Hamam
Hayat Shadied
Zodra ik in Marokko aankwam, werd ik meteen de volgende dag door mijn tante en nichten meegesleurd naar de hamam, twee straten verderop. Mijn schone kleding werd in een lelijk gekleurde, vierkante doek gewikkeld die ik na afloop zou moeten dragen als hoofddoek. De emmers gereed? Check! Echte groene zeep, borstel, kam en ghasul mee? Check!
Ik heb deze hamambezoeken altijd verafschuwd. Sinds mijn pubertijd wist ik me naakt geen houding te geven in de hamam. Het doorkomen van de kleine pijnlijke borstjes en de twee haartjes op mijn schaamstreek maakten dat ik het liefst mijn ondergoed wilde aanhouden. Ik weet nog dat, zodra ik die twee haartjes ontdekte, het scheermesje van mijn vader niet veilig meer was. Ik had tijd nodig om aan mijn nieuwe lichaam te wennen. Niemand die de tijd had genomen om me erop voor te bereiden, dus ik stond er, samen met mijn kleine borstjes, alleen voor.
Ik probeerde de bezoeken zoveel mogelijk te vermijden. In Nederland was ik het helemaal niet gewend zoveel blote vrouwen op een paar hete vierkante meter te zien zitten schrobben. Het was telkens weer een confrontatie waar ik me geen raad mee wist. Dus dwaalden mijn ogen steeds af naar die oudere dame die voorover bukkend haar emmer vulde met heet water. Zou die van mij ook zo worden?, dacht ik dan.
Nee, ik wilde het niet meer! Ik wist het nu zeker! Het volgende hamambezoek zou ik ervoor zorgen dat ik al gedoucht zou zijn. Klein als ik was, pakte ik een emmertje, een zeepje en een handdoekje en liep door naar het dakterras waar bijna nooit iemand was. Trok mijn kleren uit en ging me wassen met koud water. Bij gebrek aan shampoo waste ik zelfs mijn haar met zeep. En na afloop liep ik trots naar beneden, in de hoop niet naar de hamam te hoeven. Maar helaas kwam ik er niet onderuit.
Pas jaren later ben ik de hamambezoekjes gaan waarderen, ik ging er in mijn eentje heen. Waste mezelf, vroeg mijn ene buurvrouw mijn haar te wassen en mijn andere buurvrouw mijn rug te schrobben. En als ik er zin in had, vroeg ik de hamamverzorgster om me een uitgebreide lichaamsbehandeling te geven. Dan mocht plat op de heerlijk warme vloer gaan liggen met een matje onder me. Zodat de vrouw tegen een kleine betaling van tien dirham (twee euro) mijn lichaam van top tot teen kon insmeren en kon schrobben. Ik durfde steeds een stapje verder te gaan, zo besloot op een dag mezelf in de hamam te ontdoen van bepaalde lichaamsbeharing. Enerzijds was ik al gewend aan het zicht van de meiden en vrouwen die het al deden, anderzijds vond ik het reuzenspannend. Toch een best intieme aangelegenheid.
Ik kwam in mijn latere jaren steeds als herboren uit de hamam. Stralend voelde ik me, verbonden met het vrouwelijk schoon. Voor mijn lichaam hoefde ik me niet te schamen. Elke vrouw zag er mooi uit op haar manier.
Pas écht leuk werd het toen ik ooit door Marokko ging reizen. Ik vond het fijn om alleen te reizen, want dan hoefde je met niemand rekening te houden, maar tegelijkertijd kon je met iedereen naar eigen keuze en smaak een praatje maken.
Ik was in Marakkech aangekomen en natuurlijk was het eerste wat ik deed vanuit de taxi: zoeken naar hamams in de buurt. Mijn lichaam hunkerde naar de warmte en rust in de galmende holle soms oorverdovende ruimtes.
