De terrorist in onszelf

Willem van Lunenburg

Als het niet de religie, niet de islam zou zijn, zou het de mens zelf moeten zijn en zouden we allemaal stiekem een beetje terrorist zijn. De links- en rechtsradicaal, oftewel de Xenofobe Conservatieve Fanaticus (XCF) aan de linker- en rechter zijde van het spectrum is, net als alle fanatici, alles behalve vooruitstrevend, en begrijpt niet waarom een politicus als François Hollande na de Bataclan-aanslagen verklaarde dat deze aanslagen ‘niets met de islam te maken hebben’. Zo’n uitspraak van Hollande wordt door hen ervaren als een verderfelijke want ‘bijna religieuze’ ontkenning van de feiten.

Vaak wordt door dergelijke radicalen dan ook niet geaccepteerd dat een religie ook een ideologie is. Een ontkenning die inhoudt dat men in feite zichzelf ontkent; ook de links-radicaal ‘gelooft’ immers in een ideologie. Hierdoor begrijpt men niet, of wil men niet begrijpen, dat een gematigd progressief als Hollande een ideologie en dus inderdaad een soort religie aanhangt, al is het een religie zonder Goden in de gangbare opvatting van het woord. Een religie die inclusief en niet radicaal is – en al helemaal geen aanspraak doet op superieure gevoelens over de ene groep van individuen ten opzichte van een andere groep van individuen, waarbij het individu zelf feitelijk volledig over het hoofd wordt gezien, zoals alle radicale geloven dat wel graag doen. Gevoelens die uitsluitend gebaseerd zijn op een gesublimeerde, bewegingsloze cultuur van een bepaald gestold moment in de tijd. Dat soort gevoelens zijn, als het goed is, onbekend voor een gematigd progressief.

Dogmatische ideologieën

Het misverstand zit hem in het bijna autistische van zowel degenen die we radicaal-links (vooruitstrevend) als degenen die we radicaal-rechts (conservatief) noemen – en alle gradaties daartussen. Individuen die, wellicht zonder dat ze het zelf doorhebben, in hun dogmatische ideologieën vaak net zo radicaal zijn als willekeurig welke aanhanger van een ander religieus dogma.

Het onvermogen te zien dat ‘de’ Islam veroordelen voor acties van individuen uit betreffende ideologische groep, vaak gepresenteerd onder het mom van belangwekkende ‘ongemakkelijke waarheden’ durven te benoemen, is natuurlijk je reinste xenofobische nonsens. De term ‘jihad‘ binnen de islam is in dit verband een verhelderend voorbeeld. Hetzelfde onvermogen te begrijpen dat een groep van individuen niet lastiggevallen moet worden met daden van individuele terroristen, ontaardt maar al te makkelijk in onwil te begrijpen dat jihad voor een individuele moslim ook – en vooral – uitsluitend geestelijke strijd kan betekenen.

Individuele moslim

En daar zijn we op een interessant punt aanbeland. Het veroordelen van een hele religie past niet in een vooruitstrevende ideologie, die geestelijke strijd en (zelf)verheffing van alle ideologieën, dus inclusief de islam, wil. Dè reden dat niet de individuele moslim of de islam onze zorg en kritiek verdient, maar de XCF, is het understatement dat geestelijke strijd en (zelf)verheffing niet erg populair is bij XCF’s; neoliberalen, links- en rechtsradicalen, nieuwe atheïsten, religieuze fanatici en andere mensen die fanatiek vasthouden aan bestaande dogma’s, ter ere van het behoud van het eigen ego, macht, zekerheid of de drang de (zelf)vernietiging van inferieur geachte waarheden en soms zelfs mensen te volbrengen. Terwijl progressieven, natuurlijk ook binnen de islam, zullen (blijven) streven naar verheffing van zichzelf en de wereld.

De vraag die mij bezighoudt is of er echt geen links-radicalen in Raqqa zijn. Waarschijnlijk niet onder de Daesh-aanhangers, omdat links-radicalen misschien fanatiek en dogmatisch zijn, maar dat over het algemeen ook zijn wanneer het op homo- en vrouwenrechten en rechten van minderheden in het algemeen aankomt. Misschien met uitzondering van de vrijheden van de rechts-radicaal; die worden op zijn minst met lede ogen aangezien. Maar dat betekent niet dat het vrijheidsdogma van de links-liberaal (overigens net als dat van de rechts-liberaal) niet een perfecte tegenhanger is van het onvrijheids-dogma van de islamisten. Wat wil zeggen dat zij meer gemeen hebben met de ideologie van de islamisten dan hen waarschijnlijk lief is.

