‘Ik zing en dat is voldoende’
Hassnae Bouazza
Die typisch neergeslagen ogen, een strenge blik, een kleine buiging. De Libanese zangeres Fairouz is geen vrouw van de grote gebaren, danspassen of frivoliteit op het podium. Ze is een vrouw die haar muziek serieus neemt. Ze is een artieste die haar publiek niet overvoert met concerten of eindeloze bedankjes en die de pers op grote afstand houdt. Ze wordt ‘de ambassadeur van de sterren’ genoemd en ‘de buurvrouw van de maan’. Maar eigenlijk is ze gewoon een levende legende. Ze treedt voor het eerst op in Nederland, tijdens het Holland Festival op 26 juni. En dat is heel bijzonder.
Fairouz (echte naam Nouhad Haddad, 1935, Fairouz betekent ’turquoise’) staat voor de Libanese trots. Ze brak door tijdens het Baalbeck Festival in Libanon in 1957 en groeide uit tot de grande dame van de Libanese zang in de jaren ’60. Haar ontdekker was musicus Halim Roumi, vader van een andere beroemde Libanese ster, Majda Roumi.
Haar grote faam dankt ze aan haar zuivere stem en de samenwerking met de Rahbani broers, Assi en Mansouri. De broers schreven haar nummers en componeerden de muziek. Ze trouwde met Assi en vormde met de broers een hecht muzikaal trio tot ze in 1979 van Assi scheidde. Haar zoon Ziad Rahbani zette hierop de muzikale samenwerking met zijn moeder voort: traditionele Libanese en klassieke Arabische muziek met westerse orkestratie en invloeden, meeslepende violen en nadrukkelijke percussie. Een moderne, vernieuwende benadering waarmee ze over de jaren heen enorm invloedrijk werd. Ze heeft vele generaties beïnvloed; iemand als Natacha Atlas is duidelijk schatplichtig aan haar.
In het roerige Libanon dat verscheurd werd door oorlog, steeg Fairouz boven de partijen uit. Tijdens de burgeroorlog verliet ze haar land niet, maar ze trad er evenmin op en koos op die manier geen partij. Wel boekte ze in die jaren veel succes met haar buitenlandse concerten en tournees.
Over Fairouz ging vroeger het verhaal dat ze had gezworen nooit meer te lachen, tot Palestina weer onafhankelijk werd. Tijdens concerten was het dan ook altijd opletten geblazen of er een glimlach van af kon. Of het verhaal klopt, is niet zeker. Als ze optrad, bewoog ze slechts haar armen en schouders op de typische Fairouz manier: bijna als een ingetogen flamencodanseres, een soort gestileerd schokschouderen. Er zijn ook optredens waar ze rotsvast op het podium staat, als een zingend standbeeld.
Naarmate de jaren verstreken, werd de diva afstandelijker, serieuzer en vooral ongrijpbaarder. Daar waar haar generatiegenoten toegankelijker werden en vaker in programma’s verschenen, verkoos Fairouz de stilte. Wellicht omdat ze media-aandacht niet fijn vindt, wellicht als publiciteitsstrategie om het verlangen naar haar en mythe om haar heen groot te houden.
Op internet zijn een paar van de weinige interviews met haar te zien en wat documentaires over haar, waaronder die van Frédéric Mitterand. In de documentaire praat ze openhartig over haar relatie met haar ex en vader van haar kinderen, Assi Rahbani. Tijdens andere interviews zien we een introverte Fairouz, bijna onwillig om te praten, niet bereid het achterste van haar tong te laten zien. De interviewers daarentegen zijn opgewonden als kleine kinderen en komen superlatieven te kort.
Op de vraag welke bijnaam het best bij haar past: ‘droomstem’, ‘vogel van het oosten’, ‘stem van de liefde’, ‘stem van het geluk’, ‘stem van het land’, antwoordt ze ‘allemaal’, om vooral niet dieper op het onderwerp in te gaan en geen keuze te hoeven maken. In een interview met de Egyptische televisie uit 1989 zegt ze “ik zing en dat is voldoende”. Dat is uiteindelijk ook waar de mensen voor komen, niet voor sappige ontboezemingen, maar voor haar muziek die voor velen gelijkstaat aan de Libanese trots en waardigheid. Muziek die de tot op het bot verdeelde Arabieren verenigt; over alles zijn Arabieren het oneens, behalve over Fairouz.
