Hoe NRC zichzelf uit angst voor de wokies compleet voor schut zet
Peter Breedveld
Illustratie: Fidus.
Er zijn urgentere zaken om over te schrijven dan een slechte vertaling van een matig gedicht, maar wat me dwarszit aan het gedoe rond Zaïre Krieger is dat we zo opzichtig worden gegaslight. We mógen Kriegers vertaling van Amanda Gormans The Hill We Climb niet minder dan “subliem” vinden en we mogen geen vraagtekens zetten bij de bespreking van die vertaling door Quinsy Gario in NRC Handelsblad, want dat getuigt van “nare intenties” en onze bedoeling “elke emancipatiekwestie verdacht te maken.” Als we dus een vieze, stinkende, dampende drol krijgen voorgezet, is het racistisch om niet te doen alsof het de verrukkelijkste haute cuisine betreft.
Dat NRC Gario uitkoos om de vertaling te bespreken, is op zich al raar, want Krieger en Gario maken deel uit van dezelfde snoeverige activistenkliek rond OneWorld/Dipsaus, die niet gelooft in de kracht van het argument, maar in de GeenStijl-methode: schandpalen, verketteren en uitsluiten van iedereen met een verkeerde mening, en dan hebben we het al over vergrijpen als de weigering om “trans” en “vrouw” niet los van elkaar te schrijven.
Kromme zinnen
Op zich is er wat voor te zeggen dat NRC iemand van buiten de vaste pool van poëzie-besprekers kiest om dit specifieke werk te bespreken omdat het gaat om een specifiek genre, spoken word, met specifieke regels. Maar waarom moet uitgerekend Gario dat doen, die weliswaar, ik zeg dat zonder ironie of sarcasme, een standbeeld verdient voor het feit dat hij (samen met Jerry Afriyie) het antiracisme uit een impasse heeft losgewrikt, maar die echt voor geen meter kan schrijven? En dat hij dat niet kan, weten we omdat NRC Gario’s bespreking gewoon zonder meer, zonder enige eindredactie, rechtstreeks vanuit de mail op haar website heeft geplempt, waardoor volstrekt onbegrijpbare, kromme zinnen in al hun pokdalige naaktheid voor iedereen te kijk staan. Bijvoorbeeld deze zin:
“Het magistrale aan de vertaling van Krieger is ook de subtiele omgang met het Amerikaanse jingoïsme waar Gormans gedicht doordrenkt van is en bij vlagen ook kritiek op levert.”
Of deze:
“Het was deze intersectie van hoe de wereld met haar omgaat die er mede voor zorgde dat dr. Jill Biden haar vroeg. Ook de stotterende president Biden worstelde ermee dat de wereld niet ingericht was voor hoe hij sprak.”
Ik heb Gario’s recensie afgelopen woensdag op Twitter gerecenseerd. Maar ik zit daar in een bubbel van voornamelijk progressieve mensen, en die hebben liever dat je meedoet met de kritiekloze loftuitingen op elke geestesverwant die een Sinterklaasgedicht publiceert, want dat is altijd “prachtig”, “treffend”, “herkenning”, “tranen” of het eloquente “BAM!” Je bent toch een soort verrader, als progressieve antiracist, als je zegt: “Ja, maar wat stáát daar nou eigenlijk?”
Subliem en magistraal
Laten we niet om de hete brij heen draaien: geen witte schrijver was weggekomen met de zooi die Gario bij NRC heeft ingeleverd en het is waarschijnlijk waar, wat Marcel van Roosmalen schrijft, namelijk dat geen eindredacteur zich aan Gario’s stuk heeft durven wagen, want elke kritische vraag en opmerking zal worden opgevat als white-splaining en de onwil, vanwege zijn huidskleur, om zijn genialiteit op waarde te schatten.
Gario, dat is tenminste wél helder uit zijn bespreking op te maken, vindt Kriegers vertaling “subliem” en “magistraal” en geeft haar het maximale aantal van vijf ballen. Dat veel mensen dat verdacht vinden, is mogelijk te verklaren met het feit dat Zihni Özdil die ochtend een fragment uit de vertaling had verspreid op Twitter en dat was, op z’n zachtst gezegd, niet indrukwekkend. Krieger leek Gorman op de Netflix-wijze te hebben vertaald, dus Engelse woorden bijna letterlijk te hebben vervangen door hun Nederlandse Google Translate-equivalenten, een gewoonte die zowat alle leden van de OneWorld/Dipsaus-kliek kenmerkt. Alleen “slaves” was niet letterlijk overgezet, daar was “tot slaaf gemaakten” van gemaakt, en uit een interview in Trouw met Krieger begrijp ik dat dit een panel van sensitivity-readers is aan te rekenen.
Vorm en schoonheid van een kunstwerk geweld aandoen ten behoeve van politieke correctheid, dat is waar al die hypersensitiviteit van de wokies vooral toe leidt. Ze gaan te werk als juristen, die elke zin op zo’n manier moeten formuleren dat niemand er juridisch een buil aan kan vallen (of er een slaatje uit kan slaan) en daardoor onleesbare stukken produceren die alleen door andere juristen op de juiste manier kunnen worden uitgelegd. Goed voor de werkgelegenheid (van juristen en sensitivity-readers), maar niet voor de kwaliteit van ons leven. Het zijn kooien waarin we onszelf opsluiten.
