Istanbul (3)
Peter Breedveld
Illustratie: Nikolai Fomin
Over Istanbul lees ik altijd dat die stad in tweeën is verdeeld, met aan de ene kant van de Bosporus het Aziatische deel en aan de andere het Europese. Ik zou zelf een onderscheid maken tussen de stoffige armetierigheid aan de ene kant en de protserige welvaart aan de andere. Turkse Wibra’s aan de ene en Tiffany en Chanel aan de andere kant. Zwaar gesluierde, stuurs kijkende vrouwen achter logge kinderwagens aan de ene en schaars geklede, hedonistische singles aan de andere kant. Zwoegende mannen met lasten zo groot als Fiat Panda’s op hun rug aan de ene, verwende pasha’s in Armanipakken aan de andere kant. Allah aan de ene en Mammon aan de andere kant.
Helaas, ik kan niet zeggen dat de magie van Istanbul, door de vele, vele toeristen, die mij voorgingen, zo lyrisch bezongen, mij iets heeft gedaan. Toen we de stad ’s nachts per taxi binnenreden, werden we getroffen door de schoonheid ervan en Istanbul hééft ook talloze adembenemende gezichten, maar op de één of andere manier bleef er weinig van over als we arriveerden op de plek die er van ver zo aantrekkelijk uitzag. We hebben de meeste belangrijke bezienswaardigheden bezocht – de Aya Sofia, die er op foto’s zo spectaculair uitziet, het Topkapi-paleis, de Blauwe Moskee, enzovoort, en het viel allemaal wat tegen. Meestal lukt het me wel om door de drommen toeristen (ja, ik weet dat ik daar zelf deel uitmaak – bespaar me uw gratuite jijbak) de schoonheid van een plek te zien, hier niet.
In de Blauwe Moskee waren de toeristen juist de grootste bezienswaardigheid, met hun ongewassen, stinkende voeten en hun theatrale vertoon van ‘respect’. In Istanbul zie je westerse toeristen met hoofddoeken lopen – waarbij ze dan een passend, vroom smoelwerk trekken – waar de Turkse vrouwen gewoon blootshoofds lopen.
De Aya Sofia vind ik vooral groot en slecht onderhouden, en hier en daar zelfs ronduit lelijk; het Topkapipaleis is vooral protserig. Alleen het museumgedeelte waar ze de tand, wat baardharen en een voetafdruk van de profeet Mohammed bewaren, was mijn toegangsprijs van 20 lire dubbel en dwars waard. Jawel, u leest het goed, de tand en de baardharen van de grondlegger van de islam. Die tand zit in een gesloten doosje, dus daar moeten we maar op vertrouwen. De baardharen hebben ze in een glazen cilinder gedaan.
En dat niet alleen, wat dacht u van de staf van Mozes, het zwaard van Koning David, de hele friggin’ arm van Johannes de Doper en de sauspan – de sauspan, lieve mensen – van de stamvader van alle Joden en Arabieren, Abraham. Ik heb er weinig over gelezen in de bijbel, iedere keer als Abraham gasten kreeg, gaf hij zijn vrouw opdracht allerlei lekkernijen te bereiden, maar Abraham schijnt dus een toegewijd amateurchef te zijn geweest, die constant allerlei nieuwigheden probeerde in zijn sauspan – nu dan te bezichtigen in het Topkapi-paleis. Dat zet het offeren van zijn lievelingszoon Isaak toch in een heel ander licht.
Honderden moslims staan zich te verdringen voor de vitrines waarin al dat moois staat tentoongesteld. Ze geloven werkelijk dat de frisgewassen tulband, die ze daar zien, 1600 jaar voor Christus door ik ben vergeten welke profeet is gedragen. Het klokhuis van de appel, waarmee Adam en Eva het lot van de gehele mensheid bezegelden, ontbrak er nog maar aan – of de drieduizend of zo voorhuiden die David cadeau deed aan welke koning was het toch ook weer.
Dat was mooi, en de Basilica Cisterne, een ondergrondse wateropslagplaats uit de zesde eeuw, is ook geweldig. Ik ben een sucker voor ondergrondse ruimtes, vooral als er water is.
