Erdoğan moet kleur bekennen
Dennis l’Ami
Het is 2 juli 1993, een hete vrijdagmiddag in Sivas, Turkije. In het Madımak hotel is een Alevitisch festival aan de gang ter ere van de 16e-eeuwse Alevitische dichter Pir Sultan Abdal. Vele linkse intellectuelen hebben zich verzameld in het hotel, voornamelijk Alevieten, die behoren tot een liberale stroming binnen de Islam.
Terwijl het evenement in volle gang is, verzamelt een groeiende groep rechts-extremisten zich na het vrijdaggebed rondom het gebouw. Ze schreeuwen leuzen en vooral schrijver Aziz Nesin moet het ontgelden. Hij heeft het gewaagd passages uit De Duivelsverzen van Rushdie te vertalen en is één van de aanwezigen.
De woedende menigte breekt op enig moment door het politie cordon en sticht brand, die zo’n tien uur zijn verwoestende werk zal doen. Brandweer en politie kijken toe. Zevenendertig mensen komen om, waaronder vele bekende intellectuelen, twee hotelmedewerkers en de Nederlandse studente culturele antropologie Carina Thuijs.
Een bijzonder wrang detail is dat Aziz Nesin niet wordt herkend als hij probeert weg te komen uit het brandende hotel. Niemand uit de menigte kent zijn gezicht, niemand uit de menigte heeft zijn boeken gelezen.
Bijna twintig jaar later, een grauwe dinsdag in Ankara. Weer is er een menigte op de been. Ditmaal zijn het vooral studenten die protesteren tegen een uitspraak van het Hooggerechtsof. Dat heeft zojuist besloten de laatste verdachten van het bloedbad in Sivas te ontslaan van rechtsvervolging op grond van verjaring.
Waren de verdachten overheidsvertegenwoordigers geweest, dan hadden de kansen juridisch anders gelegen, zo stelt het Hof. De CHP, Turkije’s grootste oppositiepartij, heeft tot zeventien keer toe (!) geprobeerd die kansen te keren door een motie in te dienen om de brand als een misdaad tegen de mensheid te berechten. De laatste poging was 6 maart jongstleden, een week voor de uitspraak in de zaak. Tevergeefs. De regerende AK-partij van Premier Erdoğan blokkeerde tot dusver iedere motie. Als reactie op de uitspraak zei Erdoğan afgelopen dinsdag na een partijvergadering: “Laat dit een zegen zijn voor ons land.”
Een ijskoud antwoord. Met zo’n leider heb je als Aleviet geen vijanden meer nodig in eigen land. En het is niet het enige probleem voor de Alevitische minderheid, die uit zo’n twintig miljoen mensen bestaat. In 2007 wordt Turkije op de vingers getikt door het Europees Hof voor de Rechten van de Mens omdat zij weigert de Alevitische minderheid eigen godsdienst-onderwijs te gunnen.
Hoewel Turkije volgens de Grondwet religieuze vrijheid kent en heeft beloofd het onderwijs aan te passen, gaat het er in de praktijk meestal anders aan toe. In Alevitische wijken worden enkel Soenitische moskees gebouwd, omdat de zogenaamde cemevi (Alevitisch gebedshuizen) niet officieel worden erkend door het Presidium voor Godsdienstzaken (De Diyanet İşleri Başkanlığı). Deze Diyanet geeft in de praktijk geen subsidies aan organisaties die niet Soenitisch zijn. Tot zover de vrijheid van godsdienst en onderwijs. Dat er gevaarlijke, uitsluitende kanten zitten aan deze vorm van staatsislam is evident.
Turkije kent een lange geschiedenis van geweld tegen minderheden. In de nacht van zes op zeven september 1955 werd een gerucht verspreid dat het geboortehuis van Atatürk (de grondlegger van de republiek) in Thessaloniki was vernield door Grieken. Hierop brak in Istanbul een lynchpartij uit, die pas ophield nadat twaalf Grieken waren omgekomen door bruut geweld en vele winkels en gebouwen waren geplunderd of afgebrand. Ook Joden en Armenen moesten het die dag ontgelden. De meeste plunderaars kwamen van buiten de stad en werden met vrachtwagens binnen gebracht, zo werd later bekend.
