Gerard Spong en de verkrachte vrouwen
Justine le Clercq
Scène uit Hamidashi Sukuru Mizugi (Yojiro Takita, 1986)
Dat ons politieapparaat overbelast is, is bekend. Aangifte doen van een misdaad betekent niet dat je zaak ook in behandeling wordt genomen. Nu kunnen we blijven vragen om meer geld in het apparaat te pompen, maar we kunnen ook zelf iets doen.
In dat licht zet ik dan ook de recente opmerking van advocaat Gerard Spong: ‘Vrouwen laten zich wel snel verkrachten’. Hij vraagt zich af waarom vrouwen niet meer verzet plegen, zich niet beter voorbereiden op de aanval. Als vrouwen beter voor zichzelf opkomen, dan worden ze ook minder vaak verkracht, is zijn redenering.
Hoewel deze opmerking op enig verzet stuit, is het een frisse redenering die de deur openzet naar meer verantwoordelijkheid voor de burger, en daarmee een taakverlichting voor onze politie. Eerder nam onze geachte heer Spong ons ook al mee in zijn visie op verkrachting. Op 18 december 2024 staat in Het Parool een andere uitspraak van de heer Spong:
‘Als je met slaapspulletjes arriveert bij een wildvreemde man, dan weet je wel waar je aan toe bent.’
Verantwoordelijkheid pakken
Nu dit onderwerp eindelijk op tafel ligt, kan ik delen waar ik mij al zo lang over verbaas: waarom gaan mensen op de begane grond wonen? Vaak met lage tuinhekjes en een tuinpad dat naar de achterkant van het huis leidt. Soms is er een hogere tuindeur geplaatst van zo’n 1,90 meter, maar via een voet op de deurklink spring je daar zo overheen. Op die manier vraag je er gewoon om. Je moet dan niet gaan zitten miepen als er is ingebroken. Er zijn zelfs mensen die opendoen als de bel gaat. Hoe slecht voorbereid kun je zijn? Voor woningovervallers is dit de reinste toestemming om binnen te stappen.
De grootste groep huilers zijn wel de ouderen. Slecht ter been, ogen die zonder bril niks meer waarnemen, en door hun slechte geheugen moeten ze hun pincode opschrijven. Als ze dan eindelijk strompelend zijn aangekomen bij de pinautomaat, zijn ze verbaasd dat ze worden beroofd. Hoezo ga je als oudere naar een pinautomaat? En moeten ouderen sowieso niet gewoon binnenblijven?
Het aantal mensen dat verantwoordelijkheid kan pakken voor de misdaden van plegers is enorm. Denk ook aan: de Rolex-dragers, de toeristen die zonder steekwerend vest naar Amsterdam gaan, de zogenaamde slachtoffers van zinloos geweld: hoezo kon je niet terugvechten? Je bent toch voorbereid als je de straat op gaat?
Het geeft de spagaat aan waarin we zitten. Aan de ene kant roept onze samenleving dat het leven maakbaar is, maar aan de andere kant doet iedereen maar lukraak aangifte. Op die manier moet je niet raar opkijken dat je zaak niet behandeld wordt.
Vochtige doekjes
Is er verontwaardiging over de uitspraak van de heer Spong? Jawel, wie googelt, vindt wel iets. Columnist Angela de Jong schreef erover in haar column van 28 maart. En op LinkedIn gaan wat posts rond. Maar we besteden meer tijd aan een discussie over vochtige doekjes dan aan de ongehoorde misstand dat mensen een slachtoffer de schuld mogen geven van de misdaad die is begaan.
Dit mag ons niet verrassen. De nieuwe machtshebbers en enkele influencers zijn het dominante discours over vrouwen aan het verleggen en slagen daar wonderlijk goed in.
Als een groot bedrijf een klacht krijgt, dan is de stelling: achter iedere klacht zitten honderd mensen die ook die klacht hebben maar het niet laten weten. Zo ongeveer zit dit ook in elkaar. We dachten wellicht even dat mannen anders zijn gaan kijken naar vrouwen, dat mannen anders zijn gaan kijken naar macht en misbruik.
Maar laten we ons geen illusies maken. Ons oerbrein is in beton gegoten. En dat oerbrein is eenvoudig afgesteld: wie sterk is, neemt wat het nodig heeft – of vermoedt wat het nodig heeft. Ons aangeleerde beschavingsbrein met normen en waarden daarentegen is gemaakt van zuiver zilver en goud: het blinkt prachtig, je kijkt er (soms) graag naar, je geniet ervan, maar het metaal is zacht, buigzaam en snel kapot.
Oerbrein
Beste meneer Spong, het is een voorrecht dat u zich zo’n gedachte en uitspraak kunt permitteren. Als ik een veilig leven had geleid, was ik het wellicht met u eens geweest. Ook ik heb weleens gedacht dat ik sterk genoeg was voor welke aanval dan ook na een aantal jaren leven op straat. En toch ben ik ooit bevroren. En toch ben ik ooit hysterisch geworden.
Want ook dat is het gereedschap van het oerbrein: het is vechten, vluchten, bevriezen of pleasen. Bij verkrachting komt het vaak voor dat iemand bevriest of het over zich heen laat komen om de overlevingskans te vergroten. U kunt zich dat blijkbaar niet voorstellen. Het moet uw goede leven zijn. Wie altijd boven in de piramide van Maslow verblijft, raakt het zicht op de eigen beperkingen en op onze primitieve overlevingsstrategieën blijkbaar kwijt. Omdat u een goed stel hersens heeft, is u dat aan te rekenen.
P.S. Dit alles overkomt ook mannen. Advocaat Richard Korver schrijft hierover op zijn LinkedIn: Dat geldt ook voor mannen. Daar is kortgeleden een hele mooie, zeer korte film over verschenen genaamd Reposte. Het is dus ook niet zo dat alleen vrouwen bevriezen. Feit is dat zo’n 70 procent van de slachtoffers bevriest. Man, vrouw, non-binair en kind, kortom: mens.
P.S. Bevriezen zit in dat oerbrein. Daar kun je weinig tegen doen. Het vergt een jarenlange training, zoals een militaire training, om controle te krijgen over dat oerbrein. En zelfs dan is succes niet gegarandeerd. Denk aan de arme stakkers die op het slagveld bevriezen en daardoor worden doodgeschoten. Tijdens de Eerste Wereldoorlog werd een vreemde ‘ziekte’ ontdekt: het shellshocksyndroom. Inmiddels weten we dat iedere oorlog zijn eigen vorm van shellshock teweegbrengt.
P.S. Als we een deel van het sociale werk van de politie wegnemen, kunnen ze zich concentreren op hun eigenlijke taak.
Justine le Clercq (1967) is schrijver, tentoonstellingsmaker en hogeschooldocent. Van Justine verschenen twee romans en een verhalenbundel. Ze heeft een LinkedIn pagina.
Justine le Clercq, 31.03.2025 @ 07:30
RSS