We hebben een aantal prachtige lampen gekocht op de grote bazaar – naar mijn smaak ook een tikje te hysterisch aangeprezen – waarbij ik keihard heb onderhandeld. Ik heb de prijs omlaag gekregen van 2000 naar 500 lire. Niet slecht, al zeg ik het zelf (nu sneert een bijdehandte betweter dat die lampenhandelaar zich nog steeds rotlacht, want die lampen waren maar 25 lire waard, toch?). Hassnae heeft 3756 keer te horen gekregen dat “joe lok Torkiesj” en ze werd gewoon niet geloofd als ze zei dat ze niet Turks is. Ik heb 1968 keer een aantrekkelijk aanbod voor een handgeknoopt tapijt afgeslagen. “But aai wiel giev joe uh goet praais!” – “I’m sure you will, but I still don’t want a carpet.” Ik heb 4539 adviezen gekregen van volslagen vreemden die desalniettemin precies wisten wat mijn vrouw wil.
Turken maken een paar lekkere wijnen, vooral met de Chardonnay-druif doen ze mooie dingen. Ik kreeg een paar keer een Sarafin Chardonnay geschonken die hints had van mijn favoriete witte wijn, de Franse Meursault, die zo duur is, dat ik die alleen bij speciale gelegenheden drink.
Istanbul is op culinair gebied geen hoogvlieger. Er zijn wat dure restaurants waarvan we er één hebben geprobeerd, Mikla, op het dak van het Marmara Pera-hotel. Intelligente gerechten, maar ergens miste dit eten een ziel – en het is in elk geval veel te duur. We hebben twee keer heerlijk gegeten voor een redelijke prijs in de tuin van Asitane, dat middenin een volksbuurt staat, naast een middeleeuws kerkje dat we helaas niet van binnen hebben gezien omdat het gesloten was. De gerechten zijn gebaseerd op eeuwenoude Ottomaanse recepten en smaakten goddelijk. De bediening is charmant en vriendelijk, de gérant – met het uiterlijk van een Bollywoodster – is de perfecte gastheer. Een virtuoze oud-speler – alleen ’s avonds – maakt het helemaal af.
Het Europese gedeelte van Istanbul is op het eerste gezicht hip en snel. Hier flaneren de welgestelde jongeren. Maar alles is een zielloze imitatie van westerse steden. De hippe café’s met de volle boekenkasten, de luxe winkelcentra met de dure merken. We kwamen langs een vestiging van de kinky lingerieketen Agent Provocateur. Ik dacht: “Wauw! Agent Provocateur! In een islamitisch land!” In Londen stap je dan een andere, surreële wereld binnen, waar uitzinnig uitgedoste rock ‘n’ roll-verpleegsters met een opgetrokken wenkbrauw roepen dat die borsten toch echt niet in een B-cup passen. Hier stond een schuchtere jongedame wat onwennig in haar verpleegstersjurkje, half verscholen achter een pilaar – die hele Agent Provocateur-freakshow sloeg hier hartstikke dood.
Istanbul dóet erg hip, maar is het niet echt. Ik miste de overtuiging, de energie, die andere metropolen, die ik bezocht, zo opwindend maakt. In het Europese gedeelte lijkt de Turkse eigenheid helemaal te hebben plaatsgemaakt voor dat hippe materialisme, dat maar niet echt uit de verf wil komen.
We hebben ons prima vermaakt in Istanbul, maar als ik heel eerlijk ben, vind ik de stad een beetje saai, en erg provinciaal. Het was gewoon niet wat ik verwachtte.
Voor een verslag van mijn éénmansoffensief tegen de corrupte taxichauffeurs van Istanbul zie hier en hier.
Peter Breedveld, 15.05.2010 @ 10:27
29 Reacties
op 15 05 2010 at 10:46 schreef Tweets die vermelden Frontaal Naakt. Ongesluierde opinies, interviews & achtergronden » Istanbul (3) -- Topsy.com:
[…] Dit blogartikel was vermeld op Twitter door Nora, Nico den Dulk, Michael Minneboo, Hassnae Bouazza, Peter Breedveld en anderen. Peter Breedveld heeft gezegd: Reisverslag Istanbul. 'Allah aan de ene, Mammon aan de andere kant': http://tinyurl.com/37khpzm […]
op 15 05 2010 at 10:48 schreef Fréderike:
Precies een verslag zoals te verwachten valt van iemand die in een paar dagen wat toeristische hoogtepunten langsgaat per taxi.