Wat opvalt, is het georganiseerde karakter van de acties en de wegkijkende overheid, wat later nog vaker zou voorkomen. In december 1978 kwamen meer dan honderd Alevieten om toen een uitzinnige menigte van Soennieten huishield in Alevitische wijken in Maraş. Wederom waren geruchten de oorzaak: linkse krachten zouden uit zijn op de vernietiging van de plaatselijke moskee. Alle ruim achthonderd verdachten werden vrijgelaten in 1991, op last van het Hof van Cassatie.
Ten tijde van deze gebeurtenissen werden in Maraş Alevitische huizen beklad met rode verf, waarvan gezegd werd dat het een herkenningsteken was voor nationalisten om dat huis met de grond gelijk te maken, iets wat ook gebeurde. In 1980 vond een vergelijkbaar bloedbad plaats in Çorum. Zevenenvijftig doden, honderden gewonden en duizenden vluchtelingen.
Onlangs nog ging er een siddering door de Alevitische gemeenschap toen er wederom rode tekens verschenen op Alevitische huizen, ditmaal in Adıyaman. Minister van Binnenlandse Zaken Şahin deed het af met een simpel: “Dat hebben kinderen gedaan.” Gezien de gebeurtenissen in ’78 en ’80 een weinig empatische uitspraak.
Bovenstaande strookt dan ook totaal niet met de recente buitenlandse politiek van het Turkije onder de AKP. Economisch gaat het goed, het streven is binnen een aantal jaren tot de top tien van grootste economiën ter wereld door te dringen en dat lijkt een haalbare kaart. Inmiddels komt een kwart van alle export terecht in het Midden-Oosten en Noord-Afrika, wat de Turkse invloed in deze regio enorm doet toenemen.
Turkije laat zich, voor het eerst sinds de val van het Osmaanse Rijk, weer gelden op het wereldtoneel. Ook politiek is dit te merken. De scherpe bewoordingen van Premier Erdoğan aan het adres van de Syrische president Assad lieten weinig aan de verbeelding over: “De toekomst kan niet worden gebouwd op het bloed van de onderdrukten.”
Ware woorden. Erdoğan is bereid op te komen voor de gehele wereld, en kijkt vaak naar de horizon. Het zou hem sieren als hij eens wat vaker over z’n schouder zou kijken.
Dennis l’Ami studeert aan de Haagse Kunstacademie en publiceerde vorig jaar de roman De Eeuwige Mens. Lees zijn weblog.
Dennis l'Ami, 21.03.2012 @ 07:15
35 Reacties
op 21 03 2012 at 10:12 schreef Bertje:
Prima stuk.
Eindelijk een beetje aandacht voor de Aleviten ik hoop dat uw stuk een eyeopener zal zijn voor velen.
Ik hoop werkelijk dat “wij” in het Westen ons meer gaan verdiepen in de Aleviten zodat we een inblik verkrijgen in de verlichtte kant der Islam.
op 21 03 2012 at 10:12 schreef Bigpete:
Erdogan zal geen kleur bekennen, het is de oudste politieke truc om veel kabaal te maken over je buren, dan hoef je het niet over je eigen fouten te hebben…
op 21 03 2012 at 10:25 schreef Sasha Berkman:
Het is niet correct om al deze misstanden op het conto van Erdogan te schrijven. Hoelang heeft die nu de macht? Daarvoor waren het seculiere fascisten als Tancu Ciller, hier nog met alle egards door de koningin ontvangen, die verantwoordelijk waren voor de vele misdaden tegen de eigen bevolking.
op 21 03 2012 at 11:06 schreef MNb:
Ik vrees dat Grote Piet gelijk heeft.
Sasha, je mist het punt. L’Ami – familie van Dennis? – beschrijft een politieke traditie in Turkije, nl. het gebruik maken van gewelddadige onderbuikgevoelens om minderheden te kortwieken. Hij toont bovendien aan dat Erdogan daar even vrolijk aan meedoet.
op 21 03 2012 at 11:07 schreef Bigpete:
@de ouwe kraker
Ciller is 3 jaar premier geweest, Erdogan nu al 9 jaar. You do the math….
