Een diepzinnige strip over rouw, verdriet en verbondenheid
Peter Breedveld
Striptekenaar Dave McKean, of moet ik kreffiknovulist zeggen, heeft zich nooit vastgelegd op één medium. Hij brak door met zijn mystieke covers voor de cult-comic Sandman van Neil Gaiman (binnenkort als serie op Netflix). Dat waren altijd collages van beelden en stijlen en van inkt, verf, fotografie en wat niet al. Hij tekende toen al strips, maar hij is daarnaast theatermaker en filmmaker (zoek zijn ondergewaardeerde meesterwerk Mirrormask maar eens op, trouwens ook geschreven door Neil Gaiman) en doet van alles. Hij werkt zelfs samen met de Britse sterrenkok Heston Blumenthal (wiens creaties inderdaad dezelfde sfeer oproepen als die van McKean).
Maar zijn eerste liefde is strip, zegt hij in dit interview: “alleen in strips heb ik het dagelijkse plezier van de uitwerking van een idee op een pagina, en het boek dat daaruit voortkomt.” Ik heb dat meer striptekenaars horen zeggen die ook bij bijvoorbeeld film waren betrokken. Film is een lang proces waar veel mensen bij betrokken zijn en waarbij het onzekere eindresultaat lang op zich laat wachten. Wie een strip tekent, heeft de totale zeggenschap en het resultaat tekent zich direct onder zijn handen af.
Ik heb al zijn boeken, hij schrijft ze al jaren zelf, en ik vind ze allemaal verbluffend goed. Weinigen zijn in staat om woord en beeld zo complementair aan elkaar te laten zijn. En het is altijd een feest om naar te kijken.
Dante Alighieri
Zijn nieuwste boek, Raptor, is een hoogtepunt, wat dat betreft. Ik vind het zijn moeilijkste boek, alleen al omdat er veel moeilijke woorden in staan die ik moest opzoeken, terwijl mijn Engels helemaal niet zo slecht is. Daarnaast is het gewoon een raadselachtig verhaal, dat veel aan de lezer overlaat. Het begint al met een poëtische verwijzing naar het mycelium, het dradige weefsel van schimmels, die daarmee ondergronds met elkaar verbonden zijn en met alle andere organismen, verbeter me maar als ik het fout zeg; ik ben geen bioloog en heb er jaren geleden een keer iemand over geïnterviewd.
McKean vergelijkt de woorden op een pagina met dat weefsel, en suggereert ermee dat verhalen ons verbinden. Woorden die afdalen van een pagina, want elk verhaal begint met een afdaling. McKean citeert Dante Alighieri: “Halverwege onze levensreis vond ik mezelf terug in een donker woud, afgedwaald van het rechte pad.” McKean voegt een noot bij “vond ik mezelf” (in het Engels, natuurlijk). Wat bedoelt Alighieri daar precies mee? Zelfbewustzijn? Zelfkennis? McKean verbergt zijn intellectuele pretenties niet. Het is alsof hij even goed wil benadrukken dat dit geen Spider-Man is. Dit is een strip voor mensen met hersenen en nieuwsgierigheid. Maar het is niet alleen een intelligent boek, McKean schrijft en tekent ook heel erg vanuit zijn gevoel.
Gigantisch monster
De zinnen zijn verspreid over een vijftiental pagina’s waarop we een gemaskerde man met een roofvogel van een klif zien afdalen naar een strand. Het knappe is dat McKean dat strand niet laat zien, maar je ziet aan de mist en de kleur van de lucht dat het een strand is, een onmiskenbaar Noord-Europees strand, ik meen dat het verhaal zich in Wales afspeelt. Hij laat zijn vogel daar gevecht leveren met een gigantisch monster, qua vorm een kruising tussen een garnaal en een zeeworm. Als het verslagen is, verschijnt er een groep mannen die de man, zijn naam is Sokol, kennelijk hebben ingehuurd om het monster te doden.
Dit verhaal lijkt zich in de late Middeleeuwen af te spelen, de volgende scène brengt ons bij twee broers in de 19e eeuw. We zien dat één van hen het verhaal van Sokol en het monster in de eerste vijftien pagina’s aan het schrijven is. Hij rouwt om de dode vrouw en zoekt naar manieren om met haar in contact te komen. Zijn broer neemt hem mee naar een occult genootschap dat door middel van een ritueel een poort naar het hiernamaals probeert te openen. De weduwnaar heeft tijdens dat ritueel wel een visioen waarin hij de roofvogel van Sokol ziet, maar niet zijn vrouw.
Gigantisch monster
Hij legt contact met Sokol door over hem te schrijven, en Sokol, in zijn eigen dimensie, leest wat die weduwnaar schrijft. En zo wordt er een poort tussen hun dimensies geopend en kan de weduwnaar Sokol vragen hem met zijn overleden vrouw in contact te brengen. En hoe het verder gaat, moet u dan zelf maar lezen als u door dit alles geïntrigeerd bent.
Omdat ik niet in één keer begreep waar dit allemaal over ging, zocht ik besprekingen op het Internet op, maar behalve wat commentaar van fans van McKean, die beweren dat “it’s all about the art, the story is quite boring“, vond ik niks. Ik heb twee jaar in een stripboekenwinkel gewerkt en weet van McKean-fans dat ze inderdaad alleen maar zijn geïnteresseerd in de vorm en niet in de inhoud.
Maar Raptor is wel degelijk een meerlagig verhaal met een diepzinnige betekenis. Je kunt van de plaatjes genieten, en dan beleef je Raptor misschien als een sfeervolle wandeling door een donkere, sprookjesachtig wereld, maar in combinatie met de woorden ontdek je dat McKean iets probeert te zeggen over verbondenheid. Van Sokol met zijn vogel, de weduwnaar met zijn overleden vrouw en met zijn broer, de leden van het occulte genootschap met elkaar, van het fysieke met het spirituele, van de schrijver, via zijn woorden, met de lezer, van ons allemaal met de natuur en, via verhalen, met elkaar. En eerst en vooral gaat dit natuurlijk over rouw.
Verder blijven veel vragen onbeantwoord. Dat komt, las ik in het eerder aangehaalde interview, doordat McKean van plan is meer met Sokol te doen. Sokol moet blijkbaar een nieuwe Sandman worden, een personage uit een andere dimensie dat het leven beïnvloedt van de stervelingen op aarde.
Is het Vrije Woord u écht lief? Help me dan met een financiële bijdrage. Doneer aan de enige dwarsdenkende, onafhankelijke (maar echt) site van Nederland. Rekeningnummer NL59 RABO 0393 4449 61 (N.P. Breedveld, Rabobank Rijswijk), SWIFT BIC RABONL2U. Lees hier waarom dat niet met PayPal kan, maar steunen via Patreon kan weer wel en sinds kort ook met een Tikkie. Wordt dat symbool van de Hollandse krenterigheid tenminste voor iets nuttigs ingezet. Adverteren? Mail mij.
boeken, Peter Breedveld, strips, 04.02.2022 @ 13:07
RSS