Ik pakte mijn inmiddels mooier geworden hoofddoek in met schone kleding, pakte mijn emmertje en benodigdheden en snelde richting de hamam. Daar aangekomen, kleedde ik me uit en ik propte snel de kleding in mijn tas, waar ik mijn boek tegenkwam, dat ik standaard overal mee naartoe nam. Ik besloot het mee naar binnen te nemen, zoals ik gewend was bij de saunabezoeken in Nederland. Stilletjes tegen een hoekje, op mijn buik liggend, ben ik mijn boek gaan lezen.
Maar deze ontspanning was van korte duur, want binnen de kortste keren had ik alle vrouwen op mijn dak en werd ik mee naar buiten genomen door maar liefst drie hamamverzorgsters. In de kleedruimte werd mijn boek in beslag genomen en ik werd verhoord alsof ik een moord had gepleegd. Omdat ik de taal niet geheel machtig ben, begreep ik niets van wat deze vrouwen van me wilden.
Pas na een torture van een half uur mocht ik weer terug. Ik had me nooit zo naakt gevoeld als toen. Alle ogen staarden naar al m’n rondingen en gaten. Ik zocht een plekje naast een meid van mijn leeftijd. Na een paar minuten had ik de moed bij elkaar verzameld om haar te vragen wat er nou aan de hand was. Ze wist me uit te leggen dat de vrouwen dachten dat ik duivelse bezweringen aan het verrichten was. Ik zou met de jinns aan het communiceren zijn.
Kortom, het was niet gebruikelijk om te lezen in de hamam. Ik wist niet of ik moest lachen of huilen om haar verhaal, maar feit is wel dat deze vrouwen zo bijgelovig waren, dat ze me beschuldigden van iets waar ik nooit in m’n leven mee te maken heb gehad.
Dit bezoek weerhield me niet om drie dagen later dezelfde hamam te bezoeken. Over die bijzonder erotische ervaring vertel ik de volgende keer.
Hayat Shadied is een 32-jarige, oer-Nederlandse vrouw van Marokkaanse afkomst, zinnelijk vlees en warm bloed. Steekwoorden: liefde, vrijheid, erotiek, warmte, zin, naakt, gesluierd, prikkelend.
Hayat Shadied, 01.12.2009 @ 11:38
40 Reacties
op 01 12 2009 at 12:58 schreef francky:
Hier is duidelijk sprake van een communicatiestoornis. Hoe heb je hen kunnen overtuigen dat er niets duivels in het spel was ?
Welk boek las je trouwens ? Misschien had de cover hen afgeschrikt?
op 01 12 2009 at 13:56 schreef rena:
Mooi verhaal Hayat!
Als ik zin en tijd heb was ik mijn haar graag met ghasul. Het wordt er na een paar keer gebruiken steeds mooier en voller van. Meer krullen ook.
Toch vreemd dat het hier niet zo populair is, maar misschien is het ook teveel ‘gedoe’
In de hamam ben ik al jaren niet geweest. Volgens mij is er hier ook geen.
op 01 12 2009 at 14:25 schreef Hayat:
@Francky het was Parfum van Suskind en gewoon door rustig te blijven en hen te vertellen wat m’n achtergrond is. Ze begrepen niet dat het in NL normaal is om je boekje mee te nemen.
@rena
Ghasul is heerlijk in je haar, doe ik hier in de sauna ook. Overigens zijn er 2 hamams in Amsterdam en in Rotterdam :)
op 01 12 2009 at 14:27 schreef Peter:
In Den Haag is ook een hamam: http://www.hammam.nl
op 01 12 2009 at 16:02 schreef gentle giant:
Nu de eerste gemengde Hammam, dan zijn we echt goed bezig.
op 01 12 2009 at 16:22 schreef rena:
Nee hoor laat maar lekker gescheiden! Prima zo.