Hij heeft op papier best allerlei hervormingen doorgevoerd, in de praktijk echter komt er van godsdienstvrijheid niks terecht en worden minderheden nog steeds onderdrukt.
op 21 03 2012 at 11:19 schreef Sasha Berkman:
In elk geval wordt er sinds Erdogan niet meer standaard gemarteld door de Turkse Grote Pieten. Natuurlijk zitten er nog steeds 10.000 den politieke gevangenen etc vast. Echter Erdogan heeft gewoon rekening te houden met de seculiere fascisten van oa de MHP.
Grote piet die zich druk maakt over godsdienstvrijheid in Turkije terwijl hij zelf een aanhanger is van een fascist die moslims wil uitzetten. Hoe dubbel kun je zijn?
op 21 03 2012 at 12:37 schreef Jack L.:
Sasha, het blijkt uit je reacties dat je inhoudelijk totaal niks kan inbrengen tegen het stuk van Dennis l’Ami.
Dat is op zich niet erg, maar hou dan op met het gekrijs over fascisten en het wijzen naar niet ter zake doende oude misstanden.
Dat verveelt nogal snel, zie je.
op 21 03 2012 at 12:49 schreef Sasha Berkman:
Jack: het enige dat ik stel is dat je Erdogan niet verantwoordelijk kunt stellen voor het gros van de misdaden die in dit artikel genoemt zijn. Daarvoor moet je toch echt bij de aanhangers van Kemal Ataturk zijn.
op 21 03 2012 at 13:00 schreef Pyt van der Galiën:
Het ligt denk ik een beetje genuanceerder dan beide partijen hier doen voorkomen. Aan de routinematige folteringen in de gevangenissen heeft Erdogan een einde gemaakt en hij heeft het leger met handig politiek manoeuvreren terug in haar hok weten te jagen. Geen geringe prestatie voor een land dat gedurende 80 jaar feitelijk een militaire dictatuur heeft gekend. Alleen al daarom verdient hij lof.
Aan de andere kant heeft Reporters Without Borders Turkije inmiddels op de World press Freedom Index laten zakken naar plaats 148 (van de 178), met name vanwege een golf van arrestaties van journalisten die zich kritisch uit hadden gelaten over de Koerdische ‘kwestie’. Sommige journalisten hebben langer dan een jaar vastgezeten, zonder dat er een formele aanklacht tegen hen in werd gediend. Een journalist die zich kritisch uitlaat over het beleid t.o.v. de Koerden, heeft nog steeds een gerede kans tot ’terrorist’ bestempeld te worden.
Erdogan lijkt me dus een heel wat minder groot kwaad dan hetgeen aan hem voorafging, maar hij kijkt de andere kant op of collaboreert indien minderheden (Koerden, Armeniërs, Alevieten) hun rechten opeisen.
op 21 03 2012 at 13:19 schreef Bigpete:
Ik maak me niet druk, ik stel iets vast. Dat is echt niet hetzelfde. Ik heb trouwens op Brinkman gestemd, niet op de GBL… Zijn gedrag(van Wilders dus) begint me al een tijd flink de keel uit te hangen. Wellicht stem ik de volgende keer geen PVV. Mijn privédenkbeelden veranderen daardoor trouwens niet.
op 21 03 2012 at 13:32 schreef Rene Koeman:
Sasha het komt mij over dat je de schaduwzijde van de turkse samenleving, beschreven door Dennis l’ami, hier wel bot relativeert. Je lijkt het toe te willen spitsen op een politiek geschil tussen oude rechtse bewegingen en de huidige (in mijn ogen niet minder rechtse) AKP.