op 15 05 2010 at 11:01 schreef Peter:
Nonsens, we hebben ons per taxi naar verschillende delen van de stad laten vervoeren, om vervolgens uren rond te zwerven. Toegegeven, het zijn oppervlakkige indrukken van iemand die ergens vier dagen is geweest en dat levert onvermijdelijk een ander beeld op dan de beschrijvingen van iemand die er al jaren woont en de stad door en door kent.
op 15 05 2010 at 11:21 schreef Rob:
Heel erg leuk geschreven, ook al ben je er nooit geweest zou je het gelijk geloven. En dat geloven is wat in onze wereld.Ben zelf reisleider geweest, maar in alle groten steden gebeurd het zelfde met taxi chauffeurs. Rome, Parijs, etc.Heb genoten van het verslag, maar lijkt mij toch wel de moeite waard om er een keer naar toe te gaan. Saludos Cordiales Rob.
op 15 05 2010 at 11:56 schreef Cengiz:
Ik denk dat je veel dingen over Istanbul kan zeggen. Maar saai? Dat hoor ik voor het eerst.
Het middelpunt van twee opeenvolgende imperiums. Het centrum van eeuwenlang bloedvergieten, opeenvolgende intriges, politieke omwentelingen.Je kan in een dag in Istanbul eeuwenoude Islamitische soefie-ordes meemaken, die in het geniep hun ceremoniën houden en daar tegenover weer de luxe nachtclubs. enz.
En ook nu is het de middelpunt van een zich op dit moment in Turkije afspelende strijd. Toenadering tot het westen door de huidige regering, of vasthouden aan de militaire overheersing door de kemalisten.
Ik denk dat Istanbul zo groot is dat je ook een beetje geluk moet hebben om de echt mooie dingen mee te maken in de paar dagen dat je er bent. Het beste is om naar Istanbul te gaan met iemand die de stad kent, ik denk dat je dan een onvergetelijke ervaring meemaakt.
op 15 05 2010 at 14:57 schreef Fréderike:
Peter, ik zeg: kom gewoon nog eens terug :-) Als Istanbul íets niet is, dan is het wel saai, zoals Cengiz zegt. Tot dan!
op 15 05 2010 at 17:54 schreef persephone:
Als ik aan Istanbul denk, denk ik aan de antisemitische reacties van de middenstand als ze vragen waar we vandaan komen (zij denken dat het nederlands dat we spreken Ivriet is). Ze gaan volslagen “los” als ze horen dat we uit NL komen en geen joden zijn. “gelukkig, want we hebben hier al teveel joden en ze zijn allemaal rijk”. Die tapijtslijters zijn de spreekwoordelijke vliegen die op de stront afkomen: je wilt ze slechts nog doodslaan.De Basilica is een soort ondergronds geheim; ik ken horden toeristen die het volslagen gemist hebben.Het is natuurlijk wel Byzantijns; Mag dat hier gezegd worden?
op 15 05 2010 at 17:56 schreef Tjerk:
..of de drieduizend of zo voorhuiden die David cadeau deed aan welke koning was het toch ook weer.
Koning Saul. David verzamelde die voorhuiden voor koning Saul als bruidsschat om met z’n dochter te mogen trouwen. Hij moest er honderd inleveren, maar bracht het dubbele aantal mee terug.
Niet dat het Sauls bedoeling dat David ook werkelijk terugkwam met die voorhuiden. Het was gewoon een ‘mission impossible’ om van een gevaarlijke rivaal af te komen, want David was veel populairder dan Saul, en bovendien: “Saul wist dat Jahwe van hem geweken was”.
op 15 05 2010 at 19:30 schreef darius:
Peter, nog eens gaan en dan ’s morgens om een uur of 5 half 6 de straat op.De stad is dan op zijn mooist (en rustig)
op 15 05 2010 at 20:06 schreef Petrus de Rewa:
Kom eens naar Boedapest, daar zijn ook nog heel wat mooie Ottomaanse overblijfselen te zien. Ik leid jullie graag rond.
op 16 05 2010 at 00:15 schreef Rob:
Kom mensen, het kan toch gewoon tegenvallen? Ik ben een maand in Tunesië geweest en na drie weken kwamen al die kleine irritante oplichtertjes me verschrikkelijk de neus uit.
