Deugertje maakt zich druk om racisme door Het Parool
Daphne Meijer
En daar ging ik me toch voor het eerst in bijna dertien jaar even viraal op Twitter! Op het moment dat ik dit schrijf, zit mijn tweetje op 130.500 weergaven. Sommige mensen bereiken dit elke dag, maar ik ben geen bekende Nederlander en heb minder dan vijfhonderd volgers, dus voor mij zijn dit bijzondere aantallen.
‘Nou, gefeliciteerd’, hoor ik je denken en inderdaad, ik stond even in de belangstelling, met 5762 interacties. 594 mensen hebben de moeite genomen te reageren en 1912 mensen hebben mijn profiel bekeken. Dit gaat over een tweetje dat ik donderdag 23 februari verstuurde. Een paar dagen later merkte ik dat de reactiestroom langzaam opdroogt en volgende week is iedereen weer vergeten dat ik besta. Wat ik overigens prima vind.
Ik wil iets delen over de inhoud van de reacties. Allereerst: aanleiding is dit bericht van Het Parool. In de krant van donderdag 23 februari stond een artikel over toegenomen winkeldiefstal sinds de invoering van de zelfscankassa’s.
Op zich een verstandig artikel, met een beetje saaie foto van een medewerkster die een klant helpt met het aantikken van een product dat geen barcode heeft.
Stigmatisering
Op Twitter plaatste de krant de avond tevoren een link naar dit artikel. Met een andere foto.
Je snapt het pas als je het ziet. Of je ziet het pas als je het snapt, daar wil ik afwezen. Ik ga er even vanuit dat de meeste lezers in een oogopslag begrijpen wat er mis is met deze foto, bij dit artikel.
Een artikel over ‘Meer meisjes kiezen voor de detailhandel’ of ‘Detailhandel wanhopig: baantje op zaterdag niet langer gewild’, of ‘Zelfscankassa populair bij jongeren, ouderen gaan liever naar de caissière’ had deze foto goed kunnen hebben.
Maar de combinatie meisje met hoofddoek en ‘dievengilde’, dat is raar. Obsceen. Dat is te kwader trouw voor een beeld kiezen dat voelt als een klap in je gezicht. Het is een stigmatisering die alleen maar zaken kapot maakt in hoe wij in Nederland ons tot elkaar verhouden. En die sommige Nederlanders voor de inmiddels zoveelste keer voorhoudt dat de rest van de Nederlandse samenleving ze niet vertrouwt. En niet accepteert.
Flapdrol
Dat vonden sommige van de mensen die ik volg op Twitter, en ik was het met ze eens. Dus ik schreef er een tweetje over. Want ik had toevallig die ochtend mijn abonnement op Het Parool gewijzigd, omdat ik meer van die krant wil lezen. En direct maar voor 36 maanden, want ik blijf de komende jaren sowieso toch geïnteresseerd in nieuws uit Amsterdam.
De reacties op mijn tweet vallen uiteen in verschillende categorieën. Allereerst een kleine groep twitteraars die het met me eens was. Dat is een klein gezelschap omdat ik weinig volgers heb, maar op zich wel een fijne bubbel van vrienden, bekenden, oude bekenden en een paar bekenden van bekenden. Zij waren er snel bij om me gelijk te geven.
Een opvallende reactie was een screenshot van het meisje aan de kassa, waar het hoofd van Parool-hoofdredacteur Camilla Leupen in gefotoshopt was. Degene die dit gemaakt had, begreep dat ik in dialoog was met Het Parool. Een andere reactie luidde: “Welke flapdrol heeft er nou een abonnement op het Parool?” Op zich geestig.
Heb ik iets gezien of gehoord van Het Parool? Nee. Daarentegen stroomden de andere reacties binnen. De grote meerderheid kwam van twitteraars die het niet met me eens waren en die ook niet zagen, of wilden zien, dat ik me had gericht tot Het Parool. Ik was wat hen betreft in dialoog met henzelf, de toevallige lezers.
Oude clichés
Deze groep viel uiteen in twee categorieën. De eerste: degenen voor wie een foto als deze met een tekst als ‘dievengilde’ de werkelijkheid weergeeft. “Wat is het probleem? Deze moslima rekent keurig af met de pinpas van een ander.” “Hey daphne, en als daar een room blanke ( jij noemt het witte) man op de foto had gestaan was het wel ok geweest?? Rot toch op. Kijk een keer nationale allochtonen tv op @npo2. Dinsdag avond rond half 9! @opsporing_tv dat programma is zeker ook racistisch??” Of deze: “Als Jood heb ik bijvoorbeeld niets met de islam. Lees de Koran. We moeten dood.”