Volgens mij beschrijft l’Ami nu juist dat het geen kwestie van politiek is, maar van een historische tendens in de turkse samenleving.
op 21 03 2012 at 15:32 schreef Rene Koeman:
Off topic:
http://www.powned.tv/nieuws/binnenland/2012/03/spkamerlid_opgepakt_tijdens_pr.html
Kon je het weer niet laten grote piet?
op 21 03 2012 at 15:56 schreef Sasha Berkman:
Rene, je moet niet vergeten dat het voor Erdogan ingewikkeld manoeuvrere is tussen de wens tot democratisering en de nog immer zeer machtige rechtse krachten. Nogmaals ik zeg slechts dat je Erdogan niet de hier genoemde misdaden kunt verwijten maar dat je daarvoor bij de door Wilders bewonderde militairen en de seculiere fascisten moet zijn. Ik zelf ben bereid Erdogan het voordeel van de twijfel te geven hoewel hij bv nog steeds de 10.000 den politieke gevangenen niet vrij heeft gelaten aan de andere kant ik kan me ongeduld en verbittering vanwege het uitblijven van echte democratisering ook wel voorstellen.
op 21 03 2012 at 16:02 schreef You On A Gin:
Machtig interessant en boeiend geschreven, Dennis l’Ami.
Sasha, praat je wel eens met seculiere Turken? Ik denk eigenlijk van niet. Hebben mensen niet het recht hun eigen leven te leiden, zonder fundamentalistische elementen in het dagelijkse leven? Wat jij nu doet is allerlei dingen op één hoop gooien.
op 21 03 2012 at 16:25 schreef Sasha Berkman:
Beste YoaG, ik heb veel seculier Turken als vrienden. Ik zeg niet dat seculiere turken slecht zijn, socialisten, democraten etc. Het leger en andere rechtse krachten die Ataturk vereren zijn echter beesten. Vraag maar aan een willekeurige Koerd.
op 21 03 2012 at 16:27 schreef Shunradan:
Wat Pyt zegt.
De discriminatie is reëel.
Het feit dat de huidige leider van de Kemalisten een aleviet is, maakt de Kemalisten echter niet opeens tot een demokratische partij, al noemen ze zich ‘links’ en ‘seculier’.
Toen een paar maand geleden details over bloedige onderdrukking van Alevitische protesten door de Kemalisten boven water kwamen, was de ironie perfect: Regeringsleider Erdogan verontschuldigde zich namens Turkije voor de misdaden van het Kemalistische regime, en juist de Alevitische oppositieleider durfde het verleden van zijn eigen partij niet bespreekbaar te maken.
Erdogan heeft veel bijgedragen aan de omvorming van Turkije tot een demokratie, wat niet wegneemt dat de weg nog lang is. De Alevieten verdienen echter beter dan nu voor het karretje van de Kemalisten te worden gespannen.
Erdogan valt in veel opzichten tegen, en kritiek is terecht. Maar op het gebied van Vergangenheitsbewältigung re Armeniërs, Koerden, alevieten etc. en het scheppen van een pluralistische staat verwacht ik toch meer van hem dan van de Kemalisten, die nog steeds geen enkele kritiek op de stichter van de republiek, zijn militaire erfgenamen, de coup-plegers, de ‘deep state
op 21 03 2012 at 16:58 schreef Jack L.:
Sasha, ik heb de recente ontwikkelingen uit het stuk gefilterd, en dan krijg je dit:
* De regerende AK-partij van Premier Erdoğan blokkeerde tot dusver alle 17 moties van de oppositieom de daders van de hotelbrand (37 doden) te vervolgen;
* Erdogan over het niet vervolgen van de daders: “Laat dit een zegen zijn voor ons land.”
* In 2007 wordt Turkije op de vingers getikt door het Europees Hof voor de Rechten van de Mens omdat zij weigert de Alevitische minderheid eigen godsdienst-onderwijs te gunnen.
* het Presidium voor Godsdienstzaken discrimineert minderheden, in het bijzonder Aleviten.
* Grove bedreigingen worden door Minister van Binnenlandse Zaken Şahin afgedaan als baldadigheid van kinderen.
Ik vind dit een zorgwekkend lijstje. Maar volgens jou is het allemaal zo erg niet, begrijp ik? Waarom begin je anders met je beschuldigende vinger te wijzen naar de ‘seculiere fascisten’?
op 21 03 2012 at 17:07 schreef Sasha Berkman:
Alevieten zijn trouwens ook seculier.
op 21 03 2012 at 18:25 schreef MNb:
Ook volkomen off-topic: heb je hier nog aan meegedaan, Grote Piet? Ik ben gewoon nieuwsgierig hoe ver je trouw aan het gezag gaat.
op 21 03 2012 at 21:25 schreef Sasha Berkman:
Ik moet zeggen dat die term verwarring zaait. Dus ik zal vanaf nu kemalisten zeggen. Zoals Shunradan het zegt.