Kerk en staat

Wat trouwens interessant is om te zien, is dat het onder rechts-liberalen heersende (neo)liberale gedachtengoed niet alleen inmiddels een belediging aan het worden is voor de vrijheid zelf, maar ook zeer veel gelijkenis vertoont met het onvrijheids-dogma van onze vrienden in Raqqa. Als opwarmertje voor wat ongetwijfeld nog komen gaat, zal ik hier nu volstaan met één voorbeeld: zowel de islamist als de neoliberaal is tegen een scheiding van kerk en staat, staat en ideologie in het geval van de neoliberaal.

Het marktdenken is dan ook inmiddels in de haarvaten van vrijwel alle westerse overheden gedrongen. De terreur van de markt is een variant op de terreur die de XCF overal ter wereld, bewust en onbewust, verspreidt. Mooiste symbool voor het wereldwijde neoliberale gif van de haat die de XCF verspreidt, is misschien wel een internationaal bedrijf als Monsanto, intensief en succesvol lobbyist in politieke campagnes aan de ene, en megalomane vernietiger van aarde en mensheid aan de andere kant – door de gewetenloze verkoop van onder meer systemisch ingrijpend gif en genetisch gemanipuleerde organismen die dat gif in grote hoeveelheden nodig hebben om te kunnen groeien.

Net als het neoliberalisme is in haar slipstream ook het overkoepelende menstype, de XCF, over de hele wereld verspreid; vandaar dat het gebruik van de term XCF zo’n bruikbare manier is om de nieuwe verhoudingen in de wereld te analyseren – en vandaar dat neoliberale hardliners de grootste voorstanders zijn van het keihard aanpakken van hun ‘verderfelijke’ spiegelbeeld in Raqqa. U begrijpt het inmiddels; er is inderdaad geen menstype dat minder interesse heeft zichzelf ècht te leren kennen dan de XCF. En daar heeft de XCF een goede reden voor; puur zelfbehoud, om de vernietiging ter hand te kunnen blijven nemen.

Politiek en militair

Voor de XCF is (zelf)vernietiging een intense maar geliefde dagelijkse strijd om het kwade niet te opvallend ten uitvoer te brengen. Wat is er dan een mooiere afleiding dan het eigen evenbeeld te vernietigen en daarmee te doen alsof de terrorist in jezelf niet als eerste vernietigd dient te worden. Wijzen naar de ander is immers altijd veel makkelijker dan wijzen naar jezelf.

En omdat zelfkritiek een teken van zwakte is, begrijp ik de fanaticus daarin heel goed. Het is alleen weinigen gegeven feilloos te zijn met het eigen analytisch- en oordeelsvermogen. Hoe moeilijk dat feit te accepteren is zien we dagelijks in de oorlogen die, zoals we weten sinds von Clausewitz, ‘de voortzetting van politiek met andere middelen’ zijn. U begrijpt mij vast als ik zeg dat dit de reden is dat de fanatici ons leven politiek en militair gezien überhaupt zuur kunnen maken. In die oorlogen komt immers het tragische feit aan het licht dat een politicus in onze huidige versie van democratie per definitie geen filosoof kan zijn.

Zichzelf niet religieus noemende links- en rechtsradicalen en niet-religieuze conservatieve fanatici, ze hebben teveel gemeen met de religieuze fanaticus om hem voldoende psychologisch te kunnen doorgronden. De reden is eenvoudig zoals we hierboven zagen: het is dezelfde reden waarom het vrijwel onmogelijk is je eigen geestelijke problemen zelf op te lossen. Daarvoor zou uitstijgen boven jezelf, jezelf en je dwalingen van een neutrale afstand bekijken, nodig zijn.

Noodzakelijke alternatief

Het doorgronden van de psyche van de religieuze versie van de XCF is echter een absolute voorwaarde om het noodzakelijke alternatief te kunnen schetsen voor een ideologie van het Kwaad, en dit alternatief scherper vorm te geven dan die ideologie, van haat en (zelf)vernietiging. Niet om de fanatiek religieuzen, inderdaad met name uit rechtse hoek, te vernietigen, maar om de terrorist in onszelf te kunnen vernietigen.