Effe geen kerels die naar je liggen te loeren…
op 01 12 2009 at 17:07 schreef Loesje:
@Rena;
Utrecht heeft er ook eentje, aan de Groeneweg. Vlak bij de wijk Lombok.
op 01 12 2009 at 17:35 schreef OwBeeGee:
Zowiezo is het te nat/vochtig in een hammam voor een boek!? (10dh = 1,11eu) En tijdens het lezen heb ik me schaamteloos gefantaseerd over de twee haren… Sorry!
op 01 12 2009 at 18:02 schreef yurp:
@Loesje
volgens mij is die Hamam al sinds 2006 gesloten, helaas.
op 01 12 2009 at 19:01 schreef vetklep:
ik had een vriend die sauna’s bezocht waar alleen heren mochten komen. Dat leverde pas spannende verhalen op!
op 01 12 2009 at 20:12 schreef hassnae:
Leuk, Hayat! Als kind vond ik de hamam maar niks. Mijn laatste keer was rond mijn twaalfde. Er was een bruiloft en alle vrouwen gingen overdag naar de hamam om zich daarna op te tutten voor het feest. Een mooi ritueel eigenlijk als ik er zo bij stil sta. Een volgende keer als ik in Marokko ben, zal ik gaan.
De sfeer en het broeierige zie ik zo nog voor me en ik kan de galmende stemmen nog horen. Misschien is het iets dat je pas waardeert als je wat ouder bent.
op 01 12 2009 at 20:15 schreef Petrus de Rewa:
Schitterend verhaal. Er is (of was) ook een actiegroep die in Groningen een hamman wilde openen, maar daar heb ik nooit meer iets van vernomen. Overigens kan ik de hammams in Boedapest ook aanbevelen, al heten ze daar anders. Boeken en schaakborden zijn er meer dan welkom.
op 01 12 2009 at 20:30 schreef Tjerk:
Een stuk als dit zou aan verhalende kracht winnen als de confrontaties wat meer uitgewerkt zouden worden in beelden.
“In Nederland was ik het helemaal niet gewend zoveel blote vrouwen op een paar hete vierkante meter te zien zitten schrobben. Het was telkens weer een confrontatie waar ik me geen raad mee wist.”
Ik voel als lezer niet mee waarin die confrontatie zit, omdat het als een mededeling gebracht wordt, in plaats van in m’n gezicht wordt gedrukt door te beschrijven wat er dan wel zo confronterend is.
“In de kleedruimte werd mijn boek in beslag genomen en ik werd verhoord alsof ik een moord had gepleegd.”
Ik wil dan die boze gezichten voor me zien, de schelle stemmen in mijn oren horen priemen en de gesticulerende handen zien wapperen. Ik wil de temperatuur in de ruimte voelen, me de roest op de lockers kunnen inbeelden.
op 01 12 2009 at 20:57 schreef owbeegee:
@tjerk
Tijd voor een vakantie Marokko denk ik dan maar!
op 01 12 2009 at 21:05 schreef Peter:
Tijd om die fucking stok uit je reet te halen, dat was eerlijk gezegd wat ik dacht.
op 01 12 2009 at 21:51 schreef rena:
@tjerk sinds wanneer is dit een studiegroepje verhalen schrijven geworden?
Moest het weer zo nodig, omdat het door een vrouw geschreven is?
op 01 12 2009 at 23:10 schreef Tjerk:
Nu klagen jullie nog, maar als die Hayat zich straks ontpopt als een retegoeie verhalenvertelster, zullen jullie me dankbaar zijn.
Nee dat is niet waar, dan zullen jullie denken dat dat spontaan zo is gekomen.
op 01 12 2009 at 23:47 schreef Loesje:
@Yurp;
Wist ik niet, jammer!
op 02 12 2009 at 00:05 schreef Hayat:
Alle complimenten en opbouwende complimenten zal ik meenemen.
