Hedonisme
Josje
Illustratie: Francisco Zúñiga
‘Alle verlangens die niet tot pijn leiden indien ze onvervuld blijven, zijn niet-noodzakelijk.’ – Epicurus
Mijn grootste, eerst onbewuste verlangen was om zichtbaar te zijn. Niet alleen met betrekking tot het naakt-zijn en het gekoesterd willen weten, maar ook om het weten dat ik bij een groter ‘publiek’ bekend zal zijn.
Volgens het woordenboek betekent ‘hedonisme’ het streven naar genot als het hoogste goed. Nu kun je dat genot in verschillende vormen kwalificeren. Van goed tot kwaad. Goed én kwaad is bijvoorbeeld het genot van seks bij het verlangen naar begeerte. Dat kan zijn als minnaar, maar ook als verkrachter. Ook goed én kwaad is het genot van eten bij honger. Je kunt eten om je maag te vullen, maar je kunt ook eten om je gemoed te stillen (het zogenaamde troosteten).
Hedonisme heeft over het algemeen een negatieve bijklank. Het wordt gebruikt als een scheldwoord. Het wordt geschaard onder individualisme en egoïsme, waarvan vooral de laatste ook als negatief wordt beschouwd. Het wordt niet nobel geacht om het bevredigen van het genot als doel in het leven te beschouwen.
En daar zit hem nu net de kneep. Iedereen heeft verlangens. Iedereen heeft genot nodig om de verlangens te kunnen bevredigen. In de eerste levensjaren worden de verlangens gevormd. Ben je als kind liefde tekort gekomen, dan kun je je verdere leven blijven zoeken naar die liefde. Dat kun je doen via verschillende vormen van genot. Seksueel genot, maar ook intellectueel genot. Je probeert met je intellectuele vermogens de ander te overtroeven, in de hoop dat de ander jou ontzag zal verlenen. Ben je als kind veelvuldig gepest, dan kun je je verdere leven proberen die pijn te kanaliseren door te zoeken naar manieren om je wraakgevoelens te bevredigen. Je kunt bijvoorbeeld zelf kleinere kinderen of zelfs dieren gaan pesten.
Natuurlijk is het niet alleen kommer en kwel bij het zoeken naar genotsmogelijkheden. Het is ook gewoon fijn als je seks hebt, waarbij je echt wordt bemind en waardoor dus jouw verlangen naar liefde wordt bevredigd. Het is heerlijk om uitmuntend bereid eten te nuttigen, als je honger hebt of als jouw gemoed vraagt om te worden getroost.
Nu komt het hedonisme van het bekend willen zijn, zichtbaar willen zijn. Sinds de opkomst van de sociale media heeft iedereen de mogelijkheid om zichtbaar te zijn. Het is niet meer voorbehouden aan de politieke en sociale elite. Het is niet meer voorbehouden aan de christenen. Het is niet meer voorbehouden aan de horenden. Zo kan ik nog wel even doorgaan.
Waar komt dat verlangen van zichtbaarheid vandaan? Waarom is de bevrediging ervan een genot, wat mensen willen bereiken? Wat wil ik bereiken door mij zoveel mogelijk te profileren via een podium als Frontaal Naakt? Voor mij is het inmiddels een groot genot gebleken om te merken dat wat ik schrijf, wordt gelezen. Ik vind het een genot om zoveel verschillende mensen te ‘ontmoeten’ via onder andere Twitter, en mijn gedachten en gevoelens te kunnen toetsen aan dat publiek. Ik vind het het grootste genot om te merken dat ik ook maar een mens ben. Geen een of andere onzichtbare randdebiel.
