Hou op ontslag te eisen vanwege een mening

Peter Breedveld

Er is Frits Barend kennelijk veel aan gelegen dat de Nijmeegse hoogleraar Sociale Psychologie Roos Vonk werkloos wordt. Anderhalve maand geleden richtte hij zich in Het Parool rechtstreeks tot haar werkgever met de suggestie dat die met Vonk een ‘beschavingsprobleem’ in huis heeft. Nu betreurt hij op de website Jonet.nl dat “een logisch ontslag” niet mogelijk is.

Barend wil Vonk weg hebben omdat ze in een opiniestuk in NRC Handelsblad de bio-industrie vergelijkt met de Holocaust. ‘Bij geen normaal denkend mens zou het ook maar mogen opkomen om varkensstallen te vergelijken met concentratiekampen’, schrijft hij. Dat is misschien waar, maar Vonk is lang de eerste niet die de vergelijking maakt. Ik wist dat de Zuid-Afrikaanse schrijver J.M. Coetzee, een Nobelprijswinnaar, het al eens gedaan had en toen ik ging zoeken ontdekte ik dat de Joodse schrijver Isaac Bashevis Singer, ook een Nobelprijswinnaar, de vergelijking eveneens maakt. Eén van zijn personages laat hij zeggen dat het voor dieren “eeuwig Treblinka” is. Ook Holocaust-overlevende Edgar Kupfer-Koberwitz legde een verband tussen de Holocaust en de vleesindustrie.

Draaikolk van metaforen

De auteurs kregen er veel kritiek op van organisaties die antisemitisme bestrijden en van andere dierenbeschermers, bijvoorbeeld van Roberta Kalechofsky van de organisatie ‘Jews for Animal Rights‘ in haar boek ‘Animal Suffering and the Holocaust: The Problem with Comparisons‘. Als je verschrikkingen met elkaar gaat vergelijken, schrijft Kalechofsky, verdwijnt elke verschrikking en elk slachtoffer in een woeste draaikolk van metaforen. Hier is nog een stevige inhoudelijke kritiek te lezen op dergelijke vergelijkingen. Zelfs Al Gore maakt zich er schuldig aan.

Ik wilde meteen na Barends stuk in Het Parool al een reactie schrijven, maar aarzelde. Ik hoef me niet in elk wespennest te steken, nietwaar? Daarbij: wie komt er ooit voor mij op? Jona Lendering en Max Molovich en dat is het wel zo’n beetje. Bovendien verscheen er in Het Algemeen Dagblad een stuk van Tommy Wieringa die kennelijk dezelfde Google-zoektocht had gedaan als ik en die het voor Vonk opnam.

Vetgemeste varkens

Maar Barend lijkt een fanatieke campagne tegen Vonk te voeren en ik vind dat naar, die Nederlandse gewoonte om te proberen iemand ontslagen te krijgen vanwege haar mening. Bovendien maakt hij een groteske karikatuur van Vonks argumenten. Op Jonet.nl zet hij haar op één lijn met voetbalsupporters die “Hamas, Hamas, alle Joden aan het gas” roepen, in Het Parool beweert hij dat Vonk van zijn grootouders, die Holocaustslachtoffers waren, ‘vetgemeste varkens maakt’.

Maar dat doet Vonk niet. Ze maakt geen dieren van Joden, ze maakt mensen van varkens. Die dicht ze althans menselijke eigenschappen toe. Dat is wat dierenliefhebbers altijd doen. Hun honden en poezen zijn volwaardige gezinsleden en paarden zijn zelfs edellieden. Vonk haalt dus, in haar beleving, de grootouders van Barend niet omlaag, ze verheft dieren. Dat is wezenlijk anders.

Nu schijnt er steeds meer wetenschappelijk bewijs te komen dat dieren in elk geval niet de bewegende planten zijn die we altijd dachten dat ze waren (het Japanse woord voor ‘dier’ is ‘doubutsu‘, 動物, geschreven met het karakter voor ‘bewegen’ en het karakter voor ‘ding’), dat ze een zekere mate van bewustzijn hebben, een zekere mate van intelligentie, dat ze in elk geval weten wat hen overkomt, en daar angst voor hebben.

Wrede barbaar

Niet voor niks laten we het slachten en verwerken van dieren ver buiten ons zicht plaatsvinden. Ikzelf, een behoorlijk gulzige viseter, rationaliseer mijn hunkering naar vis altijd. Dan zie ik bijvoorbeeld een filmpje van een vis die zonder enige scrupules een lieve vogel uit het water schept en in één hap opslokt en dat is dan mijn rechtvaardiging voor het eten van dode dieren. “Ik vind alle dieren klootzakken”, zegt Hans Teeuwen. “Vlees eet ik uit principe.” Dat is vrij letterlijk mijn motto als het op eten aankomt, behalve dan dat ik niet de grootste vleesliefhebber ben. Maar ik denk dat de geschiedenis over pakweg honderd jaar niet mild over mij zal oordelen. Ik zal als wrede barbaar de geschiedenis ingaan.

Barend doet dat ook, de vleesindustrie rationaliseren. Dieren gedragen zich net zo als voor de jaartelling, schrijft hij. Ze slachten elkaar wreed af in de jungle, verkrachten elkaar. ‘Professor Vonk acht het hopelijk ook een teken van menselijke beschaving dat ze tijdens de ovulatie niet wordt besprongen door de eerste, de beste voorbijganger?’ Ik neem aan dat Barend inmiddels ook kennis heeft genomen van de #Metoo-beweging en ik durf het bijna niet te zeggen, maar de Holocaust is mensen door mensen aangedaan.