@Tjerk in een volgend stuk zal ik eraan denken, maar ik heb bewust hiervoor gekozen, simpel omdat de geluiden en beelden niet de boodschap waren. Hopelijk heb je de boodschap wel meegekregen :)
@Hassnae De hamam is echt een fijne plaats als je van de warmte kunt houden.. Desnoods tijdens het middagsgebed, dan is het leeg. Iedereen eet, bidt, of slaapt!
m’n vingers jeuken..
op 02 12 2009 at 01:18 schreef MNb:
Ik wou dat ik een dagje een Marokkaanse vrouw kon zijn.
op 02 12 2009 at 03:27 schreef Mas Rob:
Mooi verhaal Hayat.
Over gene: ik moest gelijk denken aan een Tunesische film die ik ooit heb gezien over een jongetje dat door zijn moeder naar het badhuis wordt meegenomen totdat de hormonen beginnen op te spelen. Ik weet niet wie de regisseur is of onder welke naam de film in Europa is uitgebracht, maar ik bedoel deze film: http://video.google.com/videoplay?docid=519447465010238368&ei=48wVS7sgho74Btv_4PEM&q=hamam&hl=nl&view=1#
Is er veel verschil tussen Marokkaanse en Tunesische badhuizen?
op 02 12 2009 at 05:28 schreef Asmodeus:
Het enthousiasme spat er weer van af, vatbaar voor de lezer.
Spontaniteit moet niet worden gesmoord met Tjerks goedbedoelde ‘Als ik jou was…’, maar toch wordt hier een eigen stokje uitgedrukt.
Het valt mij op dat ‘ik’ erg vaak gebruik wordt. Is dat een bewuste keuze?
Na enig persen en doortastend pulken (nog bedankt voor de hulp, Peter!) blijk ik een potloodje rectaal te hebben gebaard. ’t gummetje kwam gelukkig eerst…
Zowaar een Bruynzeel.
op 02 12 2009 at 11:21 schreef vasti:
Dames,
Net even gegoogeld naar ghasul, zonder resultaat.
Wat is het precies en wat doet het voor je haar?
op 02 12 2009 at 11:31 schreef rena:
Het is heel fijne klei uit Marokko, je maakt er een paje van en smeert het in je haar. Daarna goed uitspoelen. het wordt op verschillende manieren geschreven. Google eens op rhassoul.
“Rhassoul is a light brown clay with wonderful exfoliating, cleansing and detoxifying properties. It has a remarkable ability to draw out excess oils and impurities from deep within the skin thanks to its high levels of “ion exchange”.
Je kunt het bij marokkaanse winkeltjes kopen, meestal in papieren zakje. Op de beverwijkse Bazaar.
Er zijn ook merken zoals Yves R. die een zgn. hamman lijn met deze klei erin.
Ruikt wel heerlijk omdat ze er ook nog arganolie door doen.
op 02 12 2009 at 11:37 schreef Peter:
Tjerk is een bovenstebeste jongen, maar hier vind ik dat hij zich gedraagt als een verwende, luie lezer en tegelijkertijd als een schoolmeester.
Ik ben het echt hevig niet eens met zijn kritiek. Ik vind dat Hayat – en daarom heb ik haar gesmeekt voor FN te komen schrijven – met een paar vlugge streken een hele wereld opbouwt, een compleet decor, om daarin haar verhaal te vertellen. Ze is er de schrijver niet naar om alinea’s te besteden aan uitgebreide beschrijvingen, en gelukkig, want dat zou de vaart ook uit het verhaal halen.
Hayat schrijft: ‘In Nederland was ik het helemaal niet gewend zoveel blote vrouwen op een paar hete vierkante meter te zien zitten schrobben. Het was telkens weer een confrontatie waar ik me geen raad mee wist.’
Tjerk klaagt dat hij daar niks bij voelt. Met alle respect, ik denk dat dit aan Tjerk zelf ligt. Niet dat ik mezelf als de maat der dingen aan anderen wil opdringen, maar ik had verder geen informatie meer nodig. Ik weet precies wat ze bedoelt.