Totdat ik om ging rekenen voor hoeveel ze me probeerden te tillen (dubbeltjes van de oude gulden) en toen moest ik er alleen maar hard om lachen. Wil jij een dubbeltje meer knul? Dan geef ik je er vijf, kan mij ’t verrekken.
En slecht onderhouden, dat ergert me na drie jaar Italië nog steeds. Zo’n mooi land en het ligt te rotten waar je bij staat.
op 16 05 2010 at 00:43 schreef Raddraaier:
Dit is een wel heel klinische weergave van de stad als je het mij vraagt. Je klinkt een beetje zoals Geert Mak in z’n boek De Brug. Die combineerde ook een hele vreemde mix van dedain en Hollandse nuchterheid met als som een totale miskenning van de historische betekenis van Istanbul.
op 16 05 2010 at 01:10 schreef Vercingetorix:
de foto’s zijn in iedere geval GEWELDIG !
op 16 05 2010 at 09:46 schreef Peter:
Lieve mensen, het allerlaatste wat ik wil, is de historische betekenis van Istanbul miskennen. Maar die doet er toch helemaal niet toe? Ik heb me in Spanje, Italië en Frankrijk prima vermaakt in stadjes zonder enige significante historische betekenis, en ik heb me verveeld in steden die alleen maar uit historische bezienswaardigheden bestaan. Het is natuurlijk allemaal een kwestie van smaak.
op 16 05 2010 at 11:09 schreef Angela:
De foto’s… waar kan ik ze zien…?
op 16 05 2010 at 11:17 schreef Jeroenemans:
Ik ben het dus gewoon helemaal met je eens Peter. Ik was zelf verbaasd hoe weinig een stad met evenveel inwoners als Nederland me deed. Ik vond het niet saai, maar alles wat ik zag (moskeeen, paleizen) DEED me gewoon zo weinig. Het gewoon rondlopen door de straten was veruit het hoogtepunt voor mij! Verder hebben wij weinig problemen met taxis gehad: gewoon vantevoren afspreken hoe duur het ritje is (had ik ooit gelezen in een boek van Paul Theroux)
op 16 05 2010 at 11:24 schreef Peter:
Precies mijn ervaring: gewoon rondzwerven is het leukst, want aan de mensen ligt het echt niet, al vind ik Turken niet de meest extroverte feestneuzen, zullen we maar zeggen.
Vroeger deed ik dat, van tevoren een prijs afspreken, maar met de komst van de meter dacht ik eigenlijk dat dit in onbruik was geraakt.
op 16 05 2010 at 12:08 schreef Jeroenemans:
het meest duidelijk voor de geest staat me nog een vrouw die in dat sjieke winkelcentrum buiten de stad rondliep: volledig opgetuigd in chanel, dior etc met de grootste joekels van logo’s op Al haar kleren die ik ooit gezien heb…
ze keek er niet bepaald vrolijker om…
op 16 05 2010 at 12:12 schreef Peter:
Dat bedoel ik. Ze gaan ’through the motions’, maar de overtuiging ontbreekt.
Er staat me een ontmoeting bij een moskee bij. Een gesluierde jonge vrouw zat Hassnae en mij intens te bestuderen, met een ernstig gezicht. Ik keek haar aan en glimlachte. Ze lachte terug – het was een gulle, stralende lach. Het deed me iets.
op 17 05 2010 at 14:08 schreef babs:
Best wel herkenbaar, ook ik vond de Blauwe Moskee niet mooi, een beetje goedkoop zelfs. En ik vond vooral ook het eten overal tegenvallen. Zielloos is goed verwoord. De bazaar vond ik vreselijk. Vol met dingen die ik toch niet wil hebben en vol met opdringerige verkopers die denken het op die manier toch te kunnen verkopen.
Wel leuk vond ik:
-winkelen in Oost Istanbul in een chique buurt. Dat klasseverschil kende ik helemaal niet (in Spanje inmiddels ook leren kennen).
-uitgaan, met een Istanbulse, die wist waar ze moest zijn
-voetbal (Besiktas, niet op de nette tribune)
-de Turken die mijn vriendin kende.
