Een Meisje van Honderd

Peter Breedveld

Illustratie: Heinrich Zille

Moemi, de hoofdpersoon van Marion Bloems nieuwe roman Een Meisje van Honderd, begint haar lange leven in 1906, het jaar dat de Nederlanders een massaslachting aanrichtten onder de Balinese adel en Bali onderwierpen. Die slachting maakt van Moemi een wees. Haar eerste levensjaren groeit ze op bij een inheemse vrouw, waarna ze in een Rooms-katholiek weeshuis terechtkomt en tenslotte wordt geadopteerd door een Indo-Europese weduwe die wel handel ziet in Moemi’s paranormale talenten.

Goena goena

Paranormale talenten, inderdaad, want we hebben het wel over een Indische roman. Geen Indische familie waar geen verhalen worden verteld over tovenaars, toekomstvoorspellers en goena goena, geen historisch keerpunt in de geschiedenis van Indonesië waar geen aura van bovennatuurlijkheid omheen hangt. Of het nou de Nederlandse overheersing is, de Japanse bezetting (de voorspelling van Jayabaya), de moord op een groep generaals door Putsch-pleger Suharto of het einde van de heerschappij van diezelfde Suharto (toen hij een keer struikelde, was er geen houden meer aan, het was iedereen duidelijk dat-ie uit de gunst van de goden was geraakt).

Zelf heb ik, toch extreem nuchter van aard, met tranen in mijn ogen wayangpoppen staan verbranden omdat iemand me ervan had overtuigd dat ze bad vibes stonden uit te stralen in mijn huis.

Het is, kortom, onontkoombaar.

Zo ook in Een Meisje van Honderd, dat bij mijn weten de eerste roman in de Nederlandse literatuur is waarin de moderne geschiedenis van Indonesië wordt verteld vanuit Indisch perspectief. Dus hier geen romantisch-nostalgisch gemijmer over het akkoord van Linggadjati van ‘O, was dat akkoord maar uitgevoerd, dan hadden we er iets moois van gemaakt’ en ook geen verontwaardigde zelfkastijding: ‘We hebben ons daar als beesten gedragen’, maar een verhaal over mensen die zich staande proberen te houden in de storm van de Indonesische geschiedenis, alsof die een onvermijdelijk natuurverschijnsel is.

Soap-achtige ingrediënten

Moemi, zo werd me tijdens het lezen duidelijk, is de verpersoonlijking van Indonesië. Verkracht door Nederland, verweesd, heen en weer geslingerd tussen de inheemse bevolking, de Indo’s en de Nederlanders, wier culturele indoctrinatie geen grip op haar krijgt.

Samen met Moemi maakt de lezer een reis door afgelopen honderd jaar van Indonesië, van de koloniale tijd door de Japanse bezetting naar de wording van een moderne staat. De repatriëring en de diaspora van de Indo’s volgen we aan de hand van de lotgevallen van Moemi’s Indo-Europese stiefzussen en hun kinderen en kleinkinderen.

Een Meisje van Honderd is dus – in een notendop – een complete geschiedenis van de Indo’s. Ik geloof niet dat Bloem iets is vergeten. Het bedrieglijke aan dit boek is dat het zo toegankelijk is geschreven. Bloem schuwt zelfs de soap-achtige ingrediënten niet en scheert soms gevaarlijk dicht langs de kitsch heen (en then again, wat is er mis met een goed, solide stuk kitsch?), maar dat betekent niet dat het boek niet vele diepere lagen heeft (laten we hier alsjeblieft de spekkoek-metafoor maar niet gebruiken) en dat haar personages niet rond en levensecht zijn.

Indisch gevoel

Zo zou je een Meisje van Honderd een mix kunnen noemen van Het Land van Herkomst, De Stille Kracht, Bumi manusia en Dynasty en eigenlijk ook weer niet want een Meisje van Honderd is vooral een erg uniek boek.

Eén van de dingen die het boek voor mij zo plezierig maken, zijn de beschrijvingen van de Indische familie. De tantes en de dochters en de aangetrouwde neven en de mensen die je altijd op Indische familiefeesten ziet en waarvan je maar niet begrijpt in welke zin ze nou precies familie zijn, al wordt het je drie keer uitgelegd. Bloem is goed in dialogen, zodat je de tantes hóórt ngobrollen en je je deel van de stieffamilie van Moemi waant.

Her en der las ik op Internet besprekingen van lezers die zeiden dat ze de personages gingen missen toen ze het boek uit hadden, en dat ze het daarom nóg een keer gingen lezen. Dus ik weet dat ik niet de enige ben die zich laafde aan dat Indische gevoel.

En iedereen die het geluk heeft in een Indische familie te zijn opgegroeid, begrijpt nu wat een warm bad Bloems boek is.

Steun Frontaal Naakt, het enige echte dissidente geluid in Nederland! Doneer via Paypal of met een storting op rekeningnummer 39 34 44 961 (Rabobank Rijswijk) o.v.v. ‘Frontaal Naakt’.

Tweet

boeken, Peter Breedveld, 07.10.2012 @ 11:48

[Home]
 

Δ