Wat me opviel, naast de Russische en Israëlische vlaggetjes in sommige bio’s, was de complete onoriginaliteit van deze reacties. Alsof ik GeenStijl las in 2008. Een begrip als ‘mohammedanen’ werd gebruikt, om het maar niet over moslims te hoeven hebben. Ook het begrip ‘kopvod’ viel. Dat de meest originele denkers niet bij rechts zitten, weten we natuurlijk al wel, maar ik vond het deprimerend om dezelfde oude clichés weer langs te zien komen.
Soepkut
De tweede categorie bestond uit de gaslighters, bij gebrek aan een andere term. Volgens deze reageerders had ik het verkeerd gezien en was ik ‘dom’ en ‘sneu’, een ‘huilstruik’ en een ‘soepkut’. Degenen die de moeite hadden genomen om mijn profiel te lezen zeiden dat ik al jaren de weg kwijt ben. En dat wat ik schreef niet van belang is, omdat ik zo weinig volgers heb.
Ja-ha, hou op met je gezeur. Dit schreef niemand, maar dit was wel een onderliggende stroom in de meeste gaslighting reacties. Die kwamen er inhoudelijk op neer dat er geen sprake kon zijn van racisme. Het meisje op de foto was immers ‘blank’. Een aantal reacties was een variant op ‘Ik zie geen kleur’. Ook kon er geen sprake zijn van slechte bedoelingen of een vergissing, want het meisje was aan het afrekenen. (Wie wel eens een zelfscankassa gebruikt, weet dat afrekenen anders gebeurt, maar goed.) Er was geen sprake van racisme, want je mocht toch gewoon een foto van iemand uit multicultureel Nederland bij een artikel plaatsen?
En in het verlengde hiervan: je mag tegenwoordig ook niets meer, niet eens een foto plaatsen van een bruin iemand bij een artikel. Ik vond zeker dat er alleen blanke Nederlanders op foto’s mogen bij negatieve artikelen, hè? De werkelijke racist, dat was ik zelf, want ik zag in een onschuldige foto een racistisch frame, terwijl ik waarschijnlijk bij een foto van iemand uit een andere bevolkingsgroep m’n mond had gehouden. Het racisme van de lage verwachtingen. En trouwens, waar bemoeide ik me mee. Volgens enkele tientallen reageerders.
Deugertje
Bij de openlijke racisten met hun aan Geert Wilders ontleende woordgebruik is het de vraag of in gesprek gaan iets oplevert. Dit racisme zit zo vastgebakken aan voorgekauwde meningen en vaste uitdrukkingen, dit verandert niet meer.
De gaslighters vind ik van een andere orde. De meeste schenen heel goed te begrijpen wat er mis was met de gebruikte foto in de context van het artikel. Maar ze wilden er niet aan; ze gooiden liever de kont tegen de krib en richtten hun irritatie liever op de criticus.
Ik was die donderdag en het daarop volgende weekeinde iemand die de gezelligheid en eensgezindheid onderuit haalde, door ergens op te wijzen dat deze lezers op Twitter niet wilden lezen. Het zou ze namelijk een voorzichtig duwtje geven in een richting die ze liever niet opgaan: die van verzet tegen het vigerende wij-zij denken. En van verandering in hun denken.
De boodschapper die dit aan de orde stelt, moet aangepakt. Dus luidden sommige reacties: “Het gaat inderdaad allemaal om jou. Want jij denkt een deugertje te zijn, daarom denk jij dat je de waarheid weet.”
Maatschappelijke verandering
Hoe dit te doorbreken? Ik weet het niet – en ik maak me hier zorgen over. Zoals gezegd is dit voor mij in de komende dagen weer afgelopen. Ik zak weer weg in de anonimiteit, op Twitter en in het ware leven zelf. Maar voor anderen gaat dit dag en nacht door. Zoals voor Hassnae of voor Sylvana Simons, vrouwen die proberen de doorbreking van de maatschappelijke status quo op de agenda te zetten en te houden.
Die status quo is nu eenmaal fijner en kost minder werk dan een maatschappelijke verandering naar minder racisme. Want veranderen doet pijn. Dus hoe langer we alles voor ons uit kunnen schuiven, hoe beter het is. Ik merk dit ook in mijn werk, met de windmolens. Iedereen weet dat ze er moeten komen, maar toch graag liever niet hiér. Liever dáár.
Laten we elkaar blijven steunen, overal waar dit kan. Ook op Twitter. Het helpt niet, maar scheelt misschien wel.
Daphne Meijer is actief in de lokale Amsterdamse politiek voor GroenLinks.
Daphne Meijer, 28.02.2023 @ 08:14
RSS