Ionica’s favoriete boeken van 2021
Ionica Smeets
Nieuwe tradities zijn de beste tradities. Daarom net als in 2020, 2019 en 2018 een persoonlijk lijstje met de mooiste, grappigste en slimste boeken die ik dit jaar las.
10. Jet Bussemaker – Ministerie van Verbeelding
In 2019 was ik erg onder de indruk van de oratie van Jet Bussemaker die in Leiden hoogleraar Beleid, Wetenschap en Maatschappelijke Impact werd. In een interview vertelde ze dat ze na die oratie besefte dat ze over meer onderwerpen zo’n soort verhaal zou kunnen schrijven. Ze maakte er in totaal acht die de hoofdstukken van dit boek vormen. Het is een leerzaam boek, over de zorg, wetenschap en cultuur, maar vooral over hoe politiek werkt. En hoe het zelfs al minister heel moeilijk is om echt iets te veranderen. Bussemaker is bewonderenswaardig eerlijk over wat er allemaal niet lukte.
9. Agatha Christie – Cards on the Table
Ik had eigenlijk nooit veel van Agatha Christie gelezen en besloot, toen ik begin dit jaar ziek was, om eens een Poirot te proberen. Dat bleek een uitstekend idee. Overzichtelijk plot, vermakelijke personages en een ontknoping die je toch niet ziet aankomen. De rest van het jaar pakte ik een Poirot als ik me moedeloos en somber voelde. Ik las er inmiddels zo’n twintig. Ik zet Cards on the Table op deze lijst omdat het een fijne instapper is voor wie ook eens een Poirot wil lezen én omdat het personage Ariadne Oliver daarin haar entree maakt. Deze heerlijke detectiveschrijfster heeft het mis en moppert lekker meta op hoe vreselijk het is als je als auteur vastzit aan een stomvervelend hoofdpersoon in een succesreeks.
8. Kurt Vonnegut – Welcome to the Monkey House
Vonnegut is al jaren mijn lievelingsschrijver en ik beveel mijn vrienden tot vervelens toe aan om hem te lezen. ‘Begin eens met Slaughterhouse Five’, zeg ik dan. ‘En als dat bevalt, lees dan de korte verhalen in Welcome to the Monkey House.’ Eén vriend had zowaar naar me geluisterd en stuurde me dit jaar bijna na elk verhaal uit Welcome to the Monkey House een berichtje omdat het alweer zo’n geweldig verhaal was. Toen herlas ik die verhalen ook weer eens en ze waren inderdaad bijna allemaal geweldig. Soms grappig, soms wrang, vaak allebei tegelijk. Kortom: lees eens iets van Vonnegut en jullie kunnen ook prima beginnen met Welcome to the Monkey House.
7. Connie Willis – Doomsday Book
Jaren terug las ik Willis’ To Say Nothing of the Dog, één van de grappigste tijdreisboeken die ik ken. Doomsday Book speelt zich af in hetzelfde universum, maar is een stuk zwaarder. Een tijdreiziger komt per ongeluk vast te zitten in een middeleeuws dorpje tijdens de pest – terwijl er in haar eigen tijd ook net een epidemie uitbreekt. Het was extra interessant om dit boek tijdens corona te lezen, omdat veel erg herkenbaar was (zoals gezeik over quarantaineregels) en je tegelijk beseft dat het nu in elk geval allemaal toch nog een heel stuk minder ellendig is dan tijdens de pest.
6. Gerda Blees – Wij zijn licht
Dit was mijn absolute favoriet van de shortlist van de Libris Literatuurprijs van dit jaar. Blees beschrijft in korte hoofdstukken hoe een woongroep besluit te stoppen met eten en één van hen overlijdt (gebaseerd op echte gebeurtenissen). De vorm en stijl zijn magistraal, elk hoofdstuk wordt verteld vanuit een ander perspectief in de wij-vorm – en die perspectieven kunnen alles zijn. ‘Wij zijn de raadsvrouw’, maar ook ‘Wij zijn een sinaasappelgeur’ en ‘Wij zijn het verhaal. Langzaam en voorspelbaar steven wij op onze afloop af’. Wat een lef en wat een boek.
5. Jordi Lafebre – Ondanks alles
Deze strip vertelt het liefdesverhaal van Ana en Zeno achterstevoren. We beginnen met Ana, een net gepensioneerde burgemeester en Zeno, een oude vrijgezelle boekhandelaar. We zien hen langzaam jonger worden en hoe hun levens steeds langs elkaar schuren. Het verhaal is ontroerend en subtiel, net als de tekeningen. Als je aan het einde ziet hoe Ana en Zeno elkaar leerden kennen, wil je het boek gelijk opnieuw beginnen.
4. Catharine Valckx – Die kleine is Don, de lange is Sjon
Mijn dochter is zes en leerde dit jaar lezen. We lazen samen Die kleine is Don, de lange is Sjon en dat boek is pakweg 1729 keer leuker dan leesboekjes met ‘De kip is wit. Het ei is ook wit.’ Het verhaaltje over Don die aan komt sjouwen met een rokje is onze favoriet. De hele reeks Tijgerlezen, waar dit boek bijhoort, is sowieso een aanrader voor beginnende lezers, wij hebben er al stapels van bij de bibliotheek gehaald.
3. Maggie Shipstead – Great Circle
Als ik wil verdwijnen in een boek, dan vraag ik altijd een leestip aan Ellen de Bruin (wiens Kraaien in het paradijs trouwens net buiten deze top tien viel). Deze zomer raadde ze Great Circle aan, een roman over een fictieve vrouwelijke piloot in het begin van de 20ste eeuw en over een hedendaagse actrice die haar speelt in een film. Het verhaal is meeslepend, met geweldige zijpaden over bijvoorbeeld Sitting in the Water Grizzly en het boek roept vragen op om lang over na te denken. Zoals: wat weet je echt van anderen, in hoeverre klopt het beeld dat je uit losse feiten en anekdotes construeert?
2. John Green – The anthropocene reviewed
Ik ben stikjaloers op het idee achter deze essays. Green beoordeelt aspecten van het menselijk tijdperk (met tussen de één en vijf sterren) en zijn recensies zijn tegelijk heel persoonlijk als rake analyses van onze tijd. Ik wilde dat ik die vorm bedacht had. Maar zelfs als ik dat had gedaan, zou ik alles nooit zo goed en mooi en raak kunnen formuleren als John Green. Voor wie meer van luisteren dan van lezen houdt: de gelijknamige podcast is minstens zo goed als het boek.
1. Babs Gons – Doe het toch maar
Mijn moeder gaf me deze zomer een ingepakt boek mee voor op vakantie. Het was deze gedichtenbundel van Babs Gons, die raak en prachtig is en heel erg van nu. Het ontroerde me dat mijn moeder deze gedichten voor me koos, zij was terminaal ziek en bleef toch nieuwe dingen ontdekken en delen met anderen. Mijn moeder overleed net voor kerst en vroeg ons om het titelgedicht een rol te geven bij haar afscheid. Dat deden we. Kijk zelf maar hoe mooi en hoopgevend dat is.
Ionica Smeets is hoogleraar wetenschapscommunicatie in Leiden
boeken, Ionica Smeets, 28.12.2021 @ 19:59
RSS