-met de boot op de Bosporus, met overal oude vervallen villa’s aan het water.
op 17 05 2010 at 14:37 schreef Jona Lendering:
Jammer jammer jammer. Ben je in de Küçük Ayasofya geweest? Geen hond te bekennen en beeldschoon (http://www.livius.org/cn-cs/constantinople/constantinople_ss_sergius_bacchus.html ). De Chora-kerk kan wel een heksenketel zijn, maar dan moet je alleen even naar de overkant om een koffie te drinken en kom je een half uur later terug.
op 17 05 2010 at 14:59 schreef yurp:
“Hayır, teşekkürler” (Nee, bedankt) zijn de twee meest waardevolle woorden in Istanbul als je met rust gelaten wilt worden. Na deze twee magische woorden trekken verkopers en ander opdringerig spul zich schielijk terug in hun schulp. Blijkbaar heb je ervaring en ben je een ‘lost cause’. Ik vond Istanbul prachtig overigens en verre van saai. De vis op de Galata Koprusu smaakte mij ook zeer goed.
op 17 05 2010 at 15:04 schreef yurp:
Het Dolmabahce paleis is overigens precies zo’n Turkse protserige net-niet kopie van een Westers paleis. Alleen dan uit de 19e eeuw. Erg grappig om te zien.
op 17 05 2010 at 15:26 schreef Peter:
Er zit ook een mooi verhaal aan dat Küçük Ayasofya vast. Ach ja. We hebben natuurlijk een boel mooie dingen gemist. Maar dat had uiteindelijk toch niet veel uitgemaakt. Ik denk dat Istanbul gewoon mijn stad niet is. Kan gebeuren.
op 17 05 2010 at 23:43 schreef leo schmit:
Peter, jullie hebben eraan geroken, niks gemist, gewoon nog een keer gaan.
op 18 05 2010 at 01:40 schreef hj:
In een paar dagen kan je de ziel van een stad niet ervaren of begrijpen. Je loopt alleen maar even over de oppervlakte en maakt er eigenlijk weinig wezenlijks van mee.
Kan leuk zijn, maar naar mijn ervaring heb je minstens een paar weken nodig om te beginnen met het werkelijk appreciëren van een wereldstad.
Dat is ook de reden waarom ik niet naar -bijvoorbeeld- New York wil, zolang ik er niets anders te doen heb dan de toerist uithangen. Als je niet participeert, maar enkel even langswaait, kan je net zo goed thuis de foto’s bekijken.
op 18 05 2010 at 09:43 schreef babs:
hj, je kunt in een paar dagen prima inschatten of een stad je ligt of niet en dat kan op verschillende niveau’s. Ik vind Istanbul als tourist niet bijzonder interessant, maar zou er wel kunnen wonen. Marokko vind ik als tourist wel interessant, zolang ik er maar niet hoef te wonen en er ook niet elk jaar heen moet.
Verder heb je natuurlijk wel gelijk dat je sommige dingen in een stad of land pas na langere tijd echt leer waarderen (of juist niet). Maar juist New York is ook geweldig voor een weekend. Elke minuut in New York is anders dan elke andere minuut in je leven, op een manier die niet op foto’s is vast te leggen. Doe jezelf niet tekort zou ik zeggen en ga er desnoods een dag heen. Later een maand of een jaar of een leven teruggaan kan altijd nog.
op 19 05 2010 at 01:38 schreef Marco Knol:
Persoonlijk ga ik in een stad graag net buiten het centrum rondlopen, of de villawijken. Dan mis je weliswaar de touristische hoogtepunten, maar je pikt wel veel sfeer op, en vaak valt er qua uitzicht genoeg te genieten.
En is het niet ook zo dat Istanbul een hotspot is van immigratie binnen Turkije? Veel mensen van het platteland enzo? Ik kan me zo voorstellen dat dat het enigzins schizofrene beeld van een bruisend saaie dynamische wereldstad oplevert. Vooral als toeschouwer.
op 20 05 2010 at 17:15 schreef Ellen:
Nee, ik was ook niet lyrisch over Istanbul. Manlief was er in de jaren ’70 geweest en laaiend enthousiast. Het is niet “mijn” cultuur.
Laat ik het zo zeggen: “not my cup of (too sweet) tea.”
RSS