Als Vonk niet ontslagen kan worden, moet ze na de drie officiële berispingen, die ze van haar werkgever heeft gekregen, zelf maar opstappen, aldus Barend. Hij brengt de reden voor de berispingen nog eens fijntjes in herinnering: de eerste berisping was vanwege haar betrokkenheid bij de wetenschappelijke fraude door Diederik Stapel. De tweede keer dat ze op haar vingers werd getikt, was omdat ze uit frustratie had getweet dat ze minister Kamp voor z’n facie wilde ranselen. De derde keer was naar aanleiding van de ophef over haar Holocaustvergelijking, door de media met veel sensatie gebracht alsof die iets unieks was.

Gespeend van empathie

Die Stapel-affaire heeft niet tot haar ontslag geleid omdat ze niet zelf had gefraudeerd. Ze was gewoon te goed van vertrouwen geweest en dat is onprofessioneel, maar ik vrees dat er geen organisatie bestaat waarin mensen op bepaalde posities niet met van alles wegkomen omdat er op basis van vertrouwen in elkaar wordt gewerkt. Mij komen berichten ter ore waaruit blijkt dat Barend zelf blijkbaar te goed van vertrouwen is geweest in één van zijn medewerkers. Iets wat ik hem nooit voor de voeten zou werpen, overigens. Maar een beetje meer begrip zou mijns inziens niet misplaatst zijn.

Wat die andere berispingen betreft: ik heb er grote moeite mee dat een werkgever zich bemoeit met de meningen die een medewerker als privépersoon uit. Die uithaal naar Kamp was niet slim, maar iedereen weet dat Vonk nooit de bedoeling had hem echt met fysiek geweld te bedreigen. Het zijn van die opmerkingen die iedereen maakt: “Schoppen zou je ze!” “De knoet erover!” Het is Jan Mulder-achtige branie.

De Holocaustvergelijking is fout, maar ik geloof er niks van dat Vonk die uit kwaadaardigheid heeft gemaakt. Het is lomp en gespeend van empathie, wat je helaas bij veel dierenliefhebbers ziet. Maar Vonk heeft ze niet namens haar universiteit gemaakt, en ze beroept zich ook niet op de wetenschap, zoals Barend suggereert. NRC voert haar op als hoogleraar sociale psychologie, wat ze nou eenmaal is.

Vergelijking met de slavernij

Daarbij valt op dat Wieringa, voor zover ik heb gezien, ongemoeid is gelaten, terwijl hij wel Vonks Holocaustvergelijking vergoelijkt: ‘het is maar een vergelijking’, schrijft Wieringa. Ik vermoed dat het hem wordt vergeven omdat hij één van de auteurs was die De Bezige Bij verliet vanwege Dyab Abou Jahjah. Hele ranzige Holocaustvergelijkingen, in woord en in beeld, worden ook nogal eens gemaakt op GeenStijl en daar is ook nooit ophef over.

Er wordt dus gemeten met twee maten. Vonk ligt blijkbaar niet lekker in bepaalde kringen (Barend citeert met instemming Elma Drayer, die zichzelf eveneens graag op de stoel van elke chef Personeelszaken plaatst, dus in die hoek zitten zijn sympathieën kennelijk) en moet ontslagen worden, terwijl anderen wegkomen met veel erger.

En dan viel me nog iets anders op, dat ik schrijnend vind. Vonk vergelijkt de vleesindustrie namelijk óók met de slavernij, maar daar maakt niemand een nummertje van. De kranten schreven niet ‘Hoogleraar vergelijkt bio-industrie met de Holocaust en de slavernij’. Barend signaleert de vergelijking met de slavernij wel, maar zegt er verder niets over.

Draconische straffen

Ik geloof meer in de dialoog. Het lijkt alsof iedereen vandaag de dag kapot moet als-ie een misstap begaat. Vergevingsgezind is niemand meer. Genade is voor softies, zachtheid een teken van zwakte. Maar draconisch straffen maakt iedereen alleen maar harder, de hakken zullen zich nog dieper in het zand boren, de kloof zal zich verdiepen. Zo komen we nooit nader tot elkaar.

Leg uit waarom zo’n vergelijking ongepast is, dat-ie pijn doet, dat je er meer tegenstanders dan medestanders mee creëert. Gun de ander een uitweg, de kans om haar of zijn gezicht te redden.

Is het Vrije Woord u écht lief? Help me dan met een financiële bijdrage. Deze website wordt elke dag bedreigd door de virtuele knokploegen van Domrechts, malafide Nederlandse journalisten en zelfs door de vicepremier. Steun Frontaal Naakt. Doneer aan de enige dwarsdenkende, onafhankelijke site van Nederland. Stort wat u missen kunt op rekeningnummer NL59 RABO 0393 4449 61 (N.P. Breedveld, Rabobank Rijswijk), SWIFT BIC RABONL2U o.v.v. ‘Frontaal Naakt’. Lees hier waarom dat niet met PayPal kan. Nog liever heb ik dat u op Frontaal Naakt adverteert of mij inhuurt. Mail mij.

Tweet

Peter Breedveld, 29.10.2017 @ 13:09

[Home]
 

Δ