Een halve heilige in de politiek
Fons Kockelmans
De BoerBurgerBeweging (BBB) gaat in de opiniepeilingen glansrijk aan kop, maar dat zou wel eens snel kunnen veranderen als Pieter Omtzigt een eigen partij opricht. Tot dusver heeft hij dat nog niet gedaan, maar ik denk dat het besluit daartoe niet heel lang meer op zich zal laten wachten. In meedoen aan de Provinciale Statenverkiezingen had hij natuurlijk geen zin. Dan moet je voor elke provincie kandidaten hebben en ook nog eens voor de Eerste Kamer. Te veel gedoe en een veel te hoog risico. De kans dat er prutsers, ruziemakers en zelfs afscheiders bij zitten, is enorm.
Om vergelijkbare redenen zal Omtzigt vermoedelijk ook niet deelnemen aan de verkiezing van het Europees Parlement volgend jaar. Dat is te onbelangrijk om zijn reputatie in de waagschaal te stellen. Maar aan de Tweede Kamerverkiezingen in 2025 (of eerder) doet hij wel mee. En dan maakt hij een grote kans de eerste plaats te gaan bezetten, misschien wel met net zoveel zetels als het CDA – zijn vroegere partij – ooit heeft gehad.
Want Pieter is enorm populair. Vooral bij extreemrechts, maar ook bij gewoon rechts en zelfs bij links heeft hij de naam het ideale Kamerlid te zijn. Vasthoudend, eigenzinnig en uitstekend ingevoerd. Dat laatste is misschien niet verwonderlijk bij iemand die al sinds 2003 in de Kamer zit, maar de eerste twee eigenschappen zul je bij de meeste parlementariërs niet snel aantreffen.
Toeslagenschandaal
Een groot deel van zijn politieke loopbaan opereerde Omtzigt tamelijk onzichtbaar. Hij gold bij ingewijden als een te waarderen volksvertegenwoordiger, maar heel erg in trek bij de grote massa was hij niet. Daarvoor had hij te veel een voorliefde voor technocratische onderwerpen als pensioenen en waren zijn bijdragen wat te ingewikkeld. Zelfs zijn eigen fractiegenoten begrepen ze lang niet altijd.
Maar toen kwam het toeslagenschandaal. Dat had hij ‘ontdekt’ en tot een nationaal begrip weten te maken. Het leidde zelfs tot het aftreden (nou ja) van Rutte III. Op de vleugels van deze affaire bereikte Omtzigt de status van alom bewonderd Kamerlid, zo niet van halve heilige. Bijna had hij het daarmee tot lijsttrekker van zijn partij gebracht. Op het nippertje werd hij van deze functie afgehouden door Hugo de Jonge en later door Wopke Hoekstra.
Wat zal het CDA-bestuur een spijt hebben dat het niet Pieter als leider aanvaard heeft. Zeer waarschijnlijk had de partij in dat geval diverse zetels meer gehad dan haar huidige bescheiden aantal. Ze zou vandaag de dag bovendien een bijzonder lastige concurrent minder hebben bezeten.
Maar Omtzigt werd geen CDA-lijsttrekker. Sterker nog: hij kreeg het tussen de oren en moest zwaar overspannen met ziekteverlof. In die periode was VVD-leider Mark Rutte zo dom om met klem te ontkennen dat er tijdens de formatie was gesproken over ‘Omtzigt, functie elders’. Deze leugen kostte hem niet alleen bijna zijn vierde kabinet, de verwikkelingen maakten Pieter bovendien extreem geliefd bij een groot deel van het electoraat.
Volksbelang
Dat imago van Strijder voor het Volksbelang heeft hij sindsdien weten te handhaven. Niet meer als CDA’er maar als onafhankelijk Kamerlid, want hij heeft de christendemocraten inmiddels de boze rug toegekeerd. Bijna twintig jaar bleef hij het CDA trouw, maar toen was het voorbij.
En dan is het nu bijna tijd voor de beloning in de vorm van een eigen partij. Naar ik aanneem is hij niet zo ijdel om die à la Pim Fortuyn naar zichzelf te noemen (Lijst Pieter Omtzigt). Ik verwacht eerder dat hij voor een saaie maar degelijke, beetje CDA-achtige naam zal kiezen. Democratische Reconstructie of zoiets. In het verkiezingsprogramma zal het ongetwijfeld wemelen van termen als ‘grondwet’, ‘positie van de Tweede Kamer’, ‘eerlijkheid’ en ‘waarheid’. Begrippen die de gemiddelde kiezer denkelijk nogal abstract vindt, maar die uit zijn mond heel geloofwaardig overkomen.
De overwinning zal gigantisch zijn. Caroline van der Plas kan het wel schudden. Tenzij ze erin slaagt Omtzigt voor haar BBB-karretje te spannen, maar dat lijkt me stug. Zoveel komen die twee ook weer niet overeen.
Water bij de wijn
Na de verkiezingen, die dus eindigen in een triomf voor Democratische Reconstructie (of hoe die partij ook zal heten), is het tijd voor de kabinetsformatie. Omtzigt zelf kan vanzelfsprekend niet de volgende premier worden. Hij moet Kamerlid blijven, want anders zou hij niet de onkreukbare volksvertegenwoordiger kunnen blijven spelen.
Hij zal daarom iemand anders naar voren schuiven en zelf de fractie gaan voorzitten. Een beetje zoals de priester Wiel Nolens (Rooms-Katholieke Staatspartij) na de Eerste Wereldoorlog heeft gedaan. Het zou mij niet verbazen als Omtzigt iemand als minister-president uitzoekt die het CDA met ruzie heeft verlaten of op een zijspoor is gerangeerd. Raymond Knops of Mona Keijzer of een vergelijkbare nobody.
Het zou me al evenmin verbazen als hij zich vervolgens net als Norbert Schmelzer (ook een katholiek tenslotte) snel genoodzaakt ziet zijn eigen kabinet ten val te brengen. Kabinetten die steeds weer de ‘waarheid’ en de ‘eerlijkheid’ voorop stellen hebben in de realiteit geen schijn van kans. Daar komt hij wel achter. De politiek bestaat voornamelijk uit wheelen en dealen en water bij de wijn doen. Voor halve heiligen is geen plaats.
Fons Kockelmans (1952) werkte lange tijd bij het ANP, vooral als politiek verslaggever. Later publiceerde hij onder meer op Joop, Historiek en The Post Online.
Fons Kockelmans, 13.05.2023 @ 10:13
RSS