Karakoç, Koerdisch journalist in Nederland, binnenkort in Duits-Turkse cel

Fréderike Geerdink

 
Het ziet ernaar uit dat Serdar Karakoç, een Koerdische journalist die sinds 2000 als vluchteling uit Turkije in Nederland woont en die Duitsland wil berechten, ondergedoken zit. Tenminste, hij kwam woensdag niet opdagen bij de uitspraak in de overleveringsprocedure in de rechtbank Amsterdam. De rechter oordeelde dat overlevering toegestaan is. Zelfs Karakoç’ advocaat wist niet waar haar cliënt was en had geen contact met hem kunnen krijgen. Behandelt het Nederlandse rechtssysteem Karakoç oneerlijk, en zo ja, hoe dan? Laten we dit eens uitpluizen.

In de zitting van vorige maand, waarin de aanklager en Karakoç’ advocaat hun argumenten voor en tegen overlevering gaven, had de rechter Karakoç al geadviseerd naar de uitspraak een tas met persoonlijke spullen mee te nemen, voor het geval dat. Met andere woorden: als de rechtbank beslist dat overlevering mag, dan wordt hij meteen naar Duitsland gebracht en dan is het handig je tandenborstel bij je te hebben en een paar setjes schone kleren. Toen ik Karakoç vroeg wat hij zéker in die tas zou stoppen, zei hij: “Filosofieboeken.”

Het lijkt erop dat hij inderdaad wat spullen in een tas heeft gedaan, maar dan om zich ergens te verschuilen in plaats van om op weg te gaan naar een Duitse cel.

Consequenties

Wat nu? Dat gaat de aanklager besluiten. Tegen Karakoç’ waarnemend advocaat (zijn eigen advocaat is op vakantie) zei hij dat Karakoç zichzelf snel moet melden of anders de consequencties zal moeten dragen. Het is onduidelijk wat die consequenties zullen zijn en de advocaat ging er niet verder op in, maar een arrestatiebevel ligt voor de hand. Behalve dat hij overgeleverd moet worden naar de oosterburen, heeft hij de voorwaarden voor zijn vrijlating uit detentie, in juni, overtreden door woensdag niet te verschijnen.

Net als bij de zitting vorige maand, waren er handenvol Koerden naar de rechtbank gekomen uit solidariteit met Karakoç. Ik was er ook. Sommige aanwezigen waren verotnwaardigd dat Nederland een journalist overlevert aan Duitsland en zagen er een aantasting van de persvrijheid in. Anderen zeiden dat het zo klaar als een klontje was dat Turkije achter het Duitse overleveringsverzoek zat, en dat dat reden had moeten zijn Karakoç níet over te leveren. Tellen de mensenrechten van Koerden soms niet?

Grijze Wolven

Of het hier een schending van de persvrijheid betreft, is onduidelijk. Duitsland wil Karakoç niet vanwege zijn journalistieke werk maar wegens terroristische activiteiten en dat is ook waarom internationale persvrijheidsorganisaties het niet voor hem opnemen. Tuurlijk, het kan zijn dat Turkije Duitsland onder druk heeft gezet om een onderzoek naar Karakoç te openen en dat onderzoek nu, zeven jaar na de laatste ontwikkelingen in het dossier, weer van de plank te halen omdat hij naar verluidt bezig is met journalistiek onderzoek naar de Grijze Wolven in Europa, maar zeker weten doen we het niet.

In de zitting van vorige maand, brachten zowel Karakoç als zijn advocaat naar voren dat de categorie ‘terrorisme’ die op het overleveringsverzoek was aangevinkt, niet oprecht was opgevoerd. Immers, de activiteiten waar hij van wordt verdacht, namelijk fondsenwerving en het organiseren van bijeenkomsten, zijn geen terrorisme. Maar de rechter veegde dat van tafel: niet de inhoud van de zaak werd beoordeeld, maar de formele kwaliteit van het overleveringsverzoek. En dat voldeed aan alle voorwaarden. De inhoud is het pakkie an van de Duitse justitie.

De andere argumenten waren ook niet overtuigend, oordeelde de rechtbank. Ja, Karakoç is al zowat een kwart eeuw inwoner van Nederland (overigens zonder Nederlands paspoort), maar dat is geen grond overlevering niet toe te staan, en er ligt een garantie dat mócht hij in Duitsland veroordeeld worden, hij die straf in Nederland kan uitzitten en zijn verblijfsrechten in Nederland niet verliest. Ook, zei de rechtbank, zijn Karakoç’ leven en veiligheid in Duitsland niet in gevaar. En dus wordt hij overgeleverd want dat is waar Duitsland om heeft gevraagd.

Legitimiteit

Ik denk niet dat de rechtbank binnen de juridische werkelijkheid in de EU een andere optie had dan overlevering toe te staan. Sinds 2004 is er de zogeheten Framework Decision on the European Arrest Warrant, die geldig is in de hele EU en een einde heeft gemaakt aan de lange uitleveringsprocedures van voorheen – sindsdien heet het ‘overlevering’, geen ‘uitlevering’. Dit framework is gebaseerd op wederzijdse erkenning, wat betekent dat EU-landen elkaars juridische systemen per definitie erkennen als in lijn met Europese standaarden. En dáár zit de crux.

Verschillende mensen hebben me gevraagd of ik ook iets over deze zaak kon schrijven voor Nederlandse media. Mijn antwoord: als de rechtbank overlevering had verhinderd, dán had ik een mooie primeur gehad en zou het verhaal zéker gevestigde media hebben gehaald, met commentaren van experts en zenuwachtige politici en al. Amsterdamse rechtbank legt bom onder Europees overleveringssysteem! Maar de rechtbank volgde keurig de procedure en dat is geen nieuws.

Geen toeval

Dus dat verklaart de situatie. Maar dat maakt ‘m nog niet goed. Want politieke invloed beïnvloedt die rechtssystemen, en daar houdt het Europese framework geen rekening mee. Het staat als een paal boven water dat Duitsland Turkije letterlijk al decennia ter wille is bij het criminaliseren van de Koerdische politieke beweging. Of, zoals een van Karakoç advocaten, Yener Sözen, het zei: “Duitsland wil zijn buitenlandbeleid, dat is gebaseerd op Turkije’s perspectief, opdringen aan de Europese Unie. Het is geen toeval dat de afgelopen jaren een aantal Koerdische politici in Cyprus, Frankrijk en Zweden zijn gearresteerd op verzoek van Turkije. Deze arrestaties zijn een instrument in het buitenlands beleid van Duitsland.”

Karakoç overleveren aan Duitsland is eigenlijk een uitlevering aan Turkije. Een Europees overleveringsssyteem dat dat niet erkent maar zichzelf ziet als puur juridisch zonder politieke invloed, heeft een fundamenteel gebrek. Leden van gemarginaliseerde groepen betalen de prijs, zoals nu Serdar Karakoç en de Koerdische gemeenschap. En zelfs de pers, die de macht toch moet bevragen, laat het afweten. (Degene die vindt dat ík het tot de bodem uit moet zoeken: geef me een zak geld en een blad dat interesse heeft.)

Vrijheid voor Serdar Karakoç!

Fréderike Geerdink is onafhankelijk journalist. Volg haar op Twitter en abonneer je vooral ook op haar fantastische wekelijkse Koerdistan nieuwsbrief.

Tweet

Fréderike Geerdink, 08.08.2024 @ 09:20

[Home]