Zoals ik ook de boze gezichten en schelle stemmen hoor bij Hayats beschrijving van het verhoor, waaraan zij werd onderworpen. Als zij schrijft dat ze verhoord werd alsof ze een moord had gepleegd, kan ik me daar van alles bij voorstellen. Ik heb namelijk zelf ook met mensen te maken. Ik weet hoe het is om aarde te zijn, mijn ruimte te delen met anderen, conflicten te hebben.
Dat is wat goede literatuur is: de schrijver geeft ons iets, maar geen hapklare brok. We gaan er zelf mee aan het werk. We associëren, we fantaseren, we ontdekken lang vergeten emoties, of emoties waarvan we niet wisten dat we die hadden.
Ik voel de vochtige hitte wel. Ik zie het gefilterde licht door de luchtgaten, ik ruik de kruiden. Dat hoeft Hayat allemaal niet voor me te doen.
op 02 12 2009 at 11:41 schreef Hayat:
@ vasti
http://www.trpp.nl/Ghassoul.htm
http://www.nature-cosmetique.com/main.php?cPath=48
op 02 12 2009 at 15:02 schreef Vasti:
Bedankt :-)
op 02 12 2009 at 15:42 schreef Hayat:
Peter, dankje! Je bent te goed!
op 03 12 2009 at 01:18 schreef Huub:
Mooi verhaal. Bijna eng, de laatste wending.
op 03 12 2009 at 12:07 schreef Mart - de andeee -:
wat een mooi geschreven en informatief stukje weer. Ik hoop dat er nog vele volgen.
op 03 12 2009 at 14:49 schreef Pieter:
Mooi geschreven Hayat. Over dat bijgeloof en Djinns, dat kom ik hier ook tegen. Faisal, een 16-jarig achterneefje beweerde tijdens het bekijken van een horror film: “Geesten en demonen bestaan niet, dat geloof ik niet. Onzin.” Op de vraag of Djinns wel bestaan: “Tuurlijk!” En na een dozijn gruwelijke anecdotes over bezetenheid raak ik haast overtuigd. En ondertussen keken we naar de film. The Excorcist III
op 03 12 2009 at 14:52 schreef Peter:
Dat heb ik ook gehad met de verhalen over guna-guna die ik bij mijn Indische schoolvrienden thuis hoorde. Man, ik heb wayangpoppen staan verbranden omdat iemand me had overtuigd dat ze kwade krachten bezaten.
op 03 12 2009 at 15:12 schreef Saira:
Gentle giant, in Eindhoven zit een gemengde hamam, Dunya Hamam.
op 03 12 2009 at 15:14 schreef Pieter:
Dan heb je een godsvermogen in vlammen laten opgaan. Een kris om de ‘stille kracht’ af te wenden was goedkoper geweest.
op 03 12 2009 at 15:20 schreef Peter:
Now he tells me.
Dunya Hamam, onthouden, want met alleen kerels in een badhuis zitten (of waar dan ook, eigenlijk) doen ik niet.
op 03 12 2009 at 15:40 schreef Pieter:
Kan ik me goed voorstellen. Zodra het ‘jongens onder elkaar is’ word je gedold. Zouden die Indische jongens ook een eigen badhuis hebben?
op 03 12 2009 at 15:43 schreef Peter:
Nee, Indische mensen zijn heel erg preuts. Die badderen niet gemeenschappelijk.
op 03 12 2009 at 16:02 schreef Pieter:
Op Bali heb ik anders wel een heerljke relaxmassage gehad in een soort van ‘badhuis’. Al weet ik niet of dat traditioneel is.
op 03 12 2009 at 16:04 schreef Peter:
Op Bali wonen Balinezen, daar weet ik niks van. Ik heb het over Indische Nederlanders. Die giechelen al als ze het woord ‘sauna’ horen.
op 19 06 2015 at 14:48 schreef mehdi:
Leuk – kan dit waarderen.