Donald Trump, de Lada onder de rijken
Hans Veldman
Scène uit Kurutta Ippeji (1926)
Trump heeft geen politieke missie. De vraag is zelfs of hij wel echt een populist is. Zijn opkomst houdt geen verband met het idee niet gehoord te worden, zoals dat bij het electoraat leeft. Veeleer houdt het verband met technologische ontwikkelingen en schuivende inkomens. Niet vreemd, het zijn immers economie en techniek die de inrichting van een samenleving geheel op hun kop kunnen zetten.
Om dit te verduidelijken, is het nodig in te zoomen op het effect van technische ontwikkelingen in Amerika. Voor technologische revoluties geldt dat zij ongeveer een periode van 35 jaar economische groei genereren1. Zo eindigde de Amerikaanse industrialisatiegolf van 1890 met de beurskrach van 1929. De Eisenhower-hausse van de jaren zestig, gestuurd door wederopbouw, begon omstreeks 1945 en werd gevolgd door een door internet gestuwde Reagan-hausse, waaraan de kredietcrisis een einde maakte.
De verwachting luidde dat met de op stapel staande innovaties op het gebied van geneeskunde, nanotechnologie, en alternatieve energie vanaf 2015 een nieuwe episode van grote economische groei zou aanbreken. De aanloop naar zo’n episode lijkt inderdaad gestart. Wat zijn daarvan de effecten?
Middenklasse-samenleving
De effecten van technologische revoluties op de samenstelling van de maatschappij blijven niet uit. Zoals tijdens de Eisenhower-hausse Amerika zich transformeerde naar een ‘middenklasse-samenleving’, gaf de Reagan-hausse ruimte aan de opkomst van een superrijke elite. Het betrof hier veelal ondernemers zoals Trump, die hun geld hadden verdiend in de virtuele wereld en de wereld van het vastgoed.
Deze groep, die maar een procent van de totale bevolking uitmaakt, verdient maar liefst dertig procent van het totale Amerikaanse nationale inkomen. Menig miljardair is ‘self-made’, en dat verklaart wellicht de openheid waarmee met rijkdom gepronkt wordt. Ken Griffin, ceo van Amerika’s grootste hedge fund, heeft een privévliegtuig dat zo groot is dat het op sommige vliegvelden niet kan landen. Paul Allen, medeoprichter van Microsoft, heeft een jacht dat een onderzeeër bevat. Het privévliegtuig van Trump beschouwen zij als de Lada van de vliegtuigen. Belangrijk om op te merken: vooral door de regulering van de financiële sector tijdens de regering-Clinton kon, binnen die één procent, een nieuwe 0,1-machtselite ontstaan.
Een opvallend kenmerk van de elitegroep is dat de inkomensongelijkheid in rap tempo toeneemt. Binnen deze groep verdient 0,1 procent 40 keer zo veel als de resterende 0,9 procent. De verdeling heeft een politieke connotatie, zo krachtig, dat er bij de 0,9 procent welgestelden zelfs sprake is van een soort marxistisch getint klassenbewustzijn. Met een gemiddeld inkomen van 10 miljoen dollar voelt deze groep zich het proletariaat van de superrijken.
Heroïsch gevecht
In tegenstelling tot de ‘ultra-rich’, zijn deze ‘0,9-Americans’ fel gekant tegen elke vorm van belastingverhoging. Ze beschouwen de negatieve gevolgen van een ‘fiscal cliff’ als de sporen van een heroïsch gevecht tegen de superrijken. Overigens is deze machtsstrijd tussen plutocraten geen typisch Amerikaans kenmerk. Hij woedt ook elders. Zo laten studies zien dat de Oranje-Revolutie in de Oekraïne een door miljonairs geleide opstand tegen miljardairs was en de protesten op het Tahrirplein veel weg hadden van een revolte van de ‘0,9-militaire-elite’ tegen de ‘0,1-uberrijke Mubarak-clan’.
