Een libertarisch pleidooi tegen Nexit
Niek Holtzappel
Er gaan steeds meer stemmen op om uit de EU te treden. Deze stemmen zijn vooral te horen in de populistische hoek van de samenleving. Alles wat vies en voos is wordt geweten aan Brussel. Nu is heel veel kritiek op de EU volkomen terecht, net zozeer als dat veel kritiek op andere overheidsinstellingen volkomen terecht is. Veel kritiek snijdt echter geen hout en het nationale alternatief voor Brussel kan vaak nog beroerder uitpakken.
Het is ontegenzeggelijk waar dat globalisering en vrije handel ook verliezers kent. Het proces van creatieve destructie levert continu vernieuwingen en verbeteringen op waardoor oude productie waardeloos wordt. Degenen die zich niet kunnen of willen aanpassen aan de veranderingen zullen op achterstand raken. Populistische politici zullen deze verliezers proberen aan te spreken. De verliezers zien de boze buitenwereld als de oorzaak van hun verlies. Het zijn “de immigranten”, “de banken”, “de EU”, “de kapitalisten” of meer wat vies en voos is die hun veilige leefwereld bedreigen. De oplossing wordt gezien in het terugtrekken uit die boze buitenwereld. Grenzen moeten dicht, immigranten zijn niet meer welkom en concurrentie moet stevig buiten de deur gehouden worden. Dat isolationisme tot nog meer achteruitgang leidt beseffen ze niet. Denk aan het voorbeeld uit de Negentiende eeuw waar in een Midden Europees land een lobby van kaarsenfabrikanten en arbeiders de import van gloeilampen wist tegen te houden. Er zijn dan ook geen economen, variërend van de ultra liberale Austrian School tot Keynesianen en Marxisten, die populistische programma’s steunen.
EU-lid zonder stemrecht
Een en ander heeft ertoe geleid dat er in Nederland een flink draagvlak is ontstaan om de EU te verlaten. In navolging van het Verenigd Koninkrijk zou ook hier een referendum gehouden moeten worden om Nederland te laten uittreden, Nexit. Er wordt geroepen om minder economische vrijheid en meer protectie van de eigen, vaak verouderde en te dure, arbeid. Gek genoeg kent Nexit ook een klein groepje aanhangers die juist helemaal geen dichte grenzen en protectie van de eigen arbeid wil, namelijk de Libertarische Partij. Er zijn zeker libertarische argumenten om de EU te verlaten. Zo streven libertariërs naar een zo klein mogelijke schaal van bestuur en zo min mogelijk overheidsregels. Veel kleine staatjes kan dan beter zijn dan één grote staat. Om de vrije handel met de rest van Europa te behouden zou Nederland dan lid moeten worden van de EVA, de Europese Vrijhandel Associatie, waar ook andere niet-EU leden deel van uitmaken.
Ik vind het toch geen goed idee.
Als EVA-lid heb je namelijk niet automatisch toegang tot de Europese markt. Zowel Noorwegen als Zwitserland hebben aparte verdragen met de EU waarbij ze zeventig tot tachtig procent van de EU-wetgeving overnemen, waarbij ze onderdeel van Schengen zijn en waarbij ze ook een flinke bijdrage betalen aan Brussel. Feitelijk zijn beide landen EU-lid zonder stemrecht. En laat nu net het merendeel van de mensen die voor een Nexit pleiten juist bezwaren hebben tegen de bijdrage aan Brussel, de open grenzen van Schengen en de regelarij uit Brussel. In de praktijk zullen de Nederlandse grenzen ook EU-buitengrenzen zijn als Nederland geen verdrag zoals Noorwegen of Zwitserland sluit. Dat betekent urenlang oponthoud aan de grenzen voor vrachtverkeer en waarschijnlijk ook voor personenverkeer.
Internationale handel
Het vrachtverkeer zal trouwens alras minder worden. Importeurs zullen hun spullen niet meer naar Rotterdam en Amsterdam vervoeren. Ze zullen van de havens van Antwerpen, Le Havre en Hamburg gebruik maken van waaruit ze hun handel ongehinderd door grenzen door de rest van de EU kunnen vervoeren met behulp van transporteurs die goedkoper, sneller en efficiënter werken dankzij de grotere concurrentie.
