pas in 19 v.Chr. de Beneden-Rijn bereikten. De limes kan onmogelijk achtentwintig jaar daarvóór zijn aangelegd. (Wie het precies wil weten: de limes behoort vermoedelijk bij de Claudiaanse legerhervormingen, 41-42 n.Chr.) ”
Wat echt dom is is schrijven als je iets precies wilt weten en dan direct daarna schrijven dat het ” VERMOEDELIJK ” zo is…
Wie is hier nu dom..
Mijn Goed ..Heb even gegoogled en vond dit op wikipedia
” Jona Lendering (Beneden-Leeuwen, 29 oktober 1964) is een Nederlands historicus en de auteur van verscheidene boeken over de oudheid, vaderlandse geschiedenis en modern management.”
Jona Lendering is historicus en schrijft boeken…
Hoeveel aannamens en vermoedens heeft ze wel niet opgenomen als feitelijke waargeden…Geschiedenis waar geen geschriften van zijn worden nog te vaak als waarheid beschouwd.
Mijn conclusie is dat Jona vele malen dommer is dan de personen die ze afschiet.
De prijs die ze dan ook gewonnen heeft vorig jaar zou haar afgenomen moeten worden…
op 20 07 2011 at 20:09 schreef Pyt van der Galiën:
Hmm..Jona, ik ben het met je eens dat het een ergerlijke fout is. Maar om dat hele project nou af te schieten vanwege één fout, is dat niet wat overdreven? Of gaan ze vaker in de fout?
op 20 07 2011 at 20:38 schreef MNb:
Tja, Hamlet, als je niet weet dat Jona een man is – kun je checken op zijn website – moet je je eens afvragen wie er nu eigenlijk dom is. Die domheid bevestig je nog eens door je volstrekte onbegrip van de onzekerheden waarmee de oudheidkunde te kampen heeft.
http://www.livius.org/about.html
Overigens zou er sprake kunnen zijn van een typo. Vervang “47 voor” door “47 na” en het klopt plotseling wel heel aardig.
Met Rob zou ik wel wat aanvullende gegevens willen hebben alvorens het Nationaal Historisch Museum af te schieten.
op 20 07 2011 at 21:23 schreef Betaman:
Dat kindertelverhaal klopt volgens mij niet. De kans dat je verkeerd telt is klein (stel 10%). De kans dat niet alle kinderen in de bus zitten is ook klein (stel 10%). Dan tel je in 90% x 90% = 81% van de gevallen 20 kinderen die inderdaad in de bus zitten. In 90% x 10% = 9% van de gevallen tel je minder dan 20 omdat er een of meerdere kinderen missen. In 10% x 90% = 9% van de gevallen tel je er geen 20 terwijl toch alle kinderen aanwezig zijn. Tenslotte tel je in 10% x 10% = 1% van de gevallen 20 kinderen terwijl er kinderen missen. Dus: als je er 20 telt is dat in 81/82 = 98.8% van de gevallen terecht, en slechts in 1/82 = 1.2% van de gevallen onterecht.
Correct me if am wrong.
op 20 07 2011 at 21:43 schreef Doc:
Weet je zeker dat de directie vergeten is de informatie te laten controleren? Want misschien is dat wel gebeurd en heeft de controleur dit over het hoofd gezien. En is de directie dan opeens niet meer dom maar is de controleur dan dan?
op 20 07 2011 at 21:53 schreef Frans Weerts:
Toch weer wat bijgeleerd. Ik weet nu in ieder geval de etymologische oorsprong van ‘limiet’.
op 21 07 2011 at 00:33 schreef J.J. van der Gulik:
Controle is op zich goed, waarbij de beste manier of manieren afhangen van de inhoud en de aard van het onderwerp. Simpel alleen maar tellen lijkt hier geen echt goede methodiek.
Ik zou helemaal niet gerustgesteld zijn in het geval van numero uno. Want als bij controle blijkt dat het aantal afwijkt kan dat er een indicatie van zijn, dat een kind gemakkelijk buiten een telling kan vallen, waardoor verschillen snel kunnen ontstaan met de daarbij behorende verwarring en soms zelfs paniek. Een kind kan zich bijvoorbeeld drukken door in de kattenbak te gaan liggen of onder een bank of kan schielijk even uit een bus ontsnappen via een deur of geopend raam, of zich onder de bus verstoppen of op een toilet of tussen bagage of in een bagageruimte. Naarmate het drukker is, zullen er zo eerder verschillen op kunnen treden en juist dan als het wat drukker is, kan het doorgaans meer problematisch zijn, bijvoorbeeld doordat het e.e.a. zich dan op een drukke plek in een grote stad kan afspelen. En simpel eerst tellen en daarna hertellen met een verschil, kan betekenen dat de hertelling gewoon niet juist is en de eerste telling wel. Mensen maken nu eenmaal fouten, ook bij simpele tellingen en al zeker als zich dat afspeelt op een plek waar je snel kunt worden afgeleid zoals bij kinderen.