Terug naar Trump en zijn populariteit. Een vaak gehoorde verklaring voor zijn populariteit is dat een groot gedeelte van het Amerikaanse electoraat boos is. Ze ziet in Washington, het politieke systeem en de maatschappelijke elite een vijand. Steeds luider is de redenering hoorbaar dat de regenten in Washington geen oog hebben voor het toenemende isolement van de gewone Amerikaan en bovendien niets doet tegen de teloorgang van de Amerikaanse cultuur.
Is dit protest bijzonder? Nee. Democratische systemen geven nu eenmaal ruimte aan populistische bewegingen en ontevreden burgers zijn er altijd. Het politieke midden, gedomineerd door de Democratische partij, wordt er hooguit door opgeschrikt, maar verdwijnen zal het nooit. Trump, Sanders en de Amerikaanse theedrinkers zijn niet meer dan een rimpeling op het vlakke water van de Amerikaanse democratie. Trumps populistische aanpak is geen strategische keuze, maar de enige optie die de man gegeven is. Hij kan niet bogen op politieke of intellectuele bagage.
Vastgeroeste toestanden
Dat wil echter niet zeggen dat populisme geen bijdrage kan leveren aan de democratie. Populisme kan vastgeroeste toestanden loswoelen en het dwingt politici om standpunten in te nemen. Daarmee levert het een bijdrage aan de democratie en verkleint het de kloof tussen burger en politiek. Maar het is zeer de vraag of Trump deze democratisering als zijn politieke missie beschouwt. Sterker, Trump kan beter neergezet worden als een rijkaard die de politiek als een nieuwe business ziet. En die, in het verlengde daarvan, de politiek opzoekt zodat hij een nieuwe manier heeft voor zijn ongebreidelde behoefte aan publiek, macht en business.
Binnenkort zal een nieuwe generatie van rijke Amerikanen zich presenteren. Hun ondernemersavonturen met gentherapie of ruimtevaartvluchten zullen de wereld spectaculair doen veranderen en deze ondernemers een weelde brengen, die de huidige rijke Amerikanen zoals Trump een gevoel zal geven aan de bedelstaf geraakt te zijn.
Misschien geldt Trumps keuze voor de politiek als compensatie voor het gevoel niet tot de rijke-elite te behoren en moet het compenseren dat hij door de puissant rijken niet voor vol wordt aangezien.
Hans Veldman (1957 – 2016) was een veelgevraagd Amerikadeskundige. Hij was verbonden aan Nyenrode Business Universiteit en de Haagse Hogeschool en schreef talloze boeken over economie en strategie en over Amerika. Tot op het laatste moment bleef hij de verkiezingen volgen. Zijn laatste boek – De Spiegel van Amerika – schreef hij samen met Willem Post en kwam afgelopen september uit, een week voor zijn overlijden. Deze nagelaten column is bewerkt door Justine le Clercq en iedere onvolkomenheid staat op haar conto.
1. [Aan de hand van de Dow Jones Industrial Index valt het patroon te ontdekken. Lees ook over het Techcastproject van William E. Halal.]↩
Gastschrijver, 08.11.2016 @ 07:25
21 Reacties
op 08 11 2016 at 10:34 schreef machiel:
Het is een vreemde ontwikkeling dat Sanders in de US of Corbyn in the UK of Podemos (in Spanje) “populist” worden genoemd. Dan zou populisme dus kennelijk alleen betekenen: “ergens anders voor staan dan andere, oudere partijen”. Wat Sanders, Corbyn, Podemos (in Nederland hebben we helaas niets vergelijkbaars) – terzijde van hun onderlinge verschillen – willen is toegang tot gezondheidszorg, onderwijs en de rechtstaat garanderen voor iedereen. Kortom, alles wat tot aan de jaren 80 alle grote linkse partijen (in West-Europa althans) ook beweerden. Maar de wereld is zo rechts geworden dat dat tegenwoordig als radikaal links wordt gezien. Ons economisch systeem heeft in 2007 een kredietcrisis veroorzaakt maar in plaats van dat aan te pakken, gaat dat systeem op dezelfde voet verder, gefinancieerd door publiek geld. Daaruit zijn mensen als Sanders voortgekomen. Helaas heeft de huidige politieke en economische onzekerheid en de onvermijdelijke domheid van de meeste mensen ook fascistische en xenofobe stromingen zoals Trump versterkt.
