Een powerkoppel voor Jemen
Peter Breedveld
De ogen van de hele wereld zijn gericht op Gaza, maar ook elders woeden vernietigende oorlogen waar nauwelijks iemand in lijkt te zijn geïnteresseerd. Soedan, bijvoorbeeld, waar nu een jaar een burgeroorlog aan de gang is, met tienduizenden doden en gewonden, vernietigde ziekenhuizen en hongersnood als gevolg. In Jemen is al negen jaar een burgeroorlog gaande waar een aantal landen onder leiding van Saoedi-Arabië, de VS en het VK zich in mengt. Vele tienduizenden kinderen zijn er al gestorven van de honger alleen, veroorzaakt door het blokkeren van humanitaire hulp door Saoedi-Arabië en de VS. De oorlog heeft inmiddels een half miljoen levens geëist, waarvan 70 procent bestaat uit kinderen onder de vijf.
We lezen er beduidend minder over dan over Israël en Gaza, en ik denk dat er niet veel mensen zijn die weten waar die oorlogen precies over gaan. Vrienden van Israël gebruiken Jemen en Soedan graag om mensen de mond te snoeren die demonsteren voor een staakt-het-vuren in Gaza, en zeggen dan dat het daar gaat om moslims die moslims vermoorden, in één adem door hun islamofobie en hun antisemitische filosemitisme botvierend.
Kaleidoscopische kwaliteit
Dat het in elk geval in Jemen een stuk ingewikkelder zit, blijkt uit het boek Het Huis in de Wolken van Dirk Wanrooij. Jemen is zo ingewikkeld dat het tegen het ondoorgrondelijke aanschuurt, maar Wanrooij gebruikt die complexheid, en hij doet dat redelijk virtuoos, om zijn boek een kaleidoscopische kwaliteit te geven. Hij wisselt zijn beschrijvingen van de gebeurtenissen af met persoonlijke belevenissen en met stukjes geschiedenis, waarbij hij heen en weer in de tijd springt en zijn focus steeds verlegt, wisselend van tempo ook, waardoor je als lezer uiteindelijk een redelijk goed beeld krijgt van wat Jemen is, zonder dat je het gevoel hebt dat er een college wordt afgedraaid. Qua vorm zit het boek ergens tussen journalistiek en roman.
Wanrooij heeft een persoonlijke band met Jemen, hij is er geboren. Zijn ouders zijn er in de jaren 70 naartoe gereisd en hebben er jaren gewoond. Wanrooij heeft zijn kinderjaren doorgebracht in Jemen en in Pakistan. In de jaren 80 zijn ze noodgedwongen weer naar Nederland verhuisd. Wanrooij heeft in Amsterdam onder andere Arabisch gestudeerd, is meerdere keren naar Jemen gereisd en woonde een tijd in Caïro, waar hij in 2011, tijdens de Egyptische opstand, zijn huidige vrouw ontmoette, een Jemenitische. Zij is Sara Ishaq, maakster van bekroonde films.
Verraad en intriges
Ishaq komt uit een voorname Jemenitische familie en is geboren in Schotland – haar moeder is Schots -, opgegroeid in Jemen en op haar 17e weer naar Schotland gegaan om daar een universitaire opleiding te volgen. Ze heeft twee kinderen met Wanrooij en reisde bij het uitbreken van de oorlog in Jemen naar het land om bij haar familie te zijn. De twee zetten een fonds op om geld in te zamelen om mensen in Jemen te helpen en proberen uiteindelijk haar vader en zijn gezin als vluchteling naar Nederland te krijgen.
Dat is natuurlijk een hoop gedoe, want ongeldige paspoorten, corrupte ambtenaren en een boel administratieve rompslomp in Europa; eerst Berlijn, waar Wanrooij en Ishaq een poos hebben gewoond, daarna Nederland. Wanrooij probeert van het gedoe met paspoorten en formulieren een spannend verhaal te maken en moet ook uitleggen hoe de familie van Ishaq precies in elkaar steekt, minstens zo ingewikkeld als het land zelf. Ik moet eerlijk zeggen dat ik het, hoe goed Wanrooij ook schrijft, af en toe een beetje veel van het goede vond.
Maar zijn beschrijvingen van Jemen, Caïro en bijvoorbeeld ook Berlijn, en de mensen die ze er ontmoeten, zijn beeldend en sfeervol en het boek zit vol spannende anekdotes over onder andere de vele kleurrijke familieleden van Ishaq, die direct betrokken waren bij vele roerige gebeurtenissen in Jemen, waar seculiere, socialistische en islamitische groeperingen met elkaar stuivertje wisselen om de macht, uiteraard altijd met het nodige bloedvergieten en met verraad en intriges.
Romantiek
De ondertitel van Het Huis in de Wolken luidt “Een liefde in Jemen” en die belofte wordt naar mijn smaak niet echt ingelost. Ik twijfel er niet aan dat Wanrooij en Ishaq veel van elkaar houden, ze vormen duidelijk een sterk team en hun relatie heeft onder grote druk gestaan en staat dat misschien nog steeds. Het lijkt me niet super-chill om je vrouw te zien afreizen naar een land dat constant wordt gebombardeerd.
Maar de romantiek spat niet van de pagina’s af. Wat het precies is wat Wanrooij precies in Ishaq aantrekt, wordt me niet duidelijk. Hij ziet haar voor het eerst in een uitgaanswijk in Caïro, zitten aan een tafel, benen over elkaar, nagels perfect gelakt, een zelfgedraaide sigaret met filter rokend. Een opvallende schoonheid, zonder twijfel. Wanrooij beschrijft haar familieomstandigheden, haar band met Jemen, haar ambigue relatie met de “Arabische mores” en zo meer, maar wat hij bij haar voelt, komen we niet te weten.
Hij beschrijft de relatie met Ishaq afstandelijk. Ze trouwen, geloof ik, wel drie keer met elkaar. Eerst een islamitisch huwelijk om haar vader tevreden te stellen, dan een huwelijk in Jemen, voor de rest van de familie, waarbij Wanrooij alleen als portret aanwezig is, want hij kan zelf niet naar Jemen. Hij krijgt alleen een foto van het huwelijksfeest die hij eigenlijk niet mag zien, omdat Ishaqs nichten en tantes en halfzusters er ongehoofddoekt op zijn. Daarna trouwen ze nog eens in Amsterdam, voor de burgerlijke stand.
Sprookjesbruiloft
Geen sprookjesbruiloft, zeg maar. Er is één intiem moment in het boek, als Ishaq terug uit Jemen komt en haar man emotioneel uitgeput in zijn armen valt. Daarna moeten ze weer rennen en vliegen om dingen te regelen voor de familie in Jemen.
Dat is heel mooi, natuurlijk, zo’n powerkoppel dat er samen de schouders onder zet en elkaar door dik en dun steunt en aanmoedigt. Maar ik zag het boek ergens beschreven worden als een liefdesgeschiedenis en daar stel ik me echt wat anders bij voor.
Is het Vrije Woord u écht lief? Steun me dan met een financiële bijdrage. Doneer aan de enige dwarsdenkende, onafhankelijke (maar echt) site van Nederland. Rekeningnummer NL24 ASNB 8832 6749 39 (N.P. Breedveld, ASBN Rijswijk), BIC ASNB NL21.
boeken, Peter Breedveld, 02.04.2024 @ 14:10
RSS