Juist Herman Tjeenk Willink is de man van de Nieuwe Politiek
Ruud Hendriks
Voice of Baceprot – School Revolution
Het is nog maar twee weken geleden, die foto van Bart Maat, van verkenner Kajsa Ollongren en de papieren waarop de plannen van Mark Rutte over collega Pieter Omtzigt te lezen waren. Voor de duur van een week was dat schande, inmiddels zo goed als vergeten en omgebogen tot bijzaakje.
Tijdens de drie debatten – op 31 maart, 1 en 6 april – had Mark Rutte de Kamer aan een touwtje. Op 31 maart was de Kamer als een hondsdolle op jacht naar de smoking gun, en negeerde het de boodschap van afwezige aanwezige Pieter Omtzigt, dat de macht van de Kamer de nek is omgedraaid.
Op 1 april had Rutte geen kind aan de Kamer, omdat niet die Kamer maar Rutte de agenda bepaalde: zijn herinnering, en zijn waarheid. Op 6 april stond Rutte te tieren tegen Lilian Ploumen, omdat zij hem en Sigrid Kaag bekritiseerde. De Kamer liet het gebeuren, en blijkbaar moet Ploumen de komende dagen haar stinkende best doen om het geschonden vertrouwen te herstellen.
Alleen SP’er Renske Leijten zette de kritiek van Omtzigt door in eigen bewoordingen, door duidelijk te maken dat in ieders perceptie de rollen van macht en tegenmacht zijn omgedraaid. Dat we zijn gaan geloven dat met de tegenmacht de Kamer wordt bedoeld, en de macht de coalitie. Terwijl het, zoals Omtzigt en Leijten terecht zeiden, het omgekeerde de waarheid is: de Kamer is de macht, de uitvoerende macht is de tegenmacht.
Bestuurscultuur
In de beantwoording van vragen van de parlementaire pers aan Herman Tjeenk Willink waren monoïsme en dualisme kernwoorden voor de door de Kamer net benoemde informateur. Wat voor alle politieke raketgeleerden de afgelopen weken een eye-opener is, is wat Tjeenk Willink de afgelopen 35 jaar vergeefs probeerde te slijten. Iedereen echoot nu verandering van “bestuurscultuur”, maar de enige die het haarfijn onderbouwde is de informateur.
Tjeenk Willink zelf was de pers ook al voorgegaan in de laffe en luie kritiek dat een 79-jarige representant van die “oude bestuurscultuur” wéér werd verzocht namens de Kamer de kastanjes uit het vuur te halen. Kamer én media, let wel: radertjes in het door Omtzigt fel bekritiseerde stelsel, weigeren structureel in de spiegel te kijken. Dus is het makkelijk te honen over Tjeenk Willink. Dommer wordt het niet.
Sigrid Kaag, alias mevrouw Nieuw Leiderschap, benadrukte dat haar ambitie is gericht op – komt ie – verandering van bestuurscultuur. Zij koos klimaat als belangrijkste thema. In haar recente betogen wijst ze bovendien op het belang van een goed functionerende rechtsstaat.
Urgenda
We spelen even voor verkennertje. We noteren: verandering bestuurscultuur, klimaat, functioneren rechtsstaat.
Er is geen journalist die opmerkt dat Herman Tjeenk Willink op precies die drie punten in actie kwam, na het zogeheten ‘Urgenda’-vonnis van de rechter, waarmee de overheid werd verplicht tot het terugbrengen van de CO2-uitstoot. Dat vonnis was verrassend, uniek, en werd wereldnieuws. Rechtse media waren dagen, weken achtereen druk met het verdachtmaken van rechters, en van dat vonnis.
Dat schoot Tjeenk Willink in het verkeerde keelgat. Met een uitstekend betoog bij Buitenhof verdedigde hij het funtioneren van de trias politica en dat van het functioneren van de rechtsstaat. Hij zette uiteen waarom dat vonnis correct was. Ik heb in die periode niks van Sigrid Kaag vernomen. Evenmin van Jesse Klaver. Om over de zelfingenomen, volstrekt zelfreflectieloze media, de afgelopen dagen fanatieke slippendragers voor de leider van de grootste partij van Nederland, maar te zwijgen.
Het moet heel comfy-cozy zijn, Herman Tjeenk Willink nu slechts te vereenzelvigen met de ‘oude politiek’. Gemakzuchtiger kan niet. Het vergt geen enkele intellectuele inspanning. De actuele pleitbezorgers van de ‘nieuwe politiek’ hadden er nog geen haar op of waren nog niet verwekt, toen Tjeenk Willink die ‘oude politiek’ voor het eerst een spiegel voorhield.
En ook nu zijn die pleitbezorgers lui. Om te beginnen de Kamer, die zelf vanaf de beëdiging drie keer door het ijs zakte bij de eerste drie debatten. Om tot de slotsom te komen dat die 79-jarige het vuile werk mag opknappen. Na overigens eerst een ‘nieuwe’ Kamervoorzitter te kiezen, die aan haar derde termijn begon als Kamerlid en zeer waarschijnlijk representant is van een coalitiepartij. Met je nieuwe politiek.