op 08 11 2016 at 10:48 schreef Edwin Vink:
Voor een gedeelte is dit artikel absoluut wwaar, ik denken echter dat de kracht van Trump hem niet zit in zijn aanhang onder een gedeelte van die 0,9 procent punt..et zit hem vooral in de woede en angst van een boze witte man die bang is om zijn sociale machtspositie kwijt te raken. 90% van Trump zijn basis zit hem in de compleet van de rails geraakte blanke man die wanhopig zoekt naar bevestiging van zijn eigen superioriteit. Deze man is decennia wijsgemaakt dat hij de baas is, dat wat hij verkregen heeft het resultaat is van enkel hard werken, dat iedereen dezelfde kansen heeft, en dde hem door God wordt gegund. De nadruk op de individuele is daarnaast zo groot dat contributie in de vorm van belasting gezien wordt ( en dat is onder rechts in Nederland niet anders) als diefstal door de staat ten behoeve van profiteurs en luilekkerland. Enig fiscaal realisme is ze daarbij onbekend. Als deze mannen zich zo druk zouden maken om outsourcing dan hadden ze zich niet achter Trump geschaard. De man laat al zijn producten uitsluitend in het buitenland fabriceren.
op 08 11 2016 at 12:11 schreef babs:
Volgens mij heeft Trump wel degelijk een politieke missie, de man heeft al heel erg lang een vrij consistent verhaal, samen te vatten als protectionisme. Het racisme, seksime en eigen volk eerst zijn vooral bijzaken die voortkomen uit zijn bizarre persoonlijkheid.
(Bij Wilders is het precies andersom, de discriminatie is het consistente verhaal en AOW- en EU standpunten zijn de bijzaken)
Het economische verhaal van Trump is niet in detail uitgewerkt, maar als basis nog best de moeite waard, het is zijn afschuwelijke persoonlijkheid die hem totaal ongeschikt maakt en die hem hopelijk ook de verkiezingen gaat kosten.
Machiel, populisme is een etiket op alle standpunten die populair zijn, maar niet heel realistisch en niet heel goed onderbouwd (alle islam weg, gratis geld voor iedereen, alle EU rechten zonder EU plichten). Podemos is soms populistisch, omdat ze niet goed uitleggen hoe ze hun plannen willen financieren. Heel vaak leggen ze het wel uit en dan vind ik het stempel onterecht. Wilders is ook helemaal niet populistisch als hij het over de islam heeft, want hij legt vrij duidelijk uit hoe hij de islam wil uitbannen.
op 08 11 2016 at 14:04 schreef Syl in 't Velt:
Jammer dat dit stuk volkomen voorbij gaat aan de corruptie van de familie Clinton. Het lijkt me nogal wiedes dat daar een heel behoorlijk deel van de oorzaak voor de populariteit van Trump ligt.
Verder is dit stukje niet veel meer dan een wat obligatie opsomming van zaken die inderdaad voor iedere andere schopper tegen de orde in willekeurig welk land worden aagevoerd.
op 08 11 2016 at 18:38 schreef sjonnie:
trump was in het verleden eigenaar van scheepswerf Amels in Makkum, want: “ik wil de grootste hebben”.
syl praat poep.
op 08 11 2016 at 20:21 schreef sjonnie:
De Princess of de Octopus.