Wil je het echt goed doen, moet je je zo niet afhankelijk maken van alleen zo’n telling maar moet je proberen een verband te leggen met andere gegevens die een telling kunnen ondersteunen, bijvoorbeeld door entreekaartjes voor een evenement of voor de bus bij de chauffeur of begeleider te laten inleveren, liefst genummerd en anders een kind even niet in de bus toe te laten, als die daar niet over beschikt, waarna de telling moet corresponderen met het aantal kinderen tenzij er sprake is van bijzondere omstandigheden, waar dan apart naar gekeken kan worden. En er kan ook een relatie gelegd worden met het aantal onbezette plaatsen in de bus. En het geheel kan geombineerd worden met een lijst met namen, waarop elk kind met een aparte naam kan worden afgevinkt, waarna er geen namen meer overblijven als het goed is.
Door gebruik te maken van verschillende invalshoeken wordt de kans op fouten sterk gereduceerd. En fouten kunnen in zo’n geval zwaarwegende gevolgen hebben voor chauffeur, begeleider, schoolhoofd en school. Je kunt dan maar beter iets meer doen dan normaal voldoende lijkt.
In alle bescheidenheid moet ik gezien het artikel ook nog even wijzen op de oorsprong van de naam Gulik, nl Juliacum (Iuliacum), wat terwille van Julia betekent en welke naam Julius Caesar aan een vesting gaf die hij in 54 of 55 voor Christus aan de toenmalige loop van de Rijn stichtte en dat nu nog bestaat onder de naam Jülich, dicht bij het huidige Keulen.
op 21 07 2011 at 00:58 schreef Sasha Berkman:
Voor een klucht is dat allemaal wel erg zwaar aangezet.
op 21 07 2011 at 10:27 schreef Jodokus:
@MNb
Ik wist ook niet dat Jona een man was. Dus om hier zo zwaar over te vallen is niet terecht mijn inziens. Echter heeft Hamlet wel een punt. Als je met onzekerheden te maken hebt, dan kun je nooit spreken van zekerheden m.b.t op de oudheid. Zoals Hamlet zich uitdrukte laat zien dat hij niet dom is. Het het is dommer om zomaar klakkeloos iets aan te nemen zonder het te controleren. Echter kunnen ook controle’s ook fouten bevatten. Geen enkele controle geeft een bevestiging dat er geen fouten zijn gemaakt. Wie beweert dat in zijn controlesysteem geen fouten bevat, neem ik niet serieus.
op 21 07 2011 at 12:17 schreef hj:
Dit is een bepaald soort domheid, die niets zegt over intelligentie of opleiding. Misschien komt deze vorm zelfs wel vaker voor bij intelligente mensen die eraan gewend zijn de feiten goed te kennen; de laagopgeleide is er meer aan gewend dat hij fouten kan maken, en is meer op zijn hoede.
Dat is inderdaad zo. ‘Experts’ zijn vaak veel optimistischer over wat ze daadwerkelijk weten dan de man in de straat, die over het algemeen beter kan inschatten wat hij wel en niet weet. Dat is vrij uitgebreid onderzocht en staat oa te lezen in dit boek: http://en.wikipedia.org/wiki/The_Black_Swan_(Taleb_book)
op 21 07 2011 at 15:47 schreef Gregor Hakkenberg (Krek.):
@Jona: Sterk verweer! Citaat: “Het is weliswaar geen heel grote fout, maar ze is wel verschrikkelijk erg”. Jij vindt deze kleine fout dus verschrikkelijk erg, maar ik mag niet zeggen dat jij het een verschrikkelijke fout vindt. Overigens was mijn stukje ironisch bedoeld, wat je kunt opmaken uit de eerste vijf woorden.
Ik dacht eerlijk gezegd eerst dat jouw hele verhaal ironisch was, maar juist door dat ‘Het is weliswaar geen heel grote fout’ werd me duidelijk dat je het serieus bedoelde.
Het enige wat jouw stuk aantoont is dat je zó ontzettend trots was op het foutje dat je vond, dat je het simpelweg moest delen met de wereld. Een normaal mens had een mailtje gestuurd om ze op de vergissing te wijzen. Jij verwijst meteen maar de hele directie naar de prullenbak.
Eerlijk gezegd zou ik het meer een grond voor ontslag vinden als de directie zich wél zou bemoeien met de controle op bijschriftjes in foto’s.
op 21 07 2011 at 17:44 schreef Nazinoobie:
Controleren klinkt leuk en aardig maar zo word je rechts
op 24 07 2011 at 13:32 schreef pimmetje:
Wie wil er nou in vredesnaam weten of er zo’n 2000 jaar geleden bezoek was uit Rome in Nederland. Houd me liever op de hoogte van actueel Romeins bezoek, zoals van Sophia Loren, Asia Argento, Claudia Gerini, Alessia Mancini, Mariacarla Boscono, Rosalinda Celentano, Vanessa Hessler, Laura Migliacci, Maya Sansa, Rini Bell, Chiara Mastalli, Adriana Santini, Alessandra Mussolini, Valentina Cervi, Francesca Guadagno of Luce Caponegro. Houd vooral bij wanneer Cecilia Bartoli eens komt zingen, Sabrina Marinangeli of Eleonora Cecere en het vioolspel van Nadja Salerno-Sonnenberg. En vergeet ook niet te noteren als Roberta Beta, Paola Saluzzi of Sabina Guzzanti werk komen presenteren.
47 voor of na Chr. is al weer zo’n vreselijk oude koek!