Vooruit: lichtpuntje is dat de Tweede Kamer nu wordt voorgezeten door de eerste in die functie benoemde lesbische vrouw, Vera Bergkamp, zoals informateur Herman Tjeenk Willink de eerste homoseksuele man was die voorzitter werd van de Eerste Kamer (van 1991 tot 1996).
Nieuwe politiek
Tjeenk Willink was scherp en precies, tijdens zijn persconferentie. Meteen al deed hij wat de Kamer had nagelaten: de wil van de Kamer zelf benadrukken, de noodzaak van het afgekalfde dualisme onderstrepen, en zijdelings – maar niet mis te verstaan – de partijleiders die hij gaat spreken op die verantwoordelijkheid wijzen. Zet Tjeenk Willink maar weg als ‘oude politiek’, maar sinds de uitslag van de verkiezingen is hij de eerste en enige die verifieerbaar de nieuwe politiek bij de kladden grijpt.
Hij wil niks weten van het puzzeltje met 76 passende stukjes. Let wel: daar waren uw volksvertegenwoordigers dus al mee begonnen, met de medewerking van de als verkenners vermomde vertrouwelingen van de leiders van de grootste en op een na grootste partij van Nederland. Ik geloof niet dat het bij mensen wil bezinken hoe weerzinwekkend hypocriet, en vintage ‘same-old, same-old‘ uitgerekend dát feit is.
Wie Tjeenk Willink aandachtig beluisterde mét dat heilig verklaarde vertrouwen, hoorde hem in feite zeggen dat hij het dualisme wil formeren, meer nog dan de coalitie. Die coalitie, die komt er wel. Dat dualisme, dat is het hele dingetje. De Kamer zette zichzelf drie keer voor paal door juist het monoïsme van demissionair minister-president Mark Rutte tot halszaak te maken, in plaats van direct het dualisme centraal te zetten.
Dat Tjeenk Willink de chronologie van de formatiegesprekken omdraait, en aftrapt met Sylvana Simons van nieuwkomer Bij1, is meer dan zomaar een vormpje. Hij onderstreept daarmee exact wat ie de afgelopen dagen zelf vertelde over het gepruts van de Kamer en het gedrag van de leider van de grootste partij van Nederland: dat burgers structureel worden onderschat, dat het juist zaak is aandachtig te luisteren naar de nieuwkomers. Simpelweg en kort door de bocht omdát die niet “zomaar” nieuwkomers zijn.
Actuele problemen
Tjeenk Willink vertelde de pers dat hij een lijn hoopt te kunnen formuleren, dat die lijn zich vormt gedurende de gesprekken met alle partijleiders. Een lijn die zich richt op de grootste actuele problemen die aangepakt moeten worden. Met die lijn, mits de partijleiders hem daarvoor de “munitie” geven, wil Tjeenk Willink een uitvoerende macht vormen die óók in handen is te geven van de controlerende macht. Precies daar confronteert Tjeenk Willink het tekortgeschoten handelen van de net beëdigde Kamer. Realistisch is hij ook. Wat gedurende veertig jaar mocht rotten, is niet met één termijn genezen.
Dan zijn er nog beroepsnitwits zoals Kustaw Bessems die in het betoog van Tjeenk Willink hoorde dat hij al was begonnen met de rehabilitatie van Mark Rutte. Bessems moet solliciteren bij De Telegraaf. Want hoe stompzinnig wil je het hebben? Je lazert de scherven van twee weken nieuwe Kamer op de bord bij de door die Kamer benoemde informateur en weigert wéér als journalist te zien wat Tjeenk Willink met zijn opmerkingen over Rutte deed: een spiegel voorhouden.
Tjeenk Willink heeft groot gelijk dat al die partijleiders hem maar eens moeten uitleggen waarom Mark Rutte het grootste probleem is. En je belazert de oude wijze niet met de prietpraatjes en het partijpolitieke opportunisme en antagonisme jegens iemand die met groot gemak, gedurende tien jaar, schandaal na schandaal mocht overleven. Dan moet je, inderdaad, van betere huize komen.
De media scannend, geloof ik niet dat er ook maar eentje is, die dat laat bezinken. En allemaal straks een 79-jarige als zondebok aanwijzen.
Ruud Hendriks is regisseur en docent scenarioschrijven.
Is het Vrije Woord u écht lief? Help dan met een financiële bijdrage. Doneer aan de enige dwarsdenkende, onafhankelijke site van Nederland. Stort wat u missen kunt op rekeningnummer NL59 RABO 0393 4449 61 (N.P. Breedveld, Rabobank Rijswijk), SWIFT BIC RABONL2U o.v.v. ‘Frontaal Naakt’. Lees hier waarom dat niet met PayPal kan, maar steunen via Patreon kan weer wel. Nog liever adverteert u op Frontaal Naakt. Mail ons.
Ruud Hendriks, 10.04.2021 @ 13:36
RSS