Begrijp je wat ik zeg dat Erdogan moet schipperen met de oude fascistische krachten die nog steeds heel erg sterk zijn?
De laatste 2 woorden van de posting van Shunradan: http://en.wikipedia.org/wiki/Deep_state
Ben je bekent met het verschijnsel GLADIO? Dat is in Turkije nooit opgeheven.
op 21 03 2012 at 22:04 schreef vander F:
@Sasha Berkman,
kom op zeg, Alevieten zijn seculier? Dat is op z’n minst een grove veralgemenisering.
‘Protestanten zijn seculier’, dat kun je toch ook niet zeggen?
op 21 03 2012 at 22:52 schreef Jack L.:
Volgens wikipedia: “The deep state (Turkish: derin devlet) is alleged to be a group of influential anti-democratic coalitions within the Turkish political system.”
Je kent de betekenis van het woordje “alleged”, Sasha?
op 21 03 2012 at 22:53 schreef Sasha Berkman:
F: de alevieten die ik ken zijn in de eerste instantie democraat. Ze drinken een ook een biertje, etc. Maar daar gaat het helemaal niet over. De genoemde moordpartijen op alevieten werden uitgevoerd door Kemalisten en niet door de achterban en machtsbasis van Erdogan.
Alevieten zijn juist altijd slachtoffer geweest van de kemalistische fascisten.
* Erdogan over het niet vervolgen van de daders: “Laat dit een zegen zijn voor ons land.”
geef mij een betrouwbare bron.
* In 2007 wordt Turkije op de vingers getikt door het Europees Hof voor de Rechten van de Mens omdat zij weigert de Alevitische minderheid eigen godsdienst-onderwijs te gunnen.
haha, Turkije wordt decenia lang op de “vingers getikt door het Europesche Hof. De klachten werden veroorzaakt door, door Wilders bewonderde, Kemalistische fascisten. Erdogan heeft 10.000den politieke gevangen geerft. Een geschiedenis van martelingen, moord en bloed. Gepleegt in naam van het Kemalisme.
Toen Ciller hier op het palijs op de dam met koninklijke egards werd ontvangen had ze al 3000 ontvolkte koerdische dorpen op haar naam staan.
op 22 03 2012 at 00:36 schreef vander F:
@Sascha,
Ok, ik zie wat je bedoelt met ‘seculier’, ik zou dat woord in deze zin niet gebruiken, maar goed.
Zo ken ik ook een aantal Alevieten, buren zelfs, die behoorlijk religieus zijn en waar het begrip seculier echt niet bij past.
Dat een tiental jaren geleden Turkye er een stuk slechter voorstond qua militaire dictatuur ellende moge duidelijk zijn, in die zin is er zeker het een en ander ten goede veranderd.
op 22 03 2012 at 09:57 schreef Bertje:
@ van der F
Seculier en religieus waarom zou dat niet samen kunnen dan?
Turkije ten goede veranderd? Mwooaah het is maar in wiens schoenen je staat.
op 22 03 2012 at 10:09 schreef Sasha Berkman:
Jack, jij weet helemaal niets van de Turkse samenleving zo te zien.
op 22 03 2012 at 12:01 schreef Bigpete:
Gewoon een vraag, wat maakt jou zo’n expert op het gebied van Turkije sasha?
op 22 03 2012 at 13:02 schreef Sasha Berkman:
BigPete: http://afa.home.xs4all.nl/comite/publ.html, ik heb daar ooit aan meegewerkt. Verder heb ik veel Turken en Koerden als vrienden.
op 22 03 2012 at 22:45 schreef Sasha Berkman:
Big Pete: wat zeggen jouw bronnen? Jij staat achter Wilders indeze?
op 23 03 2012 at 08:26 schreef Bigpete:
Ik vind de AK partij een enge club en Erdogan een gladde glijer. Net een echte politicus… Verder zoeken ze het maar uit daar. Ik bemoei me niet met interne turkse aangelegenheden. Zouden ze omgekeerd ook eens moeten doen. Misschien moet je het eens tot je laten doordringen dat het simpele feit dat iemand ooit op een partij heeft gestemd NIET betekend dat je het overal mee eens bent of een blinde bewondering voor de lijsttrekker hebt. Bij mij niet in elk geval, dat jij zo denkt is jouw probleem.
op 23 03 2012 at 10:38 schreef Atilla:
Erdogan heeft als reactie niet gezegd dat de verjaring van de zaak tegen enkele verdachten een zegen voor het land is, zoals de schrijver van het stuk beweert. Ik nodig hem uit met bronnen te komen die zijn standpunt onderbouwen.