In 1994 trad ze op het Martelarenplein in Beirut op; een concert dat de wedergeboorte van het verwoeste stadscentrum markeerde. In 2006 ontving het publiek haar met tranen tijdens het toneelstuk ‘Sah el Nom‘. Terwijl de politiek en het leger paraat stonden voor een mogelijke nieuwe burgeroorlog, trotseerden de mensen de wegobstakels om de diva te aanschouwen. Eén van de bezoekers zei hierover ‘Fairouz is de muziek van ons leven’; en zo voelt dat voor veel mensen.
Toen ze vorig jaar oude nummers van Rahbani niet ten gehore mocht brengen, alvorens rechten te betalen, verzamelden bekende sterren zich om voor haar te pleiten: ‘als je van Libanon houdt, hou je van Fairouz’.
In het land zijn busreizen dan ook niet compleet zonder haar nummer ‘Al Bosta‘. Politiek geëngageerden roemen haar nummers over Libanon en Palestina en verliefde harten dromen weg bij haar romantische nummers. Maar wat misschien wel het meest bijzonder is: zelfs als je geen fan bent, raakt Fairouz je. Haar muziek brengt een gevoel van nostalgie met zich mee, van een vergaan Arabisch tijdperk, van liefde voor de eigen cultuur. Gelukkig zijn zij, die de kans hebben haar live mee te maken.
Eerder (gisteren) verschenen in NRC Handelsblad. Hassnae Bouazza (حسناء بوعزة) schrijft voor Vrij Nederland, De Volkskrant, NRC Handelsblad, Elle en de Arabische site van de Wereldomroep. In 2009 was ze te bewonderen in Vrouw & Paard, tegenwoordig is ze regelmatig te horen in Vrijdagmiddag Live. Afgelopen kerst won ze bijna De Nationale Wetenschapsquiz. Dat ze nog tijd heeft om in het geheim voorbereidingen te treffen voor de vestiging van het kalifaat in Nederland, mag een wonder heten. Volg haar op Twitter.
Hassnae Bouazza, 25.06.2011 @ 10:42
7 Reacties
op 25 06 2011 at 13:48 schreef Atroushi:
Niet alle Arabieren. Palestina is nooit onafhankelijk geweest.
op 25 06 2011 at 19:17 schreef MNb:
Zoals bijna altijd met Arabische muziek vind ik het arrangement veel en veel te dichtgetimmerd. Met alleen piano, bas en drums zou dit nummer veel beter werken. De stem van Fairouz alleen is krachtig genoeg om de melodieën te dragen.
Maar ja, vertel een Arabisch musicus dat hij het zonder vioolpartijen en koper moet doen.
op 25 06 2011 at 21:52 schreef Leo schmit:
Mooie introductie van Fairouz, nu ze naar Nderland komt. Ik kan er helaas niet bij zijn.
op 25 06 2011 at 22:37 schreef Leo schmit:
MNB, u als allesweter, leg mij even uit wat is een Arabisch musicus…
op 25 06 2011 at 22:47 schreef Leo schmit:
Haar muziek brengt een gevoel van nostalgie met zich mee, van een vergaan Arabisch tijdperk, van liefde voor de eigen cultuur.
Hassnae, die vergankelijkheid is vergelijkbaar met met die van de Bassa Nova uit Brazilie, of de Krontjong muziek uit Indonesie, de Sirtaki uit Griekenland, Edith Piaf criant la peine d’amour. Alles rond de jaren 60.
Niks is vergaan.
op 25 06 2011 at 23:55 schreef Doc:
“Daarom is het ten strengste verboden mobiele telefoons, smart phones [] en andere apparatuur mee de zaal in te nemen. [] Dit geldt ook voor damestassen!”
Nou heb ik geen damestas, en mijn jas en tas laat ik graag achter bij de garderobe en ik maak geen opnames als dat ongewenst is. Maar mijn foon afgeven, dat ding waar zo veel persoonlijk materiaal opstaat en wat zo makkelijk jatbaar is? Daar sla ik graag een concert voor over.
Bij hiphopconcerten is het normaal dat het publiek wordt gefouilleerd, je wil niet dat schietpartijen de beat overstemmen. En bij housefeesten probeert de pliesie hun drugsquota vol te krijgen.
Maar gefouilleerd worden voor een Holland Festival? Ik dacht het toch even niet.
op 26 06 2011 at 13:50 schreef MNb:
Schmidt, zoek even op wat het woord musicus en je hebt het antwoord op je vraag. Wat Arabisch betekent weet je al, gezien je verwijzing naar een vergaan Arabisch tijdperk.
RSS