Het Internet bestaat nog maar 12 jaar, maar is al zo wereldwijd dat alles dichtbij komt. Mensen van over de hele wereld vinden elkaar, worden zichtbaar voor elkaar. Twitter was vorig jaar nog relatief onbekend, en nu is het een booming business. Mensen kunnen nog veel directer zichtbaar zijn voor elkaar. Het genot van het gezien worden en gehoord worden. En dan vraag ik mij af waarom dat verlangen naar zichtbaarheid bestaat. Is het de survival of the fittest? Is het een machtsspelletje? Of….
Hedonisme is geen scheldwoord. Het is de mens eigen om het een of andere genot als hoogste doel te hebben, om zo het eigen, onvervulde verlangen te kunnen bevredigen. Hedonisme is menselijk. Alleen wat het afschuwelijk kan maken, is de manier waarop je het genot bevredigt. Als je daarmee mensen, dieren of de natuur vernietigt, ben je geen hedonist. Dan ben je een masochist.
Met roodgestifte lippen en bekoorlijke rondingen en hooggehakt probeert Josje de wereld te doorgronden. Dat zij het soms niet begrijpt, deert haar niet. Zolang ze maar haar naakte kijk kan behouden.
Josje, 04.09.2010 @ 17:27
11 Reacties
op 04 09 2010 at 22:19 schreef MrOoijer:
“Het Internet bestaat nog maar 12 jaar,” — he? Weet je wel waar je het over hebt ? Ik heb de indruk dat de rest van je betoog even mank is.
op 05 09 2010 at 03:01 schreef Peter Dijkema:
1. De vraag blijft: waarom willen we allemaal zo graag in het net aanwezig zijn?
2. Of het net nou 12 of al dik 20 jaar bestaat…Is dat hedonisme of ego-tripperij? 3. Is de hedonist die vernietigt niet een sadist?
op 05 09 2010 at 08:17 schreef Josje:
@MrOoijer
Jammer dat je niet aangeeft hoelang het Internet dan bestaat. Ook jammer dat je niet vertelt wat je dan precies mank vindt aan mijn stuk. Nu kan ik niets met jouw reactie.
@Peter Dijkema
Ach, ruim 20 jaar dus. Ik ging in feite uit van het jaar vanaf welke de mensen het Internet steeds meer gingen gebruiken. Of was dat ook al eerder?
De vragen die jij stelt, zijn een goede samenvatting. Wat denk jij zelf van de eerste 2 vragen?
op 05 09 2010 at 09:52 schreef MNb:
Het is de combinatie van egocentrisme en hedonisme die een tikkie riskant is – zie de verkrachter.
op 05 09 2010 at 10:14 schreef herman van der helm:
Hoe je het allemaal noemt maakt mij niet zoveel uit. Ik schrijf op internet omdat ik het leuk vind. Ik beantwoord vragen en mijn vragen worden er beantwoordt.
Ik schreef in het begin omdat ik mezelf de moeite waard achtte. Mijn mening doet ertoe dacht ik. Ik realiseerde me dat er een tijd komt waar in ik er niet meer ben, en dat vooruitzicht dreef me tot expressie. Ik wilde niet vergeten worden als ik dood zou zijn. Nu is die drijfveer minder, omdat ik merk dat het er niet toe doet of je wel of niet vergeten wordt. De enige die jou niet zal vergeten ben jezelf. Dit vertrouwen maakt me niet minder zichtbaar, maar voorkomt zelfoverschatting.
op 05 09 2010 at 11:37 schreef Josje:
@MNb
Goed én kwaad bij de seks zijn voor mij 2 heel verschillende dingen. Wat ik onder goed versta, is het minnen. Wat ik onder kwaad versta, is het verkrachten. Dus geen combinatie van beide. Is dat wat je bedoelde?
@Herman
Heel hartelijk bedankt voor je eerlijke woorden. Daar kan ik echt iets mee. Vooral met wat je daar zegt over zelfoverschatting (en daarbij het vergeten van jezelf).
op 05 09 2010 at 11:49 schreef Rob:
Het is ook zo vreselijk belangrijk voor de inhoud van het stuk, dat je precies weet hoe lang het internet al bestaat.