Dit artikel snijdt wel degelijk hout, syl.
op 08 11 2016 at 22:18 schreef Sasha Berkman:
Syl aan de andere kant heeft ook een punt, sjonnie
op 08 11 2016 at 22:45 schreef Boe! Ik ben een moslim:
Populisme is het idee dat het volk onderdrukt wordt door een elite. Als je deze definitie hanteert kun je concluderen dat haast alle partijen, mondiaal, populisme bedrijven.
Dus het is niet de mate van haalbaarheid voor de islamofobe plannen van Trump, Wilders, Asscher of Rutte die deze ideeën populistisch maken. Het afschuiven van de verantwoordelijkheid naar een top wanneer deze ideeën niet gerealiseerd worden maakt het populistisch.
op 09 11 2016 at 02:45 schreef Murat:
Dit stuk had meer in moeten gaan op de extreme corruptie van Clinton wat haar echt heel erg begint op te breken. Ook haar man trouwens is zo ontieglijk corrupt, je kunt er met je botte kop niet bij.
Het wordt daarnaast COMPLEET genegeerd door de corporate media. Waanzinnig gewoon.
Op youtube zijn er veel interessante independent channels die er op ingaan:
H.A. Goodman
TYT Politics
Jimmy Dore Show
Secular Talk
op 09 11 2016 at 08:58 schreef babs:
Als links niet heel snel met een goed verhaal komt, halen VVD en verder rechts meer dan 75 zetels.
Spanje, Portugal en Griekenland zijn de enige gematigde landen van Europa, de rest staat op instorten.
op 09 11 2016 at 10:22 schreef machiel:
Het is triest (maar waar) dat een krankzinnig land als Spanje, waar de meest corrupte partij in haar democratische geschiedenis opnieuw als enige gaat regeren, inderdaad “gematigd” kan worden genoemd, althans, als je het vergelijkt met US, UK, en een groot deel van Europa. Tot nu toe is er hier in Spanje althans geen expliciet racistische politiek. Aan de andere kant, de PP heeft duidelijk anti-democratische, fascistische trekken en Spanje staat wel degelijk ook op instorten, al zij het op een ietwat andere manier dan elders.
op 09 11 2016 at 12:17 schreef babs:
Hoe gaat Spanje precies instorten? Staatsschuld te overzien, dalende werkloosheid, de veiligste zonbestemming, corruptie over het hoogtepunt, genoeg te eten, gewend aan crises.
op 09 11 2016 at 16:28 schreef Edwin Vink:
Alles wat op Youtube moet wel waar zijn. In een land waar ze al 30 jaar verdacht wordt, zwart gemaakt wordt door haar tegenstanders, 7 commissies zijn ingeluid om haar op dat kwaad te betrappen. Een ‘pro Trump”FBI, en wat nog niet meer, hebben ze haar nog NOOIT voor de rechter kunnen krijgen. Deze vrouw is oftewel erg slim, of jullie zijn gewoon heel erg dom. Het grappige is wel dat er op de dame wat beleid betreft best wel wat aaan te merken is, maar jullie zijn zo verblindt door jullie theorietjes dat jullie het daar niet eens meer over willen hebben. Goh het is bewolkt ik denk dat ze vandaag ook geen chemtrails trekken.
op 09 11 2016 at 16:42 schreef machiel:
Hoe gaat Spanje instorten:
– Groeiend verschil arm/rijk
– Corruptie blijft onbestraft, zowel door justitie als in de stembus
– Catalonia gaat er nu echt van door. En Spanje blijft dat maar niet zien.
– De werkeloosheidcijfers zijn niet dalend, ze fluctueren omdat ze van toerisme afhangen, wat in Spanje nog steeds beschouwt wordt als een betrouwbare “industrie”.
– Een groeiend aantal kinderen gaat met honger naar school
– Spanje tweede-na-onderste in Europa als het om armoedeniveau gaat
– Voortdurende uithuisplaatsing
– De almacht van de PP (met hulp van PSOE en C’s in de “oppositie” (muhahaha)) maakt dat Ley Mordaza (Franco is alive and kicking) gewoon blijft bestaan.