De terrorist in onszelf; het subversieve element dat vernietiging nastreeft om de eigen onwaarheden ten koste van alles, behalve het eigen ego, te kunnen conserveren.

Willem van Lunenburg is een pseudoniem. Zijn echte naam is bekend bij Uw Hoofdredacteur.

Gastschrijver, 07.03.2016 @ 08:18

[Home]

19 Reacties

op 07 03 2016 at 10:04 schreef Thomas E:

Een onleesbaar stuk. Ik snap er niets van. Dewanand schrijft nog helderder.

op 07 03 2016 at 10:17 schreef Paul:

Ik vrees dat het ook mijn abstractieniveau te boven gaat.

op 07 03 2016 at 10:59 schreef Marco Meijer:

Hebt uw vijanden lief, zoiets ?

op 07 03 2016 at 11:18 schreef Willem van Lunenburg:

Allereerst begrijp ik dat deze als filosofie gepresenteerde psychologische analyse wat vaag over kan komen. Ik vind dan ook dat ik verplicht ben een en ander te proberen samen te vatten. Een moeilijkheid hierbij: een wereldomvattend probleem kort bondig en concreet samenvatten kan in zekere zin nog veel vager overkomen. Maar in ieder geval kost het minder energie om het te lezen, dus toch maar even proberen:

Omdat we niet (willen?) zien dat we eerst onze eigen (on)waarheden opzij moeten zetten voordat we de (on)waarheden (bestaat ‘de’ waarheid?) van een ander kunnen bekritiseren (laat staan die ander te bombarderen, wat echt een gotspe is, zeker na Irak, Libië, etc etc) denk ik dat de terrorist in onszelf, soms in wat lange zinnen, goed het probleem beschrijft. Vergt dus wel wat energie om het te lezen, die ik zelf overigens vrijwel niet opbreng voor andermans hersenspinsels.

Het stukje is bedoeld voor diegenen die interesse hebben in een nieuwe analyse van een oud en al veel te lang voortslepend probleem: ons geloof in allerhande dogma’s die weinig meer dan vernietiging brengen, van onszelf en anderen. Zie het als een voorzichtige eerste schets van een alternatief; positief b

op 07 03 2016 at 11:34 schreef jos:

Drie keer gelezen. Ik kan er echt niks van maken.

op 07 03 2016 at 11:46 schreef Natasha Gerson:

Ik was van goede wil, maar bij de linksradicalen in Raqqa raakte ik het spoor ook bijster. Laten we het er maar op houden dat het mijn pet als mavomeisje te boven gaat

op 07 03 2016 at 12:09 schreef Thomas E:

Dus je eigen vooringenomen standpunten even opzij zetten om open te staan voor de overtuigingen van anderen? Tja, die open deur had je wel wat bondiger kunnen opschrijven.

op 07 03 2016 at 13:53 schreef Willem van Lunenburg:

Prima samengevat Marco. Maar voor de overigen: kom op: ga eens even voor wat meer diepgang, zo ingewikkeld of abstract is het natuurlijk helemaal niet. Waar het vaag overkomt is het omdat het geen standaard joop.nl stukje is. Het is eens IETS ANDERS, eens een keer enigszins los van de waan van de dag, deze keer met diepgang – oh la la – en misschien zelfs iets wat ruikt naar een begin van een visie. En dan mag ik toch wel minstens meer dan 1 inhoudelijke reactie verwachten, op deze oase temidden van de xenofobe opiniesites? De visie moet uitgewerkt worden mensen !

op 07 03 2016 at 14:03 schreef Haes:

Sorry Willem, maar de tweede alinea van je commentaar hierboven is zo mogelijk nog onbegrijpelijker dan het stuk waar het een samenvatting van moet zijn.

op 07 03 2016 at 16:09 schreef Willem van Lunenburg:

Complimenten voor Thomas en Haes. Zij proberen het tenminste te begrijpen. Begrepen worden is echter een ander verhaal, dat gebeurt pas wanneer meegedacht wordt. Dat mag ook in heel korte en beter gestileerde zinnen trouwens ;-)

op 07 03 2016 at 19:14 schreef John de Beer:

Ik probeer het ook en begrijp eruit dat Willem ons keuzes voorhoudt. Een vraag: als je nu een doodgewone Nederlander bent zoals ik en je ziet de samenleving stapsgewijs om je heen veranderen met extremen aan weerszijden, hoe weet je dan wat goed en fout is? Commentatoren kunnen dicteren dat Wilders niet deugt, anderen kunnen erop wijzen dat de verlichting aan de Islam is voorbijgegaan, maar wat doe je dan als net opgevoede Hollandse jongen in deze tijden waarin de ideologieën bij het vuil zijn gezet?

