Het zijn de Potsierlijke Pseudowetenschap Weken in de kranten!

Hannah de Vries

Illustratie: Alberto Vargas

Man, man, man, wat een wetenschap in de kranten van vorige week. De stropoppen van Steije Hofhuis en Niek Pas in de NRC zijn op deze website al besproken, maar ik wil hier nog wat aan toevoegen: mijn grote schok, dat het historici zijn die deze drek hebben geschreven. Als drop-out heb ik namelijk de zwakte dat ik mijn vakgebied soms een beetje ophemel – als ik het niet kon, dan was dat omdat de eisen onmogelijk hoog waren.

Wetenschap à la Hofhuis

Er is slechts één stropop waar ik meer inkt (of html-code) aan wil verspillen. Hofhuis en Pas noemen ‘een recente richtsnoer van de Koninklijke Nederlandse Akademie van Wetenschappen (KNAW)’ waarin ‘begrippen als waarheidsvinding, objectiviteit en rationaliteit zijn vervangen door de nadruk op “diversiteit”, “inclusie” en “veilige cultuur”’. Dit soort stukken van de KNAW zijn openbaar, dus het verbaast me dat de heren niet iets gretiger zijn in het helpen van hun lezers met het vinden van dit richtsnoer. Zoals iedere eerstejaarsstudent geschiedenis leert: voetnoten plaats je niet om te voldoen aan een formele eis, je plaatst ze om je lezers te helpen.

Het enige recente ‘richtsnoer’ van de KNAW is ‘Academische vrijheid in Nederland. Een begripsanalyse en richtsnoer‘. Gezien de titel denk ik dat dit het stuk is dat de heren bedoelen. En ze hebben gelijk! De begrippen waarheidsvinding, objectiviteit en rationaliteit komen inderdaad niet voor! Ach en wee, de Nederlandse wetenschappen zijn inderdaad gedoemd te vervallen tot postkoloniaal-feministisch macrameeën.

Of wacht, misschien niet: dit beleidsstuk gaat over het waarborgen van academische vrijheid van onderzoekers, docenten en studenten, niet over de kwaliteitseisen die aan de wetenschap worden gesteld. En ja, wonder boven wonder worden vrijheden wel eens vaker bedreigd door gebrek aan “inclusie”, of een “veilige cultuur”.

Het wordt helemaal komisch als in de epiloog op pagina 48 de kwestie van cancel culture wordt genoemd en de vraag wordt gesteld hoe in deze problematiek de academische vrijheid van zowel student als docent beschermd kan worden. Maar ja, de heren willen niet gerustgesteld worden dat er wordt nagedacht over oplossingen voor cancel culture, ze willen slechts meer angst voor die cancel culture.

De vraag is: hebben Steije Hofhuis en Niek Pas dit richtsnoer gelezen en verbergen zij het voor de lezers van hun NRC-stukje, of hebben zij het niet gelezen en blazen zij slechts bubbels van hun ongeïnformeerde paranoia? Of is het slechts, dixit de emeritus rector magnificus van Hofhuis’ universiteit: ‘nogal warrig’?

Wetenschap à la de Volkskrant

Midas Dekkers wil het een keertje lekker biologisch over mensenrassen hebben. Moet toch kunnen? Hier spreekt duidelijk een wijs man, ‘in zijn riante donkerbruine werkkamer, omgeven door duizenden boeken (allemaal gelezen)’. Verraadt de interviewer hier dat hij normaal van heren in donkerbruine werkkamers verwacht dat zij hun boeken niet lezen? De Volkskrant wil blijkbaar spraakmakers en showmannen, en geen wetenschappers. De interviewer eindigt ook met de vraag ‘heeft u nog meer gevoelige thema’s in de la liggen?’: altijd geil voor een lekkere #OPHEF.

Beter geïnformeerde mensen dan ik hebben de onzin die Dekkers uitkraamt al ontkracht. Onder andere op Twitter, en in een later opiniestuk in de Volkskrant.