De meeste internationale handel van Nederland vindt plaats met andere EU-landen. Het opwerpen van grenzen zal deze handel hoe dan ook doen verminderen. Precies wat populisten willen, maar de LP streeft dit duidelijk niet na. De LP denkt dat Nederland buiten de EU meer vrije handel kan drijven dan nu het geval is. Het zou kunnen dat Nederland met bijvoorbeeld een land als de VS gunstiger handelsvoorwaarden weet te bedingen dan er nu bestaan tussen de VS en de EU. Noch Hillary Clinton, noch Donald Trump zullen echter staan te trappelen om de Amerikaanse markt open te stellen voor Nederlandse producten en apart te gaan onderhandelen met Nederland en ook andere landen zullen niet zomaar overstag gaan. Nederland is eenvoudigweg te klein om daar veel aandacht aan te besteden. Als EU-lid komen we makkelijker andere markten binnen.
Zoals gezegd vergeten veel libertariërs dat het overgrote deel van de Nexit-voorstanders juist géén vrije handel wil. Degenen die niet mee kunnen of willen komen met de globalisering roepen ouderwets om protectionisme. Ze roepen om een allesbehalve liberale oplossing, namelijk overheidssteun. Overheidssteun die juist dankzij Brussel aan banden is gelegd. Een regeringscoalitie die haar basis onder de Nexit-voorstanders vindt, zal juist een protectionistisch beleid voeren en import van arbeid, goederen en kapitaal aan banden leggen. Weg met de Poolse aannemers, de Hongaarse groenten en de Deense boter! Terug naar de duurdere Nederlandse producten.
Democratie en soevereiniteit
Verder weet iedere libertariër die zijn klassieken kent dat minder concurrentie op de langere termijn tot minder innovatie en dus meer stagnatie leidt.
Ook beroept de LP zich op democratie en soevereiniteit. Dit is opvallend, want het libertarisme staat altijd zeer kritisch ten opzichte van democratie. Ze vindt terecht dat democratie kan verworden tot een dictatuur van de massa waarin rechten van minderheden en individuen met voeten worden getreden. Een democratie kan alleen functioneren binnen een rechtsstaat waarin de macht van de meerderheid in toom wordt gehouden door checks and balances. Eén van deze checks bestaat uit “Brussel”, valt deze check weg dan ligt de weg meer open naar mob-rule.
In plaats van minder overheid zullen we juist méér overheid gaan krijgen. Het is juist de EEG/EU geweest die de Nederlandse wetgever heeft gepushed tot meer liberalisatie van de economie. Tot in de jaren ’80 waren er voor veel producten minimum en maximumprijzen, gold er een toptarief van 72 procent inkomstenbelasting en waren er veel logge monopolies. Een half jaar wachten op een PTT-telefoonaansluiting was heel gewoon.
Hardwerkende burger
De LP streeft naar een samenleving met zo min mogelijk regels. Instinctief levert dat een afkeer van “Brussel” op. Daar zitten immers allemaal overbetaalde ambtenaren die allerlei regels verzinnen om het de hardwerkende burger zo lastig mogelijk te maken. Helaas wordt er nooit bij vermeld dat het gehele EU-ambtenarenapparaat kleiner is dan dat van een stad als Parijs of Berlijn, laat staan het ambtenarenapparaat van ons Koninkrijk. Als Den Haag weer honderd procent over de economie gaat zal er, volledig democratisch en soeverein door een allesbehalve liberale Kamermeerderheid in Den Haag, een veel grotere berg regels over ons worden uitgestort. Niet meer gehinderd door Brusselse ambtenaren die nu nog vaak op de rem trappen waar het ongeoorloofde nationale protectie betreft.