Ga je mee met de Joop? Zet je al je kaarten op de Telegraaf? Of is de publieke omroep je richtsnoer? Neem je een vluchteling in huis? Of zie je wellicht een gevaar in de gelukszoekers? Is het een optie om via Twitter te laten weten dat het heel erg is dat hongerige Arabieren tegen het Macedonische hek aanlopen? Bundel je het verzet tegen een gepland AZC in jouw woonomgeving? Kortom, wat moet je nu eigenlijk doen als keurige burger in 2016? Graag enige duidelijkheid Willem!

op 07 03 2016 at 20:09 schreef Likoed Nederland:

Als van een heilige plek van een geloof uitspraken wordt gedaan – en geen geestelijk leider van dat geloof die tegenspreekt – mag je er van uitgaan dat dit het mainstream standpunt van de religie is.

In het geval van de islam dus dat de Joden uitgeroeid moeten worden:
http://likud.nl/2015/12/vanaf-de-tempelberg-allah-wil-dat-wij-de-joden-uitroeien/

op 07 03 2016 at 23:22 schreef Roel:

Zelf nadenken, daar gaat het om, John.
Nadenken en de gedachten delen met anderen die zelf nadenken. Zij die overtuigd zijn van hun eigen gelijk/geloof, zijn het grootste gevaar. Als je de waarheid gevonden denkt te hebben, blijf open staan voor andere “waarheden”.
Willem, bedankt. Heeft bij mij thuis tot een interessante discussie geleid.

op 08 03 2016 at 00:35 schreef rosa vandevelde:

Als je bereid bent om te sterven voor een ideaal dan ben je niet ver van de bereidheid om te doden voor een ideaal.

Hoewel bevlogenheid energiserend en inpirerend werkt is de grens met fanatisme dun.

Probeer niet iemand te overtuigen het anders te doen. Doe gewoon zelf wat je denkt te moeten doen en vertrouw de ander zijn keuze toe.

op 08 03 2016 at 01:00 schreef Egbert:

Ja, Likoed, dat is dan ook wel weer zo. Zo had ik het nog niet bekeken. Nou snap ik dit artikel beter. Heb je meer daarvan?

op 08 03 2016 at 17:12 schreef jos:

Beweren dat genocide op joden de mainstream mening is onder moslims is niet onschuldig. Dat betekent dat iedere moslim een potentiële moordenaar en oorlogsmisdadiger is.

Als dit mijn site was dan had ik Likoed er al lang afgeflikkerd. Als dit geen haatzaaien is weet ik ’t ook niet meer. De holocaust is voorbereid met soortgelijke propaganda over wat de joodse religie zou inhouden.

op 08 03 2016 at 21:00 schreef Willem van Lunenburg:

@John: gewoon zelf logisch nadenken
@Roel: voor dat soort reacties doe ik het dus, dank !
@Rosa: helemaal mee eens

op 08 03 2016 at 21:05 schreef Willem van Lunenburg:

Net als sommige islamieten wil Likoed Nederland graag dat er 1 islam is. Forget it. Er zijn xenofobe conservatieve fanatici en mensen die over die neiging heen proberen te springen. Dat blijft natuurlijk wel een schouwspel, op het slappe koord, maar aangezien we geen enkel individu uit geen enkele groep moeten willen uitsluiten, moeten we een alternatief voorhouden. Maar dan moet je het begin vh alternatief dus wel eerst lezen voordat je zoals Likoed Nederland door de mand valt door de eigen mening door te drijven en daarmee in feite alleen Rosa’s stelling maar aan het bewijzen bent. En dat is niet positief voor een individu…
werk aan de winkel dus voor de Likoed-aanhanger !

op 09 03 2016 at 09:51 schreef Gaz Typari:

Likoed heeft geen gelijk. Maar zelfs al had hij/zij (?) dat, dan nog is het grote likoed de partij die het uitroeien het beste in de praktijk brengt (althans de IDF voor haar karretje spant), los van al dat niet aanwezige goddelijke bindende adviezen.