– Europa blijft meer bezuinigingen van Spanje. Driemaal raden wie daar de dupe van zullen zijn.
En zo kan ik nog wel even doorgaan.
op 09 11 2016 at 17:36 schreef Govert:
Zo. Is Babs ook weer een beetje op de hoogte.
op 09 11 2016 at 18:59 schreef justine le clercq:
Voor de geïnteresseerden: Hans Veldman voorspelde de overwinning van Trump, wat hem op veel lachers kwam te staan. In zijn laatste boek legt hij daar meer over uit, en komt uiteraard ook Clinton uitgebreid aan bod, en de heftige afkeer die veel Amerikanen koesteren rond deze familie. Trump refereerde vanochtend aan de beweging die door hem is ontstaan,ook daarover uitleg in het boek. Titel boek: De Spiegel van Amerika. Geschreven met Willem Post.
op 09 11 2016 at 19:10 schreef babs:
Verschil arm/rijk, net als elders, maar in Spanje zorgen de mensen beter voor elkaar, de echte onderklasse uitgezonderd.
Corruptie wordt vaker bestraft dan in Nederland.
Er is hooguit een minimale meerderheid voor Catalaanse onafhankelijkheid, nooit genoeg om echt te breken.
Werkloosheid daalt welles.
Tourisme brengt echt cash geld. Steeds meer ook.
Armoede is in Spanje geen nieuw probleem. Dat maakt het niet minder erg, wel minder explosief, want mensen die verwarmen zijn gevaarlijker dan armen.
Uithuisplaatsing zijn er al een stuk minder.
De minister van de Ley Mordaza is in elk geval weg, bovendien gaan de ergste onderdelen nooit in de EU overeind blijven.
De EU gaat een brave gematigde regering niet van zich vervreemden.
op 09 11 2016 at 21:15 schreef Govert:
Oh kijk nou :-) een dikke vette NIETES van Babs.
op 10 11 2016 at 10:59 schreef machiel:
Tja, dit wordt welles/nietes. Mag ik raden? Woon jij in Andalucia?
op 10 11 2016 at 12:50 schreef babs:
Ja. En ik denk dat ik snap waarom je dat raadt, maar hoor het graag van jou.
Verder vind ik bovenstaande, los van de vrij duidelijke werkloosheidscijfers, totaal geen welles/nietes discussie.
https://www.google.es/#q=spain+unemployment+rate
op 12 11 2016 at 01:14 schreef AntiSoof:
Een redelijke analyse. Totdat je schreef (1)’En die, in het verlengde daarvan, de politiek opzoekt zodat hij een nieuwe manier heeft voor zijn ongebreidelde behoefte aan publiek, macht en business.
(2) Binnenkort zal een nieuwe generatie van rijke Amerikanen zich presenteren. Hun ondernemersavonturen met gentherapie of ruimtevaartvluchten zullen de wereld spectaculair doen veranderen en deze ondernemers een weelde brengen, die de huidige rijke Amerikanen zoals Trump een gevoel zal geven aan de bedelstaf geraakt te zijn. (2)
Misschien geldt Trumps keuze voor de politiek als compensatie voor het gevoel niet tot de rijke-elite te behoren en moet het compenseren dat hij door de puissant rijken niet voor vol wordt aangezien.’ (3)
(1): Je bedoelt ‘zodat zijn ongebreidelde ego zich kan manifesteren’. Dát is nu precies het probleem van de mens; ‘zijn EGO’, dat (wanneer het ongetemd is) als een beest tekeer kan gaan. Dit klinkt raar, maar het is écht zo, dat als een mens zichzelf (daarin) niet kent, hij niet wijs kan acteren, om het maar simpel te zeggen.
(2) Die gedachte maakt mij wat misselijk. Weet je? De meeste mensen weten niet dat tegenover élke cent armoe één cent rijkdom staat. R
RSS