Dr. Clavan

Marco de Baar

Wat doe je als journalist als je een statement wilt maken, maar geen gegevens hebt ter onderbouwing daarvan? Lex Oomkes van dagblad Trouw weet de oplossing. Dan haal je een comedytypetje uit de kast! Lees deze bijdrage over wetenschappelijk advies aan de politiek en politici en huiver!

Lex Oomkes vindt dat wetenschappers, vaak op neerbuigende toon, praten over maatregelen die politici nemen. Voorbeelden daarvan geeft hij niet, maar hij stelt vast dat ‘de wetenschap daarmee bijdraagt aan een negatief beeld van de politiek.’ In zijn conclusie noemt hij de oplossingen die wetenschappers aandragen ‘instantoplossingen’ – weer zonder een enkel voorbeeld te geven – en ‘een roep om technocratie’. 

Hij beschrijft wetenschappers als Dr. Clavan, het nerderige typetje uit Koot en Bie: ‘De behoefte aan instantoplossingen staat waardering voor de ploeterende politicus echter in de weg. Uiteindelijk is dat een roep om een technocratie met het paradoxale effect dat de vertegenwoordigende democratie wordt ondermijnd. Helaas hebben wij in dit land geen wetenschappers als Michael Ignatieff. De doctors Clavan in dit land worden veel te serieus genomen.’

Ik weet dat ironie en internet een slechte combinatie zijn, maar laat ik vaststellen dat de logica van Oomkes stukje niet dwingend is.

Pedante televisieoptredens

Om te beginnen: Hoe weet Lex Oomkes dat de vermeend neerbuigende taal van wetenschappers effect heeft op het beeld van politici bij het grote publiek? Is er een onderzoek dat zulks bewijst? Verwijs daar naar! Is dat er niet? Dan is het de taak van Oomkes om dat aan te tonen! En als dat effect er is, hoe groot is dat effect dan in verhouding tot het effect dat het gedrag en de uitspraken van politici zelf hebben?

Als ik op het niveau van Oomkes zou argumenteren, zou ik stellen: Voor relevantie moet zo’n effect van vergelijkbare orde zijn als dat van de pedante televisieoptredens van Wethouder Hekking uit Juinen. En dat is het niet. Dan zou ik springen naar mijn conclusies zonder enige verdere analyse.

Oeverloos gelul

Maar ik ben wetenschapper, dus ik hoop dat Oomkes me het niet kwalijk neemt dat ik graag enig feitenmaterial aandraag. Daar gaan we: Om enigsins relevant te zijn moet zo’n effect van vergelijkbare orde zijn, zoals bijvoorbeeld Wilders en Rutte die elkaar afzeiken, politici die informatie lekken, fraude, een politicus die in brievenbussen pist, politici die beledigingen de ether inslingeren, corruptieschandalen, politici die blijven zitten na een motie van wantrouwen om vervolgens zelf zo’n motie in te dienen, de seksschandalen van Rob Oudkerk, Harry van Bommel, Paul Tang en Mei Li Vos, enzovoort, enzovoort.

Ik noem verder Knokpartijen, James Sharp die lachend in een interview met Rutger van Castricum toegeeft dat hij loog tijdens een eerder interview, oeverloos gelul over of een vraag wel of niet gesteld mag worden tijdens een Kamerdebat, onbenullen die niks van statistiek snappen, en Hero Brinkman. En zo kan ik nog wel een ochtendje doorgaan.

Duizelingwekkend onjuist

Tegen de bovenstaande incidenten kan geen pedante wetenschapper opboksen. Voor negatieve beeldvorming hebben politici geen wetenschappers nodig, dat kunnen ze prima zelf.

Maar het ligt dus aan de wetenschappers, weet Lex Oomkes. En hij gaat driftig op zoek naar een wetenschapper die dat zelf toegeeft. Hij vindt er een in Canada, Michael Ignatieff,  die het geprobeerd heeft in de politiek, en moest bekennen dat politiek een vak is. Eén zwaluw maakt al een mooie zomer, moet Lex Oomkes gedacht hebben en hij herkent in Ignatieff het bewijs dat wetenschappers te makkelijk denken over politiek.

Dit argument is van een duizelingwekkende onjuistheid! Ten eerste wringt Oomkes zich in bochten om wetenschappers, die wél slagen in de politiek en het zelfs tot minister schoppen, niet mee te hoeven tellen. Hij stelt: ‘Er zijn voorbeelden van politici met een verleden als prominent wetenschapsbeoefenaar, maar dat zijn eerder uitzonderingen die de regel bevestigen.’ Oomkes definieert niet wat een prominent wetenschapper is, en hoeveel hoogleraren hij representatief acht in het politieke bedrijf. Om u te helpen: op een bevolking van 16.805.037 inwoners heeft Nederland ongeveer 3200 hoogleraren.

Best veel wetenschappers in de politiek

Als je deze verhoudingen in het oog houdt, zijn het er best veel: De ministers Ronald Plasterk en Els Borst zijn voorbeelden, maar ook Jan-Peter Balkenende en Eduard Bomhoff.

Een zwaluw maakt geen zomer, zou Oomkens kunnen tegenwerpen. Weet Oomkes bijvoorbeeld dat Job Cohen hoogleraar was? En herinnert Oomkes zich Jo Ritzen nog?

De vraag is natuurlijk hoeveel politici uit de wetenschap ik moet noemen, voordat Oomkes tevreden zou zijn. Dus ik ga nog even door: Willem Vermeend, Jan Pronk, Hans Weijers, Ernst Hirsh Ballin en Joris Voorhoeve.

Postmoderne lulkoek

Ten tweede verwart Oomkes, ik vermoed bewust, het geven van inhoudelijke kritiek met gebrek aan savoir-faire van het politieke bedrijf. Het is juist van het grootste belang dat politici, die in een belangenstrijd verwikkeld zijn, droge zakelijke informatie krijgen, om op koers gehouden te worden.

Ten derde wordt het afgelopen decenium juist gekenmerkt door herhaaldelijke denigrerende uitspraken van politici over wetenschap en wetenschappers. Postmodern aandoende lulkoek wordt ingezet om als palen boven water staande kennis weg te poetsen. Het lijkt me beter dat Oomkes daar eens een stukje over schrijft. Om in zijn eigen stijl te blijven, kan hij daarbij dan verwijzen naar professor Zonnebloem.

Marco de Baar is als liberaal voor de volle ontplooiing van het individu, inclusief een rijke intellectuele en culturele ontwikkeling. Hij kan niet accepteren dat de VVD de anti-intellectuelen en de cultuurbarbaren van de PVV gedoogt. Lees zijn blog over Wetenschap en Wetenschapsbeoefening.

Tweet

Marco de Baar, 14.12.2013 @ 12:00

[Home]
 

Δ