Roet in het eten
Uit Gario’s bespreking begrijp ik dat Krieger niet overal zo klakkeloos te werk is gegaan. Integendeel, Gario schrijft: “Gormans gedicht is een pleidooi voor goed nationalisme, maar Kriegers vertaling gooit roet in het eten.” Terwijl Gorman de Amerikaanse natie ophemelt, bevráágt Krieger die volgens Gario. In de vertaling van Gormans gedicht!
Dit nu is waarom ik een boek bij voorkeur in zijn originele taal lees, al beheers ik die nog zo slecht (ik heb me als tiener zelfs ooit voorgenomen om eerst Russisch te leren voordat ik Tolstoj en Dostojevski zou gaan lezen, wat me in dit leven waarschijnlijk niet meer gaat lukken). Ik vertrouw vertalers niet, vooral niet als ze Nederlands zijn. Nederlanders kunnen hun neiging, om hun eigen visie op te dringen, niet onderdrukken. Als Gorman een chauvinistisch, nationalistisch gedicht vol ronkende retoriek heeft geschreven, dan moet de vertaler die ronkende retoriek zo goed mogelijk in het Nederlands overbrengen. Je eigen mening daarover zet je maar in een nawoord. Je gaat een nationalistisch gedicht niet omzetten in een anti-nationalistisch gedicht, want dan heb je dat gedicht gewoon niet vertaald, laat staan goed vertaald.
Dat Krieger een slordige denker is (wat ik al wist), een slechte vertaler en geen dichter, wordt wat mij betreft aangetoond door haar vertaling van een zin als “To compose a country committed” in “Het stichten van een staat, stralend.”
“To compose a country” vind ik een mooie formulering, vanwege de associatie met het componeren van muziek. Het is volgens mij recht tegenovergesteld aan het stichten van een staat. Een land “componeren”, samenstellen, vormen, kan van alles betekenen, maar per se niet het stichten van een staat. Een land, dat is het landschap, de natuur, met daarin de bewoners met hun verschillende culturen en overtuigingen en inspanningen. De Indianen, kolonisten, slaven en immigranten. Eerst wordt het land gevormd, op organische wijze, daarna de staat gesticht door juristen (en sensitivity readers): de onafhankelijke republiek met een bepaalde democratische vertegenwoordiging die wetten aanneemt en verwerpt. De kooi die om en over het land heen wordt gebouwd.
Angst voor verwijten
In Nederland wordt Kriegers vertaling vrij kritiekloos geprezen, en ik kan me niet aan de indruk onttrekken dat een stukje angst naar de mensen toe mede daarvan de oorzaak is. In België zijn ze niet zo bang voor verwijten van racisme en anti-emancipatie vanuit Hol Land, daar is Kriegers vertaling inmiddels wél kritisch gelezen en durven mensen de vraag hardop te stellen of zij wel echt een betere vertaler is dan Marieke Lucas Rijneveld, die het gedicht aanvankelijk zou vertalen maar door het verontwaardigde geloei daarover geen andere keuze had dan zich terug te trekken.
Ik ben, en ik kan dat aantonen, niet één van die domrechtse schreeuwers die achter elke boom een wokie ziet, maar dat NRC, waarvan de Ombudsman niet lang geleden nog aan de beademing moest omdat een zwarte vrouw een andere zwarte vrouw had geïnterviewd, haar reputatie zo te grabbel gooit, door iemand uit de OneWorld/Dipsaus-kliek iemand ongeredigeerd, in blarentrekkend slecht Nederlands iemand anders uit de OneWorld/Dipsaus-kliek de hemel in te laten prijzen, wijst mijns inziens wel degelijk op een zeer schadelijk effect van de terreur van een hele specifieke groep wokies, dezelfde die BIJ1 probeert te slopen.
Daar is niemand mee geholpen, en het intersectionele antiracisme nog een beetje meer niet.
Vond u dit een interessant verhaal? Steun Frontaal Naakt en waardeer het met een Tikkie!
Of wordt patroon via Patreon:
Is het Vrije Woord u écht lief? Help me dan met een financiële bijdrage. Deze website wordt elke dag bedreigd door de virtuele knokploegen van Domrechts, malafide Nederlandse journalisten en zelfs door de vicepremier. Vorig jaar moest ik voor de rechter verschijnen wegens belediging van een racistische troll! Steun Frontaal Naakt. Doneer aan de enige dwarsdenkende, onafhankelijke site van Nederland. Stort wat u missen kunt op rekeningnummer NL59 RABO 0393 4449 61 (N.P. Breedveld, Rabobank Rijswijk), SWIFT BIC RABONL2U o.v.v. ‘Frontaal Naakt’. Lees hier waarom dat niet met PayPal kan, maar steunen via Patreon kan weer wel. Nog liever heb ik dat u op Frontaal Naakt adverteert of mij inhuurt. Mail mij.
Peter Breedveld, 11.09.2021 @ 12:10
RSS