Ik schrijf op internet omdat het me oplucht, omdat ik een oude linkse zeikneus ben die hoopt minstens een of twee mensen op andere gedachten te brengen, omdat ik hoop ooit nog eens echt iets goeds te schrijven – maar niet om me bloot te geven. Mijn jeugd heeft me geleerd dat nooit meer te doen. Er gaat altijd iemand mee aan de haal en dat is maar zeer zelden goed nieuws.
op 05 09 2010 at 11:53 schreef Peter:
Ik schrijf op Internet omdat ik daar zin in heb. En omdat niemand me voorschrijft hoe subjectief/objectief mijn stukken moeten zijn, en hoe ik ‘pannekoeken’ spel.
op 05 09 2010 at 12:15 schreef Josje:
@Rob
‘Bloot’ is ook zo’n breed begrip. Ik vind wel dat ik jou leer kennen en van jou leer op een bepaald niveau, als jij schrijft over wat jou bezig houdt. Dat je misschien zeer ontroerd raakt van het zien van iemand van wie je houdt, hoef je natuurlijk niet op te schrijven.
@Peter
Dan hoef ik niet meer veel te doen bij jou. U mag zodoende het kringgesprek verlaten.
op 06 09 2010 at 01:01 schreef Huib:
De Amerikaanse grondwet erkent “the pursuit of happiness” als één van de drie belangrijkste burgerlijke grondrechten. In combinatie met de andere twee rechten, kan dat geen kwaad, integendeel: Het recht om naar geluk te streven verleent een dynamisch element aan de constitutionele constructie van de VS, dat ontbreekt aan de Franse verlichte grondwet van enige jaren later.
Aangezien onze grondwet ook is gebaseerd op de Franse, ontbreekt ook bij ons een (gecontroleerd!) hedonisme te enen male.
De nieuwste politieke medewerker van Geert Wilders, (de rechtse katholiek Paul Belien uit Antwerpen), vindt zelfs, dat de Verlichting in haar geheel verworpen moet worden. Volgens hem, is de huidige malaise niet de schuld van de Islam, maar van het “hedonistische intellectuelendom” dat de “weerstand van onze gezonde judeo-christelijke cultuur” heeft afgebroken, zodat we, zonder het te beseffen, reeds virtuele moslims zijn.
Een vreugdeloos verhaal, dat in opmerkelijke tegenspraak is met de Wilders-mantra, dat de Islam onder andere daarom fout zou zijn, omdat “ze geen Verlichting heeft gekend”.
Te vinden op Belien’s Brussels Journal: http://www.brusselsjournal.com/node/852
Toegelicht op: http://delagelanden.huibs.net/2010/09/wilders-opent-een-nieuw-front-strijd.html
Hedonisme is dus hééél erg verkeerd. En Wilders heeft een probleem met z’n verlichting.
Maar hij is niet de enige die geluk liefst zoekt waar het licht niet schijnt.
op 07 09 2010 at 02:17 schreef Laurens:
Het idee van Epikouros’ hedonisme is, dat de mens, of althans de hedonist, als hoogste streven moet hebben, het volmaakte genot te zoeken, ZONDER daarmee anderen te schaden. Hedonisme is dus niet direct egoïsme. Verkrachting, marteling en andere narigheid kunnen misschien de pleger een zeker genot verschaffen, maar druisen in tegen de leer van het hedonisme.
Het nastreven van genot op de hedonistische manier mag geen enkel mens of dier schaden, en heeft daarmee ook geen politieke achtergrond. Het was in Epikouros’ tijd een tegenwicht voor het Stoïcisme, de strenge leer van onthouding en zelfverloochening. Wat de meeste mensen tegenwoordig beoefenen is geen hedonisme, maar puur eigenbelang. Daarbij het liefst zoveel mogelijk andersdenkenden schadend.
RSS