Sterker nog, Erdogan heeft er op gewezen dat de zaak hiermee niet geëindigd is, maar dat de verantwoordelijke bestuurders eventueel ook vervolgd zouden kunnen worden.
Daarnaast wil ik er op wijzen dat in de Sivas zaak 34 verdachten levenslang hebben gekregen.
De schrijver geeft een opsomming van een aantal aanvallen op alevieten in Turkije, maar mist de daadwerkelijke clou. Namelijk dat de tegenstelling tussen Soennieten en Alevieten in Turkije altijd is gebruik om maatschappelijke onrust te creëren, zodat het leger de samenleving in een ijzeren greep kon houden.
De Alevieten werd door dit soort voorvallen duidelijk gemaakt wat er zogenaamd zou gebeuren als er meer democratie zou komen en gelovige soennieten de macht in handen zouden krijgen.
Daarnaast laat de schrijver na op te merken dat Erdogan de afgelopen 10 jaar heeft gestreden tegen degenen die verantwoordelijk zijn voor de misdaden tegen de alevieten. ( Lees de Ergenekon zaak). En dat hij in deze strijd door de meeste Alevieten alleen is gelaten.
Om de schizofrene situatie van de Alevieten te schetsen kan het volgende voorbeeld dienen. Vele duizenden Alevieten zijn door het kemalistische bewind in de jaren dertig, onder leiding van de CHP, vermoord. (Erdogan is overigens de eerste premier die hier zijn excuses voor heeft aangeboden) Maar ondanks dit alles is het wantrouwen onder Alevieten tegenover soennieten zo groot, dat een grote meerderheid van hen nog altijd op de CHP stemt.
De CHP is de partij die de status quo in stand wil laten. Wil dat de leger nog altijd een strenge greep op de maatschappij heeft en die ze al vanaf het begin verzet tegen de Ergenekon zaak (Zaak tegen de Turkse Gladio, vergelijkbaar met de schone handen operatie in Italië).
op 23 03 2012 at 11:31 schreef You On A Gin:
Hoi Sasha Berkman
Ik geloof je. Aan de andere kant, het ligt er ook aan tegen wie je praat, omdat er vaak zo veel kanten aan een verhaal zitten (kijk maar naar de Armenen). Het is ingewikkelde materie en ik denk dat niemand het 100% ware verhaal heeft, maar tof dat je er met beide benen in staat en jezelf informeert.
op 23 03 2012 at 12:54 schreef Jack L.:
Sasha, als ik jouw onbeschofte motie van wantrouwen tegen Dennis L’Ami maar even vergeef: hier is een bron voor Erdogn’s uitspraak: de Hurryet:
http://www.hurriyetdailynews.com/sivas-a-tale-of-painful-indifference-.aspx?pageID=238&nID=16122&NewsCatID=396
As those who lost their loved ones in the Sivas massacre were being attacked by the police, Turkish Prime Minister Tayyip Erdoğan appeared on TV. He said, quite calmly, in regards to the court’s invocation of the statute of limitations in the Sivas massacre: “Let it be auspicious for our nation.”
Je kent de betekenis van het woordje “auspicious”, Sasha?
op 23 03 2012 at 14:30 schreef Sasha Berkman:
Jack, ik hoop dat je het niet aantrekt dat ik jouw verder maar negeer.
op 27 03 2012 at 12:45 schreef Sasha Berkman:
http://www.omroepgelderland.nl/web/Nieuws-1/1452091/PVV-Turkse-organisaties-weigeren.htm
De Grijze Wolven hebben ze klaarblijkelijk geen problemen mee…
RSS