Ik ben niet zo verfijnd; ik daal wel mee af in de jaren-50-brugklas-biologie die hij probeert te verkopen. Dekkers beweert namelijk een humanitair argument te hebben, en daar ga ik lekker op: het benoemen van genetische verschillen zou nuttig zijn voor het herkennen en bestrijden van zeldzame medische aandoeningen, die bepaalde groepen vaker treffen dan anderen. Hij glijdt echter uit, en opent met: ‘Er zijn verschillende goede redenen de verschillen tussen mensensoorten te benoemen’. Midas, is dit een verwarring tussen de termen ‘soort’ en ‘ras’? Onvoldoende! Toevalligerwijs is deze verwarring ook opgetreden in een recensie in Trouw. Ik vraag me af of dit inderdaad een foutje is van de recensent, of dat Dekkers in zijn boek net zo inconsistent blijkt als in het interview. Ik ga het niet lezen om het uit te zoeken.

Niet alles wat in de Volkskrant staat is dom. Op de opiniepagina’s van dezelfde editie zijn ook historici te vinden, en betere dan Hofhuis en Pas. Angus Mol schrijft een kritisch, maar gevoelig stuk over het computerspel Civilization, en even doorbladeren voorbij de kop van Martin Sommer vindt men een interview met de immer charmante James Kennedy over Nederlandse werkethiek. Deze stukken zijn allebei aanraders, waar ik hier helaas niet meer over kan schrijven want ik moet vals, bijtend en sarcastisch zijn.

Ik begon hierboven met de NRC, maar de warrige misschien-leugens van Hofhuis en Pas stonden daar tenminste in de opiniekatern. En de Twitter-repliek op het interview met Dekkers kwam niet toevallig van de chef wetenschap van de NRC. In de Volkskrant vindt men in het wetenschapskatern een interview van een voormalige tv-recensent met een praatjesmaker van Omroep Max, en worden de goede stukken –en kritiek op de rassenleer- verstopt in Zaterdag & Opinie.

Toch even over een cartoonist

Ik weet dat het niet netjes is om cartoonisten aan te vallen, dus als het erop aankomt wil ik haar best beschermen. Maar tot die tijd vind ik Jip van den Toorn echt een humorloze boomer. Ze is niet ouder dan ik, maar toch een boomer. En erger, zij lijkt bevangen te zijn door dezelfde paranoia als de hierboven beschreven krantenschrijvers. Misschien is haar cartoon van 23 oktober een kritiek op corona-complotdenkers die ‘hun eigen research doen’ –dan is het nog steeds niet grappig, maar dan is het een tikkeltje minder reactionair. Gezien het cynisme in haar verdere portfolio, en het geween van Hofhuis, Pas, en Dekkers dat je tegenwoordig ook niets meer mag zeggen nog vers in het gehoor, zie ik haar cartoon echter als nog een aanval op dat vermaledijde spook der postmodernisme.

Haar cartoon toont mij vooral de pijn van een overspannen schooljuf die het beter weet dan het zoveelste domme kutkind dat het waagt haar tegen te spreken, net als alle andere jeugd van tegenwoordig. Ik wil de Volkskrant het advies geven haar cartoon een paar pagina’s later, bij de column van Martin Sommer af te drukken. Daar is ze beter op haar plaats dan onder de uitstekende satire van de Betrouwbare Mannetjes. Vroeger was alles namelijk beter, toen Civilization probleemloos was, rassenleer nog biologie heette en charlatans als Steije Hofhuis bepaalden wat goede wetenschap was.

Hannah de Vries heeft nu een klein beetje over geschiedenis geschreven, maar wordt nog steeds afgeleid door #OPHEF. Dit is deels te verklaren door een interesse in LHBT-zaken, want niemand anders lijkt in deze bereid te zijn te laveren tussen wokerij en boomerij.

Tweet

Gastschrijver, 04.11.2021 @ 09:35

[Home]