Het is niet goed als de LP probeert mee te rijden op de populistische Nexit-trein. De PVV en de SP hebben heel andere dingen met Nederland voor dan de LP zou willen. Sterker nog, “Brussel” is nog het laatste stukje garantie dat Nederland niet helemaal terugvalt tot een protectionistisch-socialistisch Venezuela achter de Noordzee-duinen. Een Nexit leidt niet tot méér vrijheid voor de Nederlanders, het leidt juist tot minder vrijheid. Minder vrijheid om handel te drijven en minder vrijheid om te reizen. In plaats van grenzen op te heffen zal er met Nexit weer een grens bij komen. Er is namelijk geen meerderheid voor vrijhandel. De EU zoals deze nu bestaat is de minst slechte optie voor degenen die economische en persoonlijke vrijheid nastreven.
Niek Holtzappel is een kleine zelfstandige niet al te hardwerkende Nederlander. Hij is te volgen op Twitter en op Facebook. Lees ook zijn stuk ‘De Libertarische Partij moet linkser worden‘.
Gastschrijver, 31.07.2016 @ 10:33
5 Reacties
op 31 07 2016 at 15:06 schreef leo schmit:
Ik moet hier even over nadenken. Het gaat om de dubbele vraag of Nexit goed voor Nl is in het algemeen en of dat zo is vanuit libertarisch (libertair?) oogpunt gezien. Meestal denk ik nogal langzaam, dus verwacht er niet te veel van. Maar wel een leuk thema Niek, dat ook mij bezighoudt.
op 31 07 2016 at 15:19 schreef Zomaar:
Gevolgen van een mogelijk Nexit is allemaal koffiedik kijken.
Ik kan mij nog steeds wel voorstellen dat er voordelen zitten aan zelfstandig handelsverdragen afsluiten met landen buiten de EU, al was het alleen maar omdat de EU bestaat uit allerlei landen met onvergelijkbare economieën (en dus afwijkende belangen).
Overigens, mochten we bij een Nexit echt moeilijkheden krijgen met onze buurlanden dan wordt Antwerpen natuurlijk nooit een alternatief voor Rotterdam. De Schelde mondt namelijk nog steeds in Nederland uit.
Maar goed, laten we eerst maar rustig afwachten hoe het GB vergaat en of er misschien nog andere EU landen moeilijk gaan doen (Hongarije bijvoorbeeld). Nederland loopt normaal gesproken ook nooit voor op andere landen, dus laten we het mbt ons EU lidmaatschap ook maar rustig aan doen.
op 04 08 2016 at 22:36 schreef leo schmit:
Niek, ik ben niet aan een comment toegekomen op ons vakantie adres. Ik werk veel buiten, ook nog eens buiten de EU in Noorwegen. Nu komen de jongelui ook nog langs en dan gaan we de fjord op voor haring en kabeljauw (buiten het EU quota).
Dan maar wat losse flodders: EU als promotor van globalisering, neo-liberalisme vrijhandel, etc. is geen zaak van ‘creatieve destructie’, maar simpel een geval van ‘destructie’. Heel zuid Europa gaat hierdoor naar de kloten. Voor Nederland als handelsland gaat het om een dilemma tussen destructie als vasal van de VS en destructie door islotionalimsme, zoals je dat noemt. Ik ben het met je eens dat Nederland in isolatie geen schijn van kans heeft, dus ben geen voorstander van Nexit. De hele zaak van global is sws grensoverschrijdend, maar de vraag is of EU het juiste antwoord daarop is, of simpel een vasal constructie van de VS. Daar zijn veel aanwijzingen voor die ik niet in dit bestek kan passen. Maar om die reden zou ik er wel uit willen stappen. Verder, over libertarisme weet ik niks. Het lijkt me een illusie. Ik ben meer van real-politiek. Nou houd ik ermee op.
op 12 08 2016 at 21:09 schreef Sasha Berkman:
Wat is eigenlijk jou persoonlijk libertarische visie op het fenomeen Trump?
op 14 08 2016 at 09:59 schreef Niek Holtzappel:
Trump is alles behalve libertarisch. Hij is tegen vrije handel, tegen vrij personenverkeer en tegen vrijheid van meningsuiting.
RSS