Fun Home
Peter Breedveld
De autobiografische strip Fun Home van Alison Bechdel stond in 2006 twee weken op de bestseller lijst van The New York Times. Time Magazine noemde het het beste boek van het jaar. Fun Home werd genomineerd voor verschillende prestigieuze prijzen (en won de belangrijkste Amerikaanse stripprijs, een Eisner Award) en werd als serie gepubliceerd in de Franse intellectuelenkrant Libération.
De Nederlandse vertaling, die vorige maand verscheen en meteen al aardig wat publiciteit kreeg, lijkt door het publiek echter vooralsnog te worden genegeerd. Hier blijkt wel weer uit dat in Nederland, zelfs twintig jaar na de toekenning van een Pulitzerprijs aan de Holocauststrip Maus, de idee nog altijd niet heeft postgevat dat in een strip op literaire wijze een complex en urgent thema kan worden uitgewerkt.
Welnu, boekenliefhebbers, u doet uzelf tekort als u Fun Home laat liggen. Het is een belangrijk en baanbrekend, maar ook ontroerend werk over een homoseksueel, Bechdels vader, die niet met zichzelf en met zijn omgeving in het reine kan komen. Hij speelt de brave, hardwerkende vader in een stadje in Pennsylvania in de jaren zestig en zeventig, maar af en toe valt hij uit zijn rol en wordt hij betrapt met een minderjarige jongen. En ook thuis blijven de gevolgen van zijn maskerade niet uit.
Uiteindelijk komt hij om in een verkeersongeluk, niet lang nadat hij zijn geaardheid heeft uitgesproken tegenover zijn dochter, die zelf lesbisch is. Bechdel is ervan overtuigd dat het zelfmoord was en Fun Home is een reconstructie van de ontwikkelingen die uiteindelijk tot zijn dood hebben geleid.
In het begin van het boek vergelijkt Bechdel haar vader met Daedalus, de bouwer van het labyrinth van de Minotaurus. Zo’n labyrinth is Fun Home ook, waarin Bechdel, op zoek naar de uitgang, steeds weer terugkeert naar dezelfde herinneringen, dezelfde gebeurtenissen, om die in het licht van weer andere herinneringen en gebeurtenissen te herinterpreteren.
Op het moment dat haar vader eerlijk tegen haar is over zijn homoseksualiteit, bevreemdt het Bechdel dat hij doet alsof hij die nooit geheim heeft gehouden. Dat komt omdat hij het er ook altijd met haar over heeft gehad, in de discussie over literatuur, die vader en dochter met elkaar hebben. Via James Joyces Ulysses, Colettes Paradis Terrestre en tal van andere boeken openbaart haar vader zich geleidelijk aan haar.
Daedalus’ zoon Icarus stortte in zee nadat hij met de vleugels, die zijn vader had gebouwd, te dicht bij de zon was gekomen. Waar was Daedalus het verdrietigst om, vraagt Bechdel zich af, om het verlies van zijn zoon of vanwege de constructiefout in zijn vleugels? Heeft Bechdels vader haar wel voldoende toegerust voor het hachelijke avontuur van de samenleving? Zit er een constructiefout in zijn opvoeding? Was het gezinsleven van de Bechdels maar schijn? Was haar vader een slechte vader?
Het mooie is dat de lezer zelf zijn conclusies kan trekken na het lezen van Fun Home. Ik heb een warm gevoel overgehouden aan Bechdels vader. De man had zijn tekortkomingen, maar hij wist zijn enthousiasme voor de mooie dingen des levens te delen met zijn gezin, met de mensen van wie hij hield. En dat is meer dan menig heteroseksuele vader kan.
Tekst en tekeningen van Fun Home zijn sober en ingetogen. Bechdel is niet iemand van de grote gebaren en de schokeffecten. Maar het is juist deze uiterlijke kalmte, die de heftigheid van de gebeurtenissen extra benadrukt en bijdraagt aan de emotionele kracht van dit boek.
Eerder verschenen in De Republiek der Letteren van Vrij Nederland.
Peter Breedveld, 27.02.2011 @ 13:13
3 Reacties
op 27 02 2011 at 13:41 schreef britt:
de bespreking van Fun House heeft me ontroerd. zo vaak zit ik op twitter,samen met anderen, te zoeken naar woorden om uitspraken met name door politici te nuanceren, de scherpe kanten eraf te halen.Ook bang zelfs,voor mensen die in staat zijn harde taal te gebruiken. Ineens lees ik dan via Twitter deze bespreking waarin taal,woorden, gebruikt worden om het onvermogen, het onvolkomene van mensen/karakters hen te beschrijven maar vooral ook te omhullen.Taal,woorden met liefde gezocht en doorgegeven zo kan het dus ook,wat een verademing!
op 27 02 2011 at 17:25 schreef leo schmit:
Mooie bespreking, Peter, mooie omslag van XTRA. Verwijst de omslag nog op enigerlei wijze naar het thema? De schaduwfiguren, het grote gebouw (in Pensylvania?)
Ik las je bespreking net na 45 minuten Skype-tijd met mijn dochter. Nu gaat ze al voor de derde keer naar een plek op aarde die ik zelf 35 jaar geleden bezocht en fotografeerde. Maar of Merida en Belize City er nu nog net zo uit zien als toen zal uit haar foto’s moeten blijken.
Ondertussen kijk ik hier naar buiten, naar de beeltenis van Massoed. Hij vindt het goed.
op 01 03 2011 at 13:44 schreef Uitgeverij XTRA I Esther:
Vandaag op tv (herhaling): Claudia de Breij bespreekt Fun Home in Avro’s Opium weet wat er speelt: om 15.50 uur (NL 2) en om 16